ram213-beschermingsprogramma-archeologie-2013

151
—
8. Zijn er archeologische indicatoren aanwezig?
In vijftien van de zeventien bemonsterde boringen
zijn archeologische indicatoren aangetroffen.
Fragmenten houtskool, verbrand bot en
aardewerk zijn aangetroffen op de top en de
westelijke flank van de strandwal van
Spaarnwoude, in de strandvlakte, op de oostelijke
flank en de top van de westelijke strandwal/
duin en in het afdekkende veen.
9. Zo ja, wat kunnen deze indicatoren vertellen over de
aard, omvang, kwaliteit en datering van de
vindplaats?
Aard: Op basis van de archeologische indicatoren
kan de aard van de vindplaatsen niet nader
worden omschreven dan bewoningssporen.
Vanwege het fragmentarische karakter van het
vondstmateriaal is het onmogelijk de archeologische
resten te interpreteren als overblijfselen
van een nederzetting, tijdelijk (jacht)kamp of andere
offsiteactiviteiten.
Omvang: verspreid over het gehele onderzoeksgebied
(de oostelijke strandwal, de westelijke
strandwal/duin én de tussenliggende strandvlakte)
zijn archeologische indicatoren aangetroffen.
Hierdoor kan de omvang van afzonderlijke
vindplaatsen niet nader worden
aangegeven.
Kwaliteit: Binnen het onderzoeksgebied zijn
geen (sub)recente bodemverstoringen vastgesteld
die de archeologische resten hebben aangetast.
Een uitzondering daarop vormt de top
van de strandwal van Spaarnwoude. De archeologische
indicatoren in de boringen geven door
hun fragmentarische karakter weinig informatie
over de fysieke kwaliteit van de vindplaatsen
(gaafheid en conservering). Op basis van vergelijking
met de vindplaats ten noorden van het
onderzoeksgebied, in de Veerpolder, kan een
goede conservering worden verondersteld: op
de strandwal en houten constructies in het veen
daar werden namelijk onverbrande visbotten en
houtskoolconcentraties aangetroffen. Een andere
aanwijzing voor een goede conservering is
de duidelijke aanwezigheid van pollenkorrels in
het veen en in het duinzand van de Zuiderpolder.
Datering: Aan de hand van de archeologische
indicatoren kunnen de vindplaatsen niet worden
gedateerd. Op basis van de 14C-dateringen van
het veen en het houtskool kan wel een model
worden geschetst van de landschappelijke ontwikkeling
en de bewoningsmogelijkheden in het
onderzoeksgebied.
Tussen 2859 en 2491 cal BC170 vond veenvorming
plaats ten westen van de westelijke strandwal, in
het meest noordwestelijk deel van het onderzoeksgebied.
Op dat moment was dit gebied dus
als eerste afgesloten van de invloed van de zee
en stagneerde de ontwatering. Tussen 2466 en
2208 cal BC171 vond veenvorming plaats ten oosten
van de westelijke strandwal. Rond deze tijd
raakte dit gebied dus verdronken. Dit was iets
later dan het gebied ten westen van de westelijke
strandwal, wat inhoudt dat er enige tijd een
open verbinding heeft bestaan die alleen de
strandvlakte tussen de westelijke strandwal en
de strandwal van Spaarnwoude ontwaterde. In
de vroege bronstijd, tussen 2029-1885 cal BC,172
raakte ook de top van de westelijke strandwal,
tenminste op de locatie van de boring, door
veen overgroeid. Gebruik van deze strandwal
kan theoretisch vanaf het ontstaan tot op dit
moment hebben plaatsgevonden. De datering
van houtskool op de strandvlakte, tussen 2876
en 2623 cal BC,173 betekent dat de strandvlakte
vanaf dit moment droog lag en beschikbaar was
voor gebruik in het laatneolithicum
(enkelgrafcultuur).174
De implicaties van deze dateringen voor de bewoningsmogelijkheden
van het onderzoeksgebied
zijn groot. Vanaf de vorming van de strandwal
rond 5200 BP175 kon bewoning plaatsvinden
op de top en de flanken van de strandwal en de
in de strandvlakte aanwezige reliëfrijke zones.
De levenswijze van deze neolithische mensen
bestond uit een uitgebreid spectrum aan activiteiten,
van vissen, jagen en voedsel verzamelen
tot landbouw. In het waterrijke onderzoeksgebied,
waar de invloed van de zee nog merkbaar
was en de hogere en drogere plaatsen op de
strandwallen lagen, konden zij gebruikmaken
van allerlei natuurlijke bronnen. De vorming van
veen tussen de strandwallen in en op het noordelijkste
puntje van het westelijke duin leidde
tot het verlaten van deze zones in de vroege
bronstijd. Bewoning van de hoger gelegen delen
van de strandwallen ging in deze en opeenvolgende
perioden gewoon door, getuige eergetouwsporen
en cultuurlagen uit de Zuiderpolder
en Veerpolder. Vanaf de late bronstijd/vroege
ijzertijd ontstonden in het veen enkele meertjes.
Deze bronnen van zoetwater werden ook door
de mens geëxploiteerd, zoals in de Veerpolder
kon worden aangetoond. Ook in deze periode
vond op de hoger gelegen Oude Duinen nog bewoning
plaats. Na de ijzertijd bleef het stil tot
170 HALI 11-20; GrA-52615: 4075 +30/-35 BP.
171 HALI 11-17; GrA-52563: 3865 ± 35 BP.
172 HALI 11-19; GrA-52594: 3595 ± 30 BP.
173 HALI 11-08; GrA-52505: 4145 ± 30 BP.
174 Uiteraard dient deze opeenvolging als
model te worden gezien. Alleen
aanvullend onderzoek binnen het
onderzoeksgebied of op de vindplaatsen
Zuiderpolder en Veerpolder kan dit
bewoningsmodel bijstellen.
175 Van der Valk 1996.