Een nieuw profiel voor de leraar kleuteronderwijs en - Vakgroep ...

2.1.3 Evaluatie
Van leraren in het lager onderwijs wordt verwacht
dat zij, overeenkomstig hun doelstellingen,
vragen, taken en opdrachten in diverse vormen
kunnen kiezen en opstellen. In het licht van een
zo breed mogelijke evaluatie van kinderen, wordt
zowel in kleuter- als in lager onderwijs verwacht
dat de leraar in overleg met collega’s observatieinstrumenten
kan gebruiken, concrete en persoonlijke
feedback kan geven aan kinderen en ouders.
Op grond van de resultaten van de evaluatie kunnen
de aspirant-leraren hun onderwijs bijsturen en
differentiatiemaatregelen nemen.
Een nieuwe evaluatiecultuur
Evaluatie heeft niet alleen een beoordelende,
maar vooral een begeleidende functie. In onderwijs
waar het zelfstandig leren van kinderen moet
ondersteund worden is permanente begeleiding
en feedback tijdens de onderwijsactiviteiten noodzakelijk.
Bij de evaluatie van kinderen houden de
aspirant-leraren rekening met de totale persoonlijkheid
van het kind. Zelfreflectie van de leraar
over het verloop van de activiteiten en de betrokkenheid
van kinderen zijn een bron van informatie
om de voortgang van de onderwijsactiviteiten te
bepalen. Zij beperken zich niet tot het eenzijdig
toetsen van vakinhoudelijke kennis, maar betrekken
ook dynamisch-affectieve, relationele en
motorische aspecten in de evaluatie. Hier heeft
het leren observeren van leerlingen en het leren
verwoorden van een oordeel een belangrijke
plaats.
Wat het beoordelen van leerlingen betreft wijzen
de lerarenopleidingen op het belang van verruimde
evaluatiecriteria. Hierbij staan in het
lager onderwijs vooral de leervorderingen van de
leerling centraal. Belangrijker dan de vraag “Welk
cijfer heeft de leerling behaald?”, is de vraag
“Welke kennis of vaardigheden heeft de leerling
(bij)geleerd?” of “Welke vorderingen maakte de
leerling in vergelijking met vorige prestaties?”
Alternatieve evaluatievormen
In het verlengde van die nieuwe evaluatiecultuur,
krijgen ook de alternatieve evaluatievormen in
het lager onderwijs hun plaats in de opleiding van
onderwijzers. Meer en meer wordt verwacht dat
kinderen en jongeren kritisch leren denken, problemen
kunnen oplossen, relevante informatie kunnen
opzoeken, maar ook dat zij kunnen reflecteren
over hun leerprocessen en deze kunnen sturen
en evalueren. Bij die algemene en vakoverschrijdende
doelstellingen moeten leerlingen sociale
en affectieve vaardigheden ontwikkelen zoals het
werken in groep, het kunnen leiden van discussies,
het ontwikkelen van verantwoordelijkheid,
flexibiliteit, enzovoort. Omdat deze doelstellingen
niet geëvalueerd kunnen worden via toetsen,
overhoringen of traditionele examens, leren de
lerarenopleidingen de aspirant-leraren ook vaardig
worden in het hanteren van alternatieve evaluatiemethoden
zoals het gebruik van observatie- en
vragenlijsten. Beginnende leraren kunnen in overleg
met collega’s werken aan het opstellen van en
hanteren van alternatieve evaluatie-instrumenten,
die voldoen aan een aantal eisen zoals aangepastheid
aan de leerlingenkenmerken, constructiegericht
en levensechtheid (Van Petegem & Van
Hoof, 2002). Vaardigheidstaken zijn levensechte
of gesimuleerde constructietaken, die gericht
zijn op productief en probleemoplossend denken
en handelen (bijvoorbeeld een excursie plannen,
een discussie houden, een korte tekst schrijven
over een actueel onderwerp). Een portfolio is een
soort verzamelmap waarin de leerling een selectie
van zijn werkstukken bewaart en voorziet van
commentaar. Dat materiaal moet de ervaringen,
inspanningen en vorderingen van de leerling aantonen
alsook de resultaten die hij heeft bereikt in
een bepaald domein. De leerling zelf is erg betrokken
bij de keuze van de inhoud en de criteria om
de inhoud te beoordelen. Aspirant-leraren kunnen
feedback geven en de leerling leren reflecteren
over zijn werk. In de lerarenopleiding is de portfolio
trouwens een veel toegepast middel geworden
om aspirant-leraren te begeleiden en te evalueren.
2.1.4 Omgaan met diversiteit
De diversiteit onder leerlingen is groot. “Diversiteit
is de norm. Leren omgaan met diversiteit de boodschap”.
Het Steunpunt Diversiteit en Leren geeft
de school een sleutelrol. Kinderen en jongeren
kunnen er leren omgaan met diversiteit onder
elkaar, als onderdeel van burgerschapsvorming.
Diversiteit is immers een basiskenmerk van een
democratische samenleving. Maar ook in functie
van gelijke onderwijskansen en succesvolle schoolloopbanen
voor leerlingen is kunnen omgaan met
diversiteit een voorwaarde.
23