Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

Hoofdstuk 2
Concretisering van het beroepsprofiel.
De typefuncties, de vaardigheden, de
ondersteunende kennis en beroepshoudingen
2.1 Typefunctie 1:
de leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen
De leraar kan:
✓ de beginsituatie van de kinderen en de groep
achterhalen;
✓ doelstellingen kiezen en formuleren;
✓ de leerinhouden of leerervaringen selecteren;
✓ de leerinhouden of leerervaringen structureren
en vertalen in een samenhangend onderwijsaanbod;
✓ aangepaste werkvormen en groeperingsvormen
bepalen;
✓ individueel en in team ontwikkelingsmaterialen/leermiddelen
(*) kiezen en aanpassen;
✓ van een ontwikkelingsbevorderende omgeving/krachtige
leeromgeving (*) met aandacht
voor de heterogeniteit van de groep
creëren;
✓ observatie en evaluatie voorbereiden;
✓ observeren met het oog op bijsturing, remediëring
en differentiatie/observeren en het
proces en product evalueren met het oog op
bijsturing, remediëring en differentiatie (*);
✓ het leer- en ontwikkelingsproces adequaat begeleiden
in Standaardnederlands en daarbij
rekening houden met een gericht inspelen
op diverse persoonlijke en maatschappelijke
taalachtergronden van de kinderen;
✓ omgaan met de diversiteit van de groep;
✓ bijdragen aan het gevoelig maken en het
openstaan voor talen door aan talensensibilisering
te doen.
(*) voor de leraar lager onderwijs
De omschrijving van de leraar als begeleider van
ontwikkelings- en leerprocessen, is bij de opmaak
van het beroepsprofiel zeer bewust gekozen. Nieuwe
visies op onderwijs en leren gaan er immers
vanuit dat leren maar vruchten afwerpt als kinderen
aangemoedigd worden actief bezig te zijn met
leerinhouden. Vertrekkend vanuit een sterk geloof
in de groeikracht van kinderen is het de taak van
de leraar om een zodanige speel/leeromgeving te
creëren dat kinderen zich steeds opnieuw op de
grens van hun kunnen bewegen. Dan is er sprake
van ontwikkelend onderwijs.
Leren is geen passief gebeuren. Kinderen zijn geen
lege vaten waarin men als het ware informatie
kan gieten. Leren is integendeel een constructieve
activiteit waarbij het kind zelf actief aan
het leerproces deelneemt. Op basis van wat ze al
weten en kunnen, verwerken kinderen de aangeboden
leerinhouden en bouwen zo zelf hun kennis,
vaardigheden en houdingen uit. Dat gebeurt in
wisselwerking met de omgeving. Daarbij speelt
de leraar een cruciale rol. Hij reikt realistische
contexten aan, zorgt voor een uitdagend aanbod,
bespreekt de wijze waarop problemen kunnen
worden aangepakt en opgelost. Kortweg, hij ontwerpt
krachtige leeromgevingen. Overeenkomstig
de emancipatorische onderwijsvisie is onderwijzen
en leren een tweerichtingsverkeer. In krachtige
leeromgevingen brengt de leraar leerinhouden
aan, hij stimuleert, begeleidt en ondersteunt. Hij
zet leerlingen ertoe aan zelf verantwoordelijkheid
op te nemen voor dit leerproces. Leren steunt op
interactie en samenwerken en moet voor leerlingen
aansluiten bij zinvolle contexten. Dit wil zeggen
dat leerlingen moeten inzien waarom ze die
leerstof aangeboden krijgen, wat ze ermee kunnen
aanvangen in het echte leven of in verdere studies.
Onderwijs is geen samenraapsel van vakken, maar
wil leerlingen ondersteunen in het zin geven aan
de hen omringende wereld. Een dragend principe
van deze typefunctie is dat leraar en leerlingen
partners zijn in een leergemeenschap. Beiden hebben
een actieve inbreng.
Uiteraard is het principe van de zorgverbreding
hierbij niet weg te denken. Om recht te doen
aan de diversiteit in de klas moet de leraar als
ontwikkelingsbegeleider tegemoetkomen aan de
specifieke noden van elk kind. Dit kan hij door in
te spelen op de verschillen tussen de kinderen en
rekening te houden met hun sociaal-culturele en
talige achtergrond. Binnen de grootstedelijke con-
17