DE BEGRIPPEN ‘HANDICAP’ EN ‘GEZONDHEID(STOESTAND)’Directe discriminatie doet zich voor wanneer e<strong>en</strong> persoon, op grond van <strong>de</strong> handicap van <strong>de</strong>gehandicapte, die gehandicapte min<strong>de</strong>r goed behan<strong>de</strong>lt dan hij e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re persoon, zon<strong>de</strong>r diehandicap zou behan<strong>de</strong>l<strong>en</strong> in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> omstandighed<strong>en</strong>.Het niet voorzi<strong>en</strong> van re<strong>de</strong>lijke aanpassing<strong>en</strong> wordt in <strong>het</strong> Engelse recht ook als vorm vandiscriminatie beschouwd.Wel moet word<strong>en</strong> opgemerkt dat <strong>de</strong> Disability Discrimination Act van 1995 <strong>en</strong>kel geldt voorwerkgevers met 15 werknemers of meer. 79Er zijn verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> vorm<strong>en</strong> <strong>en</strong> grad<strong>en</strong> van handicap. Sommige zijn al zichtbaar<strong>de</strong>r <strong>en</strong> ingrijp<strong>en</strong><strong>de</strong>rdan an<strong>de</strong>re. Om uit te mak<strong>en</strong> of iemand in<strong>de</strong>rdaad gehandicapt is moet <strong>de</strong> rechtbanke<strong>en</strong> purposive approach aanw<strong>en</strong>d<strong>en</strong>. Steeds moet gekek<strong>en</strong> word<strong>en</strong> naar wat <strong>de</strong> persoon nietmeer kan do<strong>en</strong>, niet naar wat hij wel nog kan do<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> belangrijke zaak die vermeld moet word<strong>en</strong> is Vicary v British telecommunications. Daar had<strong>de</strong> werkgever gesteund op <strong>de</strong> professionele m<strong>en</strong>ing van <strong>de</strong> arbeidsg<strong>en</strong>eesheer. Die had gestelddat <strong>de</strong> handicap niet zwaarwichtig was <strong>en</strong> dat <strong>de</strong> invloed op <strong>de</strong> dagdagelijkse han<strong>de</strong>ling<strong>en</strong>miniem was. De <strong>arbeidsrecht</strong>bank had zich bij <strong>de</strong>ze zi<strong>en</strong>swijze aangeslot<strong>en</strong>. In beroep werd datechter verworp<strong>en</strong> <strong>en</strong> werd er geoor<strong>de</strong>eld dat <strong>de</strong> <strong>arbeidsrecht</strong>bank zich in haar oor<strong>de</strong>el over <strong>de</strong>zwaarwichtigheid van <strong>de</strong> handicap niet louter mag steun<strong>en</strong> op <strong>het</strong> oor<strong>de</strong>el van e<strong>en</strong> arts. Ookan<strong>de</strong>re factor<strong>en</strong> dan medische moet<strong>en</strong> in beschouwing word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s <strong>het</strong> hof vanberoep. Het is uitein<strong>de</strong>lijk aan <strong>de</strong> <strong>arbeidsrecht</strong>er zelf om op basis van alle elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zich e<strong>en</strong>oor<strong>de</strong>el te vorm<strong>en</strong> over <strong>de</strong> graad van handicap. 80De Disability Discrimination Act 1995 werd al herhaal<strong>de</strong>lijk gewijzigd waarbij <strong>de</strong> <strong>de</strong>finities steedspreciezer werd<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>het</strong> toepassingsgebied steeds ruimer. De Disability Discrimination Bill diegepubliceerd werd op 3 <strong>de</strong>cember 2003 is daar e<strong>en</strong> voorbeeld van. Zo werd on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>betek<strong>en</strong>is van handicap aangepast zodat HIV, MS <strong>en</strong> kanker eron<strong>de</strong>r vall<strong>en</strong>. 