jaarverslag 2008

percentage met 50 basispunten heeft, rekeninghoudend
met de risicoafdekking en alle andere omstandigheden
gelijk houdend, een resultaatverandering (voor belasting)
van € 2,2 miljoen negatief (2007: € 0,9 miljoen positief)
tot gevolg.
In toelichting 28 wordt beschreven welke financiële
derivaten de groep heeft afgesloten om het kasstroomen
reële waarde interestrisico af te dekken.
Vreemde valuta risico. Gezien de omvang van de activiteiten
van de groep in valuta anders dan euro (omzet minder
dan 3% van de totale omzet en activa minder dan 1% van de
totale activa) worden eventuele valutarisico’s niet afgedekt.
Een redelijkerwijs te verwachten wijziging in wisselkoers
ten opzichte van de relevante valuta heeft geen significante
impact op het resultaat en het eigen vermogen.
Prijsrisico. De groep loopt geen overige prijsrisico’s.
3.1.2 Kredietrisico. Kredietrisico’s ontstaan uit liquide
middelen, financiële derivaten en deposito’s uitstaand bij
banken, alswel uit openstaande vorderingen op klanten.
Alleen bij de verstrekkers van het syndicaatskrediet
worden deposito’s uitgezet en derivaten afgesloten.
Vorderingen op klanten uit hoofde van verkopen zijn veelal
verzekerd bij een kredietverzekeringsmaatschappij met
een A-rating (S&P). Verkopen aan overheden en aan banken
in Nederland worden niet verzekerd. In het geval een
vordering als gevolg van een verkoop niet is verzekerd,
dan zal voor de verkoop plaatsvindt, de klant worden
beoordeeld op zijn financiële positie rekening houdend
met ervaringen uit het verleden en andere overwegingen.
Kredietlimieten worden toegekend aan klanten op basis
van opgaven van de verzekeringsmaatschappij dan wel,
door de Board goedgekeurde, interne richtlijnen. Kredietlimieten
worden regelmatig beoordeeld. Om kredietrisico’s
goed in te kunnen schatten ontvangt de Board informatie
op het gebied van ouderdom (ouderdomsanalyse en omloopsnelheid
van de debiteuren) van vorderingen per werkmaatschappij
en apart per key account, aantal disputen
en ontvangsten. Voor een verdere analyse van de kredietrisico’s
op de debiteuren wordt verwezen naar toelichting
19 “handelsvorderingen en overige vorderingen”.
3.1.3 Liquiditeitsrisico. Om liquiditeitsrisico’s te beheersen
zorgt de afdeling treasury ervoor dat de liquide
middelen en de kredietfaciliteiten voldoende aanwezig
zijn. Treasury monitort de liquiditeit van de groep op
basis van budgetten, forecasts en strategische plannen.
Daarnaast wordt de liquiditeit van de groep gewaarborgd
door te voldoen aan de voorwaarden van de syndicaatslening
en andere leningen. Om het liquiditeitsrisico te
beoordelen maakt de Executive Board gebruik van cashflowrapportages
en forecastrapportages.
De belangrijkste voorwaarden uit de syndicaatslening
betreffen de senior leverage ratio (die gelijk aan of
beneden de 2,5 dient te blijven) en de interest coverage
ratio (die gelijk aan of boven de 4,0 dient te blijven).
Ieder kwartaal worden beide ratio’s aan de banken
gerapporteerd. Ultimo 2008 was er nog een niet opgenomen
ruimte in het syndicaatskrediet van € 235 miljoen
(2007: € 218 miljoen).
Senior leverage ratio. De senior leverage ratio gedefinieerd
volgens het convenant met de banken was als volgt:
2008 2007
Bedrijfsresultaat 116.665 243.859
Bij: afschrijvingen en amortisatie 120.826 43.490
Af: aanpassingen ingevolge convenant -351 -
Af: resultaat verkochte
dochterondernemingen - 247
237.140 287.102
Totale netto schuldpositie per
31 december 1) 550.883 571.838
Af: achtergestelde converteerbare
obligatielening en achtergestelde
lening Start 162.620 171.790
388.263 400.048
Senior leverage ratio 1,6 1,4
1) 2007 inclusief waarde derivaat. Vanaf 2008 hoeft deze waarde niet meer
in de berekening van de senior leverage ratio meegenomen te worden.
1
1
4