ankara il çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme ...

2005 ÇEVRE DURUM RAPORU
K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ,YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU
ETKİLEYEN ETKENLER
Cumhuriyetten önceki Ankara, Kaletepe ve çevresinde gelişmiş, bunu çevreleyen
yeşil şeridin dışına pek taşmamış 30.000 nüfuslu bir kentti. İlin başlıca geçim kaynağı
tarım ve hayvancılık olup tarımsal ve hayvansal malların alım satımı ile kısıtlı bir ticaret
söz konusuydu. Cumhuriyetin ilk yıllarıyla beraber Ankara’da bir yoğunlaşma dönemi
yaşandı. Başkent olmanın gerektirdiği hizmetleri verebilecek bir şehrin kurulması amacı
ile başlatılan alt ve üstyapı inşaatları önce ticari hayatı canlandırdı. Yanı sıra inşaat
malzemelerini karşılamaya yönelik bazı ufak çaplı imalathaneler yapıldı. Makine ve
Kimya Endüstrisi Kurumu, Sümerbank ve Etibank gibi kamu sanayi kuruluşlarının ve bu
kuruluşlara bağlı fabrikaların Ankara’da yapılmış olması, bu fabrikalara yan sanayi
olarak çalışan küçük boyutlu özel işletmelerin kurulmasını teşvik etmiştir.
Bu gelişmeler diğer yerleşim yerlerinden Ankara’ya nüfus göçünü başlatmış,
böylelikle Ankara’da sanayileşme ve artan nüfus birbirinin hem sebebi hem sonucu
olmuştur.
Bundan sonra, sırasıyla fişek sanayi, mühimmat fabrikası, gıda sanayi, çimento
fabrikası, havagazı üretimi, kereste imalathaneleri, dokuma fabrikası, hızla sayıları artan
matbaalar devreye girmiş ve 1923–1950 yılları arasındaki sanayinin gelişimi, bu
dönemde Ankara’da karayolu gelişimi yeterli düzeyde olmadığından, demiryolları
çerçevesinde görülmüştür.
1950–1970 dönemi arasında sanayinin gelişimi, kamu sanayisinin büyümesi ve
yatırımların artmasıyla, çevre yollarının açılması ve böylece sanayinin yer seçimi
kararlarını etkilemesiyle ilişkili olarak sürmüştür. Bu dönemde kamu kuruluşlarının
gelişimine paralel olarak özel kesim küçük sanayi siteleri gelişmeye başlamıştır. 1964
yılında Sanayi Bakanlığı küçük sanayi işletmelerine kredi vermeye başlamıştır.
10 ve daha fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı göz önüne alındığında özel sektörde
en fazla işyeri olan sektör, metal eşya, makine ve teçhizat sanayinde görülmektedir. Bu
daldaki firmaların büyük çoğunluğu 25 veya daha fazla işçi çalıştıran büyük firmalardan
oluşmaktadır. Özel sektörün rağbet ettiği ikinci sektör ise tekstil ve giyim sanayidir. Bu
sektörde faaliyet gösteren firmaların büyük çoğunluğu 10 ila 24 arasında işçi çalıştıran
küçük ölçekli firmalardır.
Ankara’da sürdürülen üretim faaliyetleri incelendiğinde; ağaç işleri özel sektörün
rağbet ettiği üçüncü sektördür. Türkiye genelinde de önemli bir yeri olduğu
görülmektedir. Bu üretim dalında faaliyette bulunan keresteciler, marangozlar,
mobilyacılar, lakeciler, döşemeciler Siteler’de 13.000’in üzerindeki işyerlerinde üretim
yapmaktadır. 1955 yılında kurulan işyeri Yapı Kooperatifi marifetiyle başlatılan
“Siteler”, 1962 yılında kısmen faaliyete geçmiştir. Daha sonra kurulan 10 civarındaki
kooperatif ile genişlemiştir. İnşaatlar halen yeni kooperatiflerle devam etmektedir.
Siteler’deki 200 m 2 ile 100 m 2 arasında işyerleri ile çok sayıda teşhir salonları
bulunmaktadır.
Başkent Ankara, üniversite şehri olması, ulaşım olanaklarının gelişmiş olması,
nüfusun hızlı artışıyla tüketici ihtiyaçlarının artması ve aynı zamanda Devletin satın
274