81Het is opvall<strong>en</strong>d dat veel ziektes ook als handicap word<strong>en</strong> beschouwd in <strong>het</strong> Engelse recht. Zowerd in Kirton v Tetrosyl Ltd (2003, IRIL 353, Court of Appeal) beslist dat <strong>de</strong> incontin<strong>en</strong>tieproblem<strong>en</strong>die e<strong>en</strong> operatie aan <strong>de</strong> prostaat teweeg had gebracht gek<strong>en</strong>merkt moest<strong>en</strong> word<strong>en</strong>als handicap want <strong>het</strong> is <strong>het</strong> resultaat van e<strong>en</strong> verslechter<strong>en</strong><strong>de</strong> conditie, namelijk <strong>de</strong> kanker. 82Hoe kan iemand die vindt dat hij gediscrimineerd wordt op basis van zijn handicap ager<strong>en</strong>?Er is in <strong>het</strong> Ver<strong>en</strong>igd Koninkrijk e<strong>en</strong> klacht<strong>en</strong>systeem dat inhoudt dat <strong>de</strong> gehandicapte werknemerof werkzoek<strong>en</strong><strong>de</strong> die gediscrimineerd wordt, naar <strong>de</strong> <strong>arbeidsrecht</strong>bank kan stapp<strong>en</strong> omklacht neer te legg<strong>en</strong>. Als <strong>de</strong> klacht gegrond is, maakt <strong>de</strong> rechtbank daar nota van <strong>en</strong> k<strong>en</strong>t aan<strong>het</strong> slachtoffer e<strong>en</strong> scha<strong>de</strong>vergoeding toe die ook morele scha<strong>de</strong>vergoeding kan inhoud<strong>en</strong>. De<strong>arbeidsrecht</strong>bank kan ook bepaal<strong>de</strong> maatregel<strong>en</strong> oplegg<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> discriminer<strong>en</strong><strong>de</strong> werkgeveropdat hij <strong>de</strong> negatieve effect<strong>en</strong> van <strong>de</strong> discriminatie op <strong>de</strong> gehandicapte zou wegwerk<strong>en</strong>. Werkt<strong>de</strong> werkgever die maatregel<strong>en</strong> niet uit dan kan <strong>de</strong> scha<strong>de</strong>vergoeding nog verhoogd word<strong>en</strong>. 837980818283R. PAINTER <strong>en</strong> A. HOLMES, Cases and materials on employm<strong>en</strong>t law, Oxford University Press, 2004, 324.N. SELWYN, Selwyn’s law of employm<strong>en</strong>t, Oxford, Oxford University press, 2006, 156.R. PAINTER <strong>en</strong> A. HOLMES, Cases and materials on employm<strong>en</strong>t law, Oxford, Oxford University Press, 2004, 325.R. PAINTER <strong>en</strong> A. HOLMES, Cases and materials on employm<strong>en</strong>t law, Oxford, Oxford University Press, 2004, 331.N. SELWYN, Selwyn’s law of employm<strong>en</strong>t, Oxford, Oxford University Press, 2006, 157.26
DE BEGRIPPEN ‘HANDICAP’ EN ‘GEZONDHEID(STOESTAND)’Er wordt rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met <strong>de</strong> erg persoonlijke informatie die in zo’n proces op<strong>en</strong>baar zoukunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gemaakt. Indi<strong>en</strong> nodig kan <strong>de</strong> rechtbank maatregel<strong>en</strong> treff<strong>en</strong>.De gediscrimineer<strong>de</strong> gehandicapte staat niet alle<strong>en</strong> in <strong>het</strong> formuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rbouw<strong>en</strong> van zijnklacht. Hij kan daarvoor terecht bij <strong>de</strong> Disability Rights Commission. Deze kan on<strong>de</strong>rzoek voer<strong>en</strong>naar <strong>de</strong> klacht, rechtsbijstand verl<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> ze kan ingeroep<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in <strong>de</strong> zog<strong>en</strong>aam<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvragingsprocedurewaar door mid<strong>de</strong>l van vrag<strong>en</strong> achterhaald kan word<strong>en</strong> of <strong>en</strong> in welke mate ergediscrimineerd werd door e<strong>en</strong> werkgever. 