Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

More documents

Recommendations

Info

slechts twee voorbeelden van. De talige complexiteit maakt het enerzijds onmogelijk om de veelheid van talen die leerlingen van thuis meebrengen, aan te leren. Anderzijds, zo stelt de memorie van toelichting bij het beroepsprofiel van de leraar wordt de nood aan een gemeenschappelijke standaardtaal én het aanleren ervan erdoor versterkt. Ook de begrippen Nederlands als moedertaal en Nederlands als tweede taal zijn niet zonder meer toe te passen. Ze vormen een glijdende schaal – zelfs met Nederlands als ‘vreemde’ taal in Brussel. Er zijn kinderen met twee moedertalen waaronder wel of niet het Nederlands, er zijn kinderen met een andere thuistaal en een Nederlands dialect als speel- en straattaal, er zijn eentalige dialectsprekers in het Nederlands of in een andere taal, er zijn ook nieuwkomers met of zonder kennis van het Latijnse schrift. De talennota stelt het zo: “Het taalrepertorium van jongeren verbreedt zich door de toenemende taalcomplexiteit als sociologische en culturele realiteit. Dat ontslaat het onderwijs niet van de plicht hen ook op een rijke manier vaardig te leren zijn in de communicatie in de standaardtaal.” De memorie van toelichting spreekt van een dubbele kloof tussen de thuistaal en de schooltaal naarmate daar bovenop het taalaanbod thuis meer concreet, beperkt of eenvoudig is. Schoolse taalvaardigheid veronderstelt een vrij hoge abstractiegraad en een specifiek vakjargon. Ze maakt onder meer gebruik van minder gangbare woorden, van meer complexe zinsconstructies, en ze vertrekt vanuit een ander perspectief dan het dagelijkse buitenschoolse leven van kinderen en leerlingen. Zowel de zwak Nederlandstalige als de anderstalige kansarme kinderen en jongeren hebben recht op gelijke onderwijskansen door een versterking van hun taalonderwijs. De sterke Nederlandstalige leerlingen met of zonder een anderstalige achtergrond hebben ook recht op uitdagend onderwijs voor Nederlands. Elke leraar moet heel wat talige competenties bezitten om goed te kunnen functioneren. Aandacht voor taal heeft rechtstreeks betrekking op de professionaliteit van de leraar, zowel voor wat betreft de beheersing van Standaardnederlands als voor taalgericht onderwijs. Elke leraar op zich kan echter het verschil niet maken, een schoolbreed talenbeleid wel. Kinderen begeleiden bij de ontwikkeling van taalvaardigheid in Standaardnederlands houdt in dat de leraar zelf een rijk, gevarieerd en begrijpelijk taalaanbod doet. Taalondersteuning bieden als instrument voor effectief onderwijs en taalgericht werken aan taaldoelen in alle leergebieden maken deel uit van een continuum naargelang het belang van en de impact van taal op de onderwijspraktijk. De taalbeheersing die de leraar hierbij inzet, staat volledig ten dienste van onderwijs en leren. Het hoeft geen betoog dat de basiscompetenties bijgevolg taaltaken zijn die hij als leraar moet uitvoeren. In het beroepsprofiel wordt nadrukkelijk beklemtoond dat leraren leerprocessen kunnen begeleiden in het Standaardnederlands. De lerarenopleidingen besteden hier dan ook veel aandacht aan. Via de oefeningen op het opleidingsinstituut, maar vooral ook tijdens de stages wordt erover gewaakt dat studenten de verschillende taalcompetenties ontwikkelen en gepast hanteren. Studenten worden hierop ook geëvalueerd en een aantal studenten moeten hier trouwens ook in geremedieerd worden. In opdracht van de Nederlandse Taalunie is een referentiekader ontwikkeld voor talige competenties van alle leraren van alle vakken en onderwijsniveaus in Nederland en Vlaanderen ”Dertien doelen in een dozijn” (Paus e.a., 2002). De lerarenopleidingen hanteren dit referentiekader, waarin tal van concrete voorbeelden zijn opgenomen. Voor de ‘leraar als begeleider van leerprocessen’, is vooral het eerste domein ‘de leraar in interactie met zijn leerlingen’ van belang. Dit domein omvat volgende doelstellingen: (1) gesprekken voeren met leerlingen; (2) beoordelen en toegankelijk maken van teksten; (3) mondeling opdrachten geven; (4) schriftelijk vragen en opdrachten formuleren; (5) een uiteenzetting geven met schriftelijke ondersteuning; (6) een schriftelijke evaluatie geven; (7) vertellen; (8) voorlezen. De memorie van toelichting geeft enkele voorbeelden van talige strategieën die de leraar hiervoor kan inzetten: nieuwe woorden aanleren in een context, in betekenisrelaties en door betekenisonderhandeling; consolidering van nieuwe woorden en begrippen door oefening en controle ervan door productie; oriënterend en voorspellend lezen toepassen met leerlingen; analyseren van en oplossingen toepassen voor talige moeilijkheden in toetsen en eigen cursussen; bijkomende vragen stellen ter verduidelijking, bevestiging bieden, … 28
