Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

Evaluatie van de acties
Na drie weken worden de kleuters terug systematisch geobserveerd aan de hand van de observatiekaart.
Het is opvallend dat er een hele positieve evolutie is voor heel wat kleuters, op een of meerdere
vlakken van het zelfsturingsproces. Er is één kleuter die moeite blijft hebben, maar daar wordt het
CLB voor ingeschakeld. Mijn mentor vermoedt dat hij ADHD heeft. De beren spreken de kleuters echt
aan. Ze genieten ook van de individuele aandacht tijdens het spel als ik met hen een gesprekje aanga
aan de hand van mijn beer. Het is dankzij de hulp en ondersteuning van mijn mentor, de GOK-leraar
en zorgbegeleider dat ik tot dergelijke resultaten ben gekomen. Naast het begeleiden van zelfsturing,
heb ik dus ook heel wat geleerd op het vlak van het samenwerken in team. Een dergelijke vorm van
begeleiding is echter heel intensief en kan niet volgehouden worden op deze manier. Mijn stagementor
zegt dat ze in overleg met de GOK-leraar en zorgbegeleider een systeem gaan zoeken van (stapsgewijze)
afbouw met de beren, zeker voor de kinderen die positief zijn geëvolueerd.
In verband met dit onderzoekend, samenwerkend
leren is ook intervisie een veel gebruikte begeleidingsmethodiek
in de lerarenopleiding. Intervisie
is een onderneming tussen gelijkwaardige
deelnemers, collega studenten, collega leraren,
gericht op het leren van elkaar (coöperatief
leren). De student of collega wordt beschouwd
als ‘kritische vriend’. De focus van intervisie ligt
op de werkuitvoering: het gaat om het samen
ontwikkelen van handelingsalternatieven en het
helpen verdiepen van ervaringen. Bij intervisie
wordt in collegiaal verband bewust en systematisch
de problematische situatie onderzocht en
worden pas dan oplossingen geformuleerd. Welk
aandeel lever ik aan het probleem? Wat dragen de
omstandigheden bij? Wat dragen de collega’s bij?
Wat is het aandeel van de organisatie als geheel?
Intervisie is een belangrijk instrument in de professionele
ontwikkeling van de leraar, maar vergt een
aantal communicatieve vaardigheden. Er kunnen
tijdens die fasen van dialoog, immers nogal wat
dilemma’s ontstaan, vooral met betrekking tot het
al dan niet open staan ten aanzien van elkaar, het
al dan niet vasthouden aan de eigen expertise, het
al dan niet loslaten van zekerheden, enzovoort (zie
ook: ‘de leraar als lid van een schoolteam’).
2.5.6 Een reflectieve houding
Een reflectieve houding steunt in zeer hoge mate
op een aantal attitudes, in het bijzonder een brede
belangstelling, ruimdenkendheid gekoppeld aan
kritische zin en zin voor verantwoordelijkheid.
Ruimdenkendheid veronderstelt een bereidheid
tot luisteren naar anderen, aandacht hebben voor
alternatieven, maar ook het willen toegeven van
vergissingen. Leraren die blijk geven van deze attitude
zijn voortdurend bezig met het onderzoeken
van de opvattingen die aan hun handelingen ten
grondslag liggen. In de klas betekent dit bijvoorbeeld
een open geest hebben ten aanzien van
inhouden en methodes, rekening houdend met de
leerlingen en de omstandigheden. Zin voor verantwoordelijkheid
houdt in dat de leraar de gevolgen
van zijn handelingen of acties in overweging wil
nemen. In de klas betekent het bijvoorbeeld dat
de leraar de verplichting heeft om na te denken
over de consequenties voor de kinderen van de
keuze van zijn leerinhouden, werkvormen en
evaluatievormen. Tenslotte moet de leraar ook het
enthousiasme en de volle bereidheid tonen om te
reflecteren. Al te vaak immers zien we dat leraren
wel met de mond belijden dat zij open van geest
en ruimdenkend zijn en dat zij hun verantwoordelijkheid
opnemen. Maar bij nader toezien in de
klas blijkt dit niet tot uiting te komen.
De lerarenopleidingen investeren, steunend op
opleidingsdidactiek die reflectie en onderzoek
centraal stelt, dan ook sterk in de ontwikkeling
van de persoon van de leraar. Studenten interpreteren
de aangereikte kennis en de ervaringen die
ze tijdens hun praktijk en stage opdoen, doorheen
een bril van eigen opvattingen die ze doorheen de
jaren ontwikkeld hebben. Doorheen de ervaringen
in concrete onderwijscontexten bouwen leraren
een referentiekader op, waardoor ze de onderwijssituatie
op een bepaalde wijze waarnemen en
beoordelen, om zodoende op deze onderwijssituatie
te reageren en beslissingen te nemen. Deze
referentiekaders zijn enerzijds de subjectieve theorieën
van de leraar – die hebben betrekking op de
pedagogisch-didactische aanpak, de relatie met de
leerlingen, de leerinhouden en de contacten met
de collega’s en de ouders – en anderzijds het pro-
49