84Het is dui<strong>de</strong>lijk dat <strong>het</strong> Engelse recht veel ver<strong>de</strong>r staat wat betreft discriminatie van gehandicapt<strong>en</strong>op <strong>de</strong> werkvloer. Niet alle<strong>en</strong> is er e<strong>en</strong> aparte discriminatiewet, <strong>de</strong> wet is daar<strong>en</strong>bov<strong>en</strong> ookveel beter uitgewerkt. De <strong>de</strong>finities zijn werkbaar.In juli 2006 werd<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> <strong>arbeidsrecht</strong>bank in Lond<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele prejudiciële vrag<strong>en</strong> gesteld aan<strong>het</strong> Europese Hof van Justitie betreff<strong>en</strong><strong>de</strong> associatieve discriminatie, waaron<strong>de</strong>r: 85“Where an employer treats an employee less favourably than he treats or would treat otheremployees, and it is established that the ground for the treatm<strong>en</strong>t of the employee is that theemployee has a disabled son for whom the employee cares, is that treatm<strong>en</strong>t direct discriminationin breach of the principle of equal treatm<strong>en</strong>t established by the Directive?”Ver<strong>en</strong>ig<strong>de</strong> Stat<strong>en</strong>In <strong>de</strong> American with Disabilities Act (ADA) kan m<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> vrij precieze omschrijving terugvind<strong>en</strong>van <strong>het</strong> begrip handicap. 86Volg<strong>en</strong>s sectie 3 (2) A heeft <strong>de</strong>ze term betrekking op fysieke <strong>en</strong> verstan<strong>de</strong>lijke stoorniss<strong>en</strong> diee<strong>en</strong> individu op substantiële wijze beperk<strong>en</strong> bij <strong>het</strong> uitvoer<strong>en</strong> van één of meer<strong>de</strong>re belangrijkelev<strong>en</strong>sactiviteit<strong>en</strong>.Ook fysieke <strong>en</strong> verstan<strong>de</strong>lijke stoorniss<strong>en</strong> die zich in <strong>het</strong> verled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> voorgedaan (sectie 3(2) B) <strong>en</strong> verme<strong>en</strong><strong>de</strong> handicaps (sectie 3 (2) C) word<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r <strong>het</strong> begrip handicap gebracht.Het is opmerkelijk dat <strong>de</strong> ADA wel verwijst naar fysieke <strong>en</strong> verstan<strong>de</strong>lijke stoorniss<strong>en</strong> die zich in<strong>het</strong> verled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> voorgedaan, maar niets zegt over <strong>de</strong> te verwacht<strong>en</strong> handicaps, terwijl ditvoor werkgevers net e<strong>en</strong> belangrijke red<strong>en</strong> kan zijn om over te gaan tot risicoselectie.De ADA refereert wel aan fysieke <strong>en</strong> verstan<strong>de</strong>lijke stoorniss<strong>en</strong> die zich in <strong>het</strong> verled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>voorgedaan maar zegt niets over te verwacht<strong>en</strong> handicaps, terwijl dit voor werkgevers e<strong>en</strong>red<strong>en</strong> kan zijn om over te gaan tot risicoselectie.Vermeld<strong>en</strong>swaardig is dat <strong>de</strong> ADA expliciet vereist dat <strong>de</strong> gehandicapte sollicitant ‘gekwalificeerd’is voor <strong>de</strong> functie om te kunn<strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van <strong>de</strong> bescherming die <strong>het</strong> discriminatieverbodverle<strong>en</strong>t. Dit betek<strong>en</strong>t uiteraard dat hij zon<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>lijke werkaanpassing, in staat moet zijn om <strong>de</strong>belangrijkste werkzaamhed<strong>en</strong> uit te voer<strong>en</strong> die on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el uitmak<strong>en</strong> van <strong>de</strong> functie. 87 Of dit <strong>het</strong>geval is di<strong>en</strong>t steeds in concreto te word<strong>en</strong> beoor<strong>de</strong>eld.84858687N. SELWYN, Selwyn’s law of employm<strong>en</strong>t, Oxford, Oxford University Press, 2006, 158.Refer<strong>en</strong>ce for a preliminary ruling from Employm<strong>en</strong>t Tribunal (London South) ma<strong>de</strong> on 10 July 2006 – S. Colemanv. Attridge Law, Steve Law, Case C-303/06, Pb. C. 237 van 30 september 2006.www.eeoc.gov/ada.Dit stelt ook <strong>het</strong> HvJ in <strong>de</strong> zaak Chacon Navas.27