Adequaat en correct taalgebruik en de juiste communicatie houden meer in dan foutloos kunnen schrijven. Het juiste taalregister kiezen in een gesprek, correcte non-verbale communicatie als ondersteuning bij het spreken en communiceren gebruiken, op een vriendelijke en begrijpbare manier communiceren, zijn elementen die behoren tot de competenties van elke leraar. De algemeen maatschappelijke tendens om minder aandacht en zorg aan taal en stijl te besteden, raakt ook de lerarenopleidingen. Dit uit zich in de veel gehoorde visie dat de inhoud het belangrijkste is en dat taal slechts een middel is. Of dit middel of medium dan correct wordt geschreven of gesproken, bekijkt men graag als ondergeschikt aan het inhoudelijke en als niet of minder belangrijk. De taal die in media wordt gebruikt, illustreert dit dagelijks. Ook de snelle en elektronische communicatie wint veld en leidt tot een soort sms-taalgebruik en e-mailcommunicatie waarin zinnen en niet afgekorte woorden eerder uitzondering dan regel zijn. De talige competenties van de jongeren die instromen zijn dan ook de laatste jaren onderhevig aan grondige wijzigingen. Velen spreken van ‘taalverarming’ niet alleen op vlak van spelling maar zeker ook op vlak van taalbeheersing in terminologie en syntactisch vermogen. Vanzelfsprekend is dit geen probleem waar alleen de lerarenopleidingen mee worden geconfronteerd, maar aspirant-leraren motiveren om taalcompetenties een plaats te geven in hun opleiding, tegen de achtergrond van deze algemeen maatschappelijke tendens, is geen eenvoudige opdracht. De lerarenopleidingen kunnen onmogelijk volledig bijsturen wat de samenleving niet ondersteunt en wat ook het leerplichtonderwijs soms onvoldoende kan realiseren. Daarom vinden de lerarenopleidingen het zo belangrijk de nodige zorg te besteden aan de ontwikkeling en de ondersteuning van de diverse taalcompetenties. Meerdere lerarenopleidingen hebben ondertussen een taalportfolio op basis van de 13 doelen ingevoerd. Andere werken met taalvaardigheidscontracten. 29
Page 1: Een nieuw profiel voor de leraar kl
Page 4 and 5: 2.2 Typefunctie 2: de leraar als op
Page 7: Woord vooraf Toen de grondwetsherzi
Page 10 and 11: 1.2 Een emancipatorische onderwijsv
Page 12 and 13: 5 oktober 2007. - Besluit van de Vl
Page 14 and 15: 10 De leraar als cultuurparticipant
Page 17 and 18: Hoofdstuk 2 Concretisering van het
Page 19 and 20: Om de principes van zorgverbreding
Page 21 and 22: Leerinhouden De gekozen thema’s m
Page 23 and 24: 2.1.3 Evaluatie Van leraren in het
Page 25 and 26: Het Steunpunt Diversiteit & Leren (
Page 27: Om krachtige leeromgevingen te kunn
Page 31 and 32: 2.2 Typefunctie 2: de leraar als op
Page 33 and 34: achtergrond, relaties te kunnen aan
Page 35 and 36: ook moeten nadenken over hun eigen
Page 37 and 38: 2.3 Typefunctie 3: de leraar als in
Page 39 and 40: 2.4 Typefunctie 4: de leraar als or
Page 41 and 42: 2.5 Typefunctie 5: de leraar als in
Page 43 and 44: achtergrond doet ons oog hebben voo
Page 45 and 46: “Ik had te weinig tijd om het wer
Page 47 and 48: De digitaal portfolio stage wordt b
Page 49 and 50: Evaluatie van de acties Na drie wek
Page 51 and 52: 2.6 Typefunctie 6: de leraar als pa
Page 53 and 54: Leraar: “Mevrouw, mijnheer, ik be
Page 55 and 56: Een casus uit een zesde leerjaar ba
Page 57 and 58: ij het onthaal en de aanvangsbegele
Page 59 and 60: Een project over leerbegeleiding tu
Page 61 and 62: 2.9 Typefunctie 9: de leraar als li
Page 63 and 64: als opvoeder’. Het behoort tot de
Page 65 and 66: actualiteit wordt verweven in versc
Page 69 and 70: Hoofdstuk 3 Het beroepsprofiel binn
Page 71 and 72: collega’s en externen ondersteunt
Page 73 and 74: Referenties Aelterman, A., Verhoeve
Page 75 and 76: Verschelden, G. (2003) Naar een gef
Page 77 and 78: Colofon Tekst: Antonia Aelterman Hi
Page 79 and 80:
...................................
show all

Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?