ankara il çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme ...

2005 ÇEVRE DURUM RAPORU
D.5.6. ÇÖZÜNMÜŞ ORGANİK MADDELER
Sulama sularında ve özellikle atık sularda bulunan organik maddelerin
mikroorganizmalar tarafından biyokimyasal olarak parçalanması esnasında oksijen
tüketilir. Tüketilen oksijen miktarı ise suda bulunan organik madde konsantrasyonuna
bağlı olarak artmaktadır. Teorik olarak organik madde konsantrasyonu yüksek olan atık
suların sulamada kullanılması halinde, kök bölgesindeki oksijen azalacağı ve bitkilerin
bundan zarar göreceği kabul edilmektedir. Ancak pratikte bu tür suların önemli problem
meydana getirmeden dünyanın pek çok yerinde kullanımı söz konusudur. Bunun temel
nedeni, insan ve mutfak artığı organik maddelerin toprakta biyolojik olarak kolayca
ayrışabilmesidir. Yapılan araştırma sonuçları, biyolojik olarak parçalanabilen organik
maddenin yer altı suyu kirlenmesine de yol açmadığını, ancak biyolojik olarak
parçalanmayan ve toprak tarafından tamponlanmayan sentetik organik maddelerin ( bazı
endüstriyel atıklar ) yüksek konsantrasyonlarının problem yaratabileceğini göstermiştir.
D.5.7. PATOJENLER
Organik maddelerle birlikte mikroplar ve özellikle patojenler de sulara
karışmaktadır. Genellikle yerleşim yerlerinin kirlenmiş sularında fazla miktarda patojen
bulunmaktadır. Patojenler, hastalık yapan organizma tarafından enfekte edilmiş insan ve
hayvanlardan idrar ve dışkı yoluyla dışarı atılmaktadır. İnsan ve hayvanlardan dışarı atılan
çok sayıdaki patojen, atık sulara karışmaktadır. Bu nedenle atık suların tarımda tekrar
kullanılmasında patojenler (hastalık yapan bakteri ve virüsler) önemli bir sağlık riski
oluştururlar. Çiğ olarak tüketilen veya doğal haliyle mutfağa getirilen gıda ürünleri sağlık
yönünden bir tehlike göstermemelidir. Su ortamında bulunan başlıca patojenler aşağıdaki
gibi sınıflandırılmıştır.
a. Bakteriyel patojenler
b. Viral aptojenler
c. Protozoal hastalıklar
d. Parazitler
Özellikle atık suların sulamada kullanılması ile ortama önemli düzeyde patojen
dağılımı söz konusudur. Bu nedenle ülkemizde atık suların sulamada kullanılması ile ilgili
bazı esaslar ve teknik sınıflamalar getirilmiştir. Örneğin elyaflı bitki ve tohum üretiminde,
yağmurlama sulamada ancak biyolojik olarak arıtılmış ve klorlanmış atık suların
kullanımına izin verilmiştir.
Dünyanın çoğu bölgelerinde içme suları dağıtılmadan önce patojenlerin
uzaklaştırabilmesi için dezenfekte edilmektedir. Dezenfeksiyon işleminin yapılası yada
yetersiz kalması durumuna çeşitli salgın hastalıklar ortaya çıkabilir. Suların dezenfekte
edilebilmesi için pek çok dezenfektan kullanılmaktadır. Suların dezenfeksiyonu patojen ve
indikatör organizmaların giderilmesi içindir. Sularda kullanılan başlıca dezenfektansiyon
yöntemleri;
a. Suyun bekletilmesi yada ısıtılması yoluyla fiziksel arıtma
b. C1 2 , Br 2 , I 2 , O 3 , KmnO 4 gibi bileşiklerin kullanılması
c. Bakır ve gümüş gibi metal iyonların uygulanması
d. Kuvvetli asidik veya bazik yapma
e. Ultraviyole ışınlara maruz bırakma
129