3.1.2.1. Tip onayı kapsamının geniĢletilmesi, sadece belirli koĢullar altında farklı aktarma oranlarına sahipolan araçlar için yapılmalıdır.3.1.2.2. Tip 1 <strong>ve</strong> Tip 6 deneylerinde kullanılan tahvil oranlarının her biri için tip onayı kapsamınıngeniĢletilip geniĢletilemeyeciğini belirlemek üzere,EV2VVoranı tespit edilmelidir.11Burada, 1000 min-1 d/d motor devrinde V 1 tip onaylı aracın hızı <strong>ve</strong> V 2 tip onayı kapsamınıngeniĢletilmesinin istendiği aracın hızıdır.3.1.2.3. Her bir aktarma oranı için, E ≤ % 8 ise, Tip 1 <strong>ve</strong> Tip 6 deneylerini tekrar etmeksizin kapsamgeniĢletmesi onaylanmalıdır.3.1.2.4. En az bir aktarma oranı için E > % 8 ise <strong>ve</strong> her vites oranı için E ≤ % 13 ise, Tip 1 <strong>ve</strong> Tip 6deneyleri tekrar edilmelidir. Deneyler, teknik servisin onayına bağlı olarak imalatçı tarafından seçilen birlaboratuarda yapılabilir. Deneylere ait rapor, tip onayı deneylerinden sorumlu teknik servisegönderilmelidir.3.1.3. Farklı referans kütleli <strong>ve</strong> farklı aktarma oranlı araç tipleriTip onayı kapsamı, Madde 3.1.1 <strong>ve</strong> Madde 3.1.2‘de belirtilen bütün koĢulların yerine getirilmesi kaydıyla,farklı referans kütleli <strong>ve</strong> farklı aktarma oranlı araç tipleri için geniĢletilmelidir.3.1.4. Periyodik yenilenme (rejenerasyon) sistemleri ile donatılmıĢ araçlarPeriyodik yenilenme sistemi ile donatılmıĢ araç tipinin tip onayının kapsamı, aĢağıda açıklananparametreleri benzer olan <strong>ve</strong>ya belirlenmiĢ toleranslar içerisinde bulunan periyodik yenilenme sistemi olandiğer araçlar için geniĢletilmelidir. Kapsam geniĢletmesi, sadece belirtilen periyodik yenilenme sisteminemahsus belirli ölçmelerle ilgilidir.3.1.4.1. Onayın kapsamının geniĢletilmesi için özdeĢ parametreler aĢağıda belirtilmiĢtir:(1) Motor,(2) Yanma iĢlemi,(3) Periyodik olarak yenilenme sistemi (örneğin; katalizör, parçacık tutucu),(4) Yapısı (örneğin; mahfaza tipi, kıymetli metal tipi, alt katman tipi, hücre yoğunluğu),(5) Tipi <strong>ve</strong> çalıĢma prensibi,(6) Dozajı <strong>ve</strong> katkı sistemi ,(7) Hacmi % 10,(8) Konumu (120 km/saat‘te sıcaklık 50 C, <strong>ve</strong>ya azami sıcaklık /basınçta %5 fark)3.1.4.2. Farklı referans kütlelerindeki araç tipleri için Ki faktörlerinin kullanımıBir periyodik olarak yenilenme sistemli bir araç tipinin tip onayı için BM/AEK Regülasyonunu 83‘ün Ek 13,Madde 3‘ündeki iĢlemlerle geliĢtirilen K i faktörleri, Madde 3.1.4.1‘de belirtilen kriterleri karĢılayan <strong>ve</strong>sonraki daha yüksek iki eĢ değer atalet sınıfı <strong>ve</strong>ya daha düĢük eĢ değer herhangi bir atalet içinde bulunanreferans kütleye sahip olan diğer araçlarla kullanılabilir.3.1.5. Diğer araçların kapsam geniĢletmelerinin uygulanmasıKapsam geniĢletmesi, Madde 3.1.1 ila Madde 3.1.4‘e uygun olarak <strong>ve</strong>rildiğinde, bu tür bir tip onayınınila<strong>ve</strong> kapsam geniĢletmesi diğer araçlar için yapılamaz.3.2. BuharlaĢma emisyonları (Tip 4 deneyi) için kapsam geniĢletmeleri3.2.1. BuharlaĢma emisyonları için bir kontrol sistemi ile donatılmıĢ aĢağıdaki Ģartları sağlayan araçlaratip onayı kapsam geniĢletmesi yapılmalıdır:3.2.1.1. Yakıt/hava dozaj temel prensibi (örneğin; tek noktalı püskürtme) aynıdır.3.2.1.2. Yakıt deposunun Ģekli, yakıt deposunun malzemesi <strong>ve</strong> sıvı yakıt hortumları özdeĢtir.12
3.2.1.3. Kesiti <strong>ve</strong> yaklaĢık hortum uzunluğu ile ilgili en kötü durumdaki araç deneye tabi tutulmalıdır.ÖzdeĢ olmayan buhar/sıvı separatörlerinin kabul edilip edilmeyeceğine, tip onayı deneylerini yapmaktansorumlu teknik servis tarafından karar <strong>ve</strong>rilir.3.2.1.4. Yakıt deposu hacmi ± % 10 aralığı içindedir.3.2.1.5. Yakıt deposu tahliye supabının ayarı özdeĢtir.3.2.1.6. Yakıt buharını depolama yöntemi özdeĢtir, örneğin; yakalama Ģekli <strong>ve</strong> hacmi, depolama ortamı,hava temizleyici (buharlaĢma emisyonu kontrolü için kullanılıyorsa), vb.3.2.1.7. Depolanan buharı temizleme yöntemi özdeĢtir, (örneğin, hava akıĢı, baĢlangıç noktası <strong>ve</strong>yabaĢtan baĢa ön Ģartlandırma çevrimindeki temizleme hacmi).3.2.1.8. Yakıt ölçme sisteminin kapanması <strong>ve</strong> havalandırılması yöntemi özdeĢtir.3.2.2. Tip onayı kapsam geniĢletmesi aĢağıdaki özelliklere sahip araçlara yapılmalıdır:3.2.2.1. Farklı motor boyutları,3.2.2.2. Farklı motor güçleri,3.2.2.3. Otomatik <strong>ve</strong> mekanik vites kutