ankara il çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme ...

2005 ÇEVRE DURUM RAPORU
uygun olmadığı için zaten içmede kullanılmamaktadır. İçme sularında petrol ürünlerinin
insanlarca fark edilebilme sınırı benzin için, 0.00005 mg/1, dizel yağı için 0.005 mg/1 ve
daha ince yağlar için 0.2­1.0 mg/1’dir. Dolayısıyla petrol ürünlerinin fark edilmeden zararlı
miktarlarda alınması mümkün değildir. Sulardaki normal bakteri florasının hayatsal
faaliyetleri petrol ve türevlerince engellenmektedir. Örneğin benzinin toksite sınırı 50
mg/1, benzinin ise 5­20 mg/’dir. Petrol ürünlerinin tamamı su yüzeyinde kalmamakta,
örneğin ağır yağlar akarsu ve nehirlerin tabanına çökerek organizmaları etkilemektedir.
Yağlar balıkların solungaçlarına balık boğulmasına neden olduğu gibi, zehir etkisi sonucu
ölümlere de neden olmaktadır. Ham petrol yada daha düşük petrol fraksiyonları ile temas
halinde olan su ortamında, önemli miktarda toksik hidrokarbonlar bulunabilir. Aromatik
hidrokarbonlar ve daha düşük hidrokarbon fraksiyonları uzun temas süreleri sonunda su
ortamında çok daha yüksek düzeylerde çözünebilmekte ve tatlı su balıkları için ölümcül
olabilmektedir. Denizlerde petrol kirlenmesi tankerlerden, denizlerdeki petrol çıkarma
çalışmalarından, rafinelerden ve endüstrilerden kaynaklanmaktadır.
Ham petrol bileşiminin büyük ölçüde değişmesine karşılık, petrolün sulardaki
davranışı altı grup altında incelenebilir.
a. Buharlaşma ve yayılma
b. Katran oluşumu
c. Kimyasal ayrışma
d. Biyolojik ayrışma
e. Çökelme
f. Suda tabaka oluşumu
Petrol kirlenmesinin ölümcül olmayan etkileri çevresel açıdan çok daha önemli
olabilir. Pek çok organizma, milyarda bir oranındaki hidrokarbon konsantrasyonundan dahi
etkilenmektedir. Petrol ve türevlerinin kirletici etkileri aşağıdaki gibi özetlenebilir
(Wardley,1983);
a. Işığı absorbe etmesi: Özellikle kükürt ve zift içeriği fazla olan petrol atıkları ışığı
daha fazla absorbe etmektedir. Dolayısıyla, petrol atıklarının deniz yüzeyinde
meydana getirdiği tabakalar, ışık geçirgenliğini azaltmakta ve denizde yaşayan
çok sayıdaki bitkisel canlıların fotosentez olayını engellemektedir.
b. Çözünmüş oksijen düzeyine etkisi: Özellikle çok yüzeydeki petrol atıkları, su
yüzeyinde oluşturdukları tabaka nedeniyle oksijen transferini engellemektedir.
Böylece, suyun daha alt kesimlerindeki çözünmüş oksijen miktarı azalmaktadır.
c. Toksik etkileri: yapılan çok sayıdaki araştırmalar, özellikle yeni dökülen taze
petrol atıklarının deniz organizmalarına şiddetli zehir etkisinde bulunduğunu
rotaya koymuştur. Ayrıca petrol ürünlerinin deniz dibine çöken parçacıkları,
tabanda yaşayan canlıları belli bir süre için olumsuz yönde etkilemektedir.
d. Hayvan ve bitkiler üzerindeki diğer etkileri ise; hücre bölünmesinin gecikmesi,
anormal yavru, balık beslenme aktivitesinde azalma, yüzücü ve dalıcı kuşların
olumsuz yönde etkilenmesi vs. şeklinde sıralanabilir.
125