ram213-beschermingsprogramma-archeologie-2013

92
—
118 Waarderingsklasse A wordt als volgt
geoperationaliseerd: het microreliëf van
de wallen en veldjes is nog goed
zichtbaar in het veld; het bodemprofiel
van de wallen en veldjes is volledig of
voor een belangrijk deel (> 75%)
ongestoord (bij een actuele ligging in
heide of bos) en bevat dan ook talrijke
gave resten van fossiele akkerlagen
(grijsbruine cultuurlagen); eventueel
aanwezige archeologische vindplaatsen
en sporen binnen de raatakkers hebben
– naar verwachting – een hoge gaafheid.
Zie Spek et al. 2009, 60-62.
reauonderzoek uitgevoerd. Voor vier waren voldoende
gegevens voorhanden over de fysieke
kwaliteit. Daar was in het verleden reeds een
veldtoets uitgevoerd. Bij één terrein is onder
meer voor een onderbouwde begrenzing (perceelkeuze)
veldwerk uitgevoerd. In dat geval is
aansluiting gezocht bij onderzoek van de
Rijksuniversiteit Groningen.
Het gaat om de volgende vijf terreinen:
• Noordsche Veld-Zeijen (N-07A);
• Rhenen-Remmerstein (O17);
• Amerongen-Elsterstraatweg (O18A);
• Maarn-Maarnse Grindweg (O18B);
• Wekerom (O23), gemeente Ede.
Voor alle vijf geldt dat ze min of meer gelijkwaardig
zijn voor wat betreft de fysieke kwaliteit,
dat wil zeggen de gaafheid en zichtbaarheid
van de wallen en de akkerlagen. Bij de waardering
van raatakkers is de zichtbaarheid een criterium
om de fysieke kwaliteit te beoordelen; als
de walllen zichtbaar zijn, wordt de fysieke kwalitiet
als hoog beschouwd.
De kenmerken zijn:
• De wallen zijn met het blote oog (redelijk
goed) zichtbaar, zeker in bospercelen (waar ze
minder zijn aangeploegd dan op akkerpercelen).
• Met booronderzoek is aangetoond dat de prehistorische
akkerlaag nog aanwezig is (veelal
onder het wallichaam).
• De wallen en akkerlaag zijn geassocieerd met
prehistorische aardewerkscherven, uit de boor
of windworpen (waarschijnlijk ijzertijd). Met
windworp wordt bedoeld dat de aardewerkscherven
door het omwaaien van de bomen in
de wortelkluit aan het licht zijn gekomen.
De vijf geselecteerde terreinen beschikken over
een serie kenmerken waarop ze zijn te plaatsen
in waarderingsklasse A, de meest waardevolle
categorie.118 Dat betekent dat hier zonder enige
twijfel sporen van een prehistorisch akkercomplex
aanwezig zijn.
Omdat de veldtoets vaak non-destructief wordt
uitgevoerd (meestal door booronderzoek), is de
parameter ‘conservering’, als tweede onderdeel
van het criterium ‘fysieke kwaliteit’ in het waarderingsschema,
een onbekende factor. Of het
aanwezige organische materiaal, zoals het stuifmeel
in de akkerlagen, nog goed is bewaard, is in
de regel niet vastgesteld. Alleen van het pollen
uit de fossiele akkerlaag op het Noordsche Veld
bij Zeijen is bekend dat deze goed waren geconserveerd.
Echter: gezien de gaafheid van de wallen
en akkerlagen is de kans groot dat ook anorganische
resten (bijvoorbeeld aardewerk), maar
ook organische resten als stuifmeel goed zullen
zijn geconserveerd.
De inhoudelijke kwaliteit is voor alle vijf de geselecteerde
terreinen goed vergelijkbaar. Zoals
hierboven is toegelicht, zijn goed bewaarde raatakkercomplexen
zeldzaam. Aangezien de fysieke
kwaliteit van de vijf terreinen evenredig is, is ook
de inhoudelijke kwaliteit gelijk. Als toekomstige
kennisbron bevatten de raatakkercomplexen dezelfde
informatie. Voor het Drentse raatakkercomplex
op het Noordsche Veld is onomstotelijk
aangetoond dat de ensemblewaarde hoog is:
daar zijn bijbehorende nederzettingssporen aanwezig.
Bovendien liggen daar – net als op het
terrein van Rhenen-Remmersteinsche Bos – in
de directe omgeving prehistorische grafmonumenten
(grafheuvels).