Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

Om de principes van zorgverbreding en gelijke
onderwijskansen te realiseren heeft de leraar nood
aan een breed observatievermogen. Hij zal permanent
moeten kijken, luisteren, aanvoelen van
wat er zich bij het kind afspeelt, observeren wat
kinderen al zelfstandig aankunnen en waarvoor ze
nog ondersteuning nodig hebben, nagaan wat hun
voorkeuren en behoeften zijn. Bij deze geobserveerde
kenmerken van kind en groep is de leraar
vaardig om:
• speel- en leeractiviteiten op te zetten;
• materialen en leerinhouden af te stemmen op
de diversiteit van de leergroep;
• aangepaste groeperingsvormen te gebruiken.
Een optimale zorgbreedte realiseren is een opdracht
voor het schoolteam, waarbij beginnende
leraren gecoacht worden. De lerarenopleidingen
bieden de studenten een referentiekader dat hen
vertrouwd maakt met de maatschappelijke en
onderwijskundige ontwikkelingen inzake leren en
onderwijzen. In dat perspectief schenken zij veel
aandacht aan de basisprincipes van actief leren,
brede en harmonische vorming en zorgverbreding.
Ook het samen leren krijgt bijzondere aandacht.
Niet alleen leren de studenten deze principes te integreren
in de opbouw van het didactische proces,
maar bovendien worden zij bewust gemaakt van
de rolverschuiving van de leraar en de leerling die
deze principes met zich meebrengen. De lerarenopleidingen
maken de studenten bekwaam om
begeleidend in de klas te staan en hun didactisch
handelen op een kindgerichte wijze vorm te geven.
Dit heeft consequenties voor de invulling van
de verschillende leraarvaardigheden.
Vanuit die veranderende rol van leraar en leerling
verwerven de studenten een grondig inzicht
in het didactisch proces waarbij de volgende
componenten een belangrijke functie vervullen:
beginsituatie, doelstellingen, leerinhouden, leeren
onderwijsactiviteiten, media en evaluatie. Bij
de planning en uitvoering van activiteiten en lessen
leren zij deze componenten hanteren in hun
onderlinge samenhang. De vaardigheden binnen
deze rubriek zijn uitgewerkt volgens de verschillende
fasen van het didactisch handelen: voorbereiden,
uitvoeren en evalueren. Dit (ordenings)model
doet geen afbreuk aan het cyclische karakter van
het didactisch proces.
2.1.1 Beginsituatie bepalen
en doelstellingen kiezen
De lerarenopleidingen stimuleren en oriënteren
de studenten in de eerste plaats tot reflectie op
de algemene doelstellingen van het onderwijs.
De selectie van die doelen is reeds voor een groot
deel vooraf bepaald door gemaakte keuzen op het
beleids- en schoolniveau: de ontwikkelingsdoelen
en eindtermen, het pedagogisch project van een
school en de gekozen leerplannen.
Beginsituatie
In elke klas verschillen kinderen in aanleg, interesse,
sociale en etnische afkomst, motivatie en zo
meer. De lerarenopleidingen leren de studenten
die verschillen te observeren en leeromgevingen te
ontwikkelen die afgestemd zijn op die verschillen.
De leraar staat voor de boeiende taak te vertrekken
van de talenten van zijn kinderen en doelstellingen,
leerinhouden, werkvormen aan te passen
aan het niveau, de belangstelling en de leefwereld
van de kinderen.
Aspirant-leraren ontwikkelen inzicht in de complexiteit,
de onderlinge samenhang en het
dynamische karakter van een aantal algemene
kindkenmerken. In het bijzonder wordt aandacht
besteed aan psycho-sociale kenmerken (persoonlijkheid,
aanleg, belangstelling en motivatie)
en socio-culturele achtergronden (culturele en
etnische achtergrond, de verwachtingen van de
ouders). Daarnaast maken zij kennis met kindvolgsystemen
en leren kinderen observeren in dagelijkse
situaties. CLB, zorgcoördinatoren, GOK-leraren
zijn hierbij belangrijke partners.
Kenmerken van de klasgroep
Een goed en veilig klasklimaat, het welbevinden
en de betrokkenheid van de kinderen vormen belangrijke
voorwaarden voor ontwikkeling en leren.
Studenten oefenen om de interacties van de groep
te observeren, de relaties tussen de kinderen,
de omgang tussen kinderen die sociaal-cultureel
verschillen, de relatie kind-leraar, de mate waarin
elk kind zich aanvaard voelt, de aanwezigheid van
storend gedrag, de formele of niet uitgedrukte
groepsafspraken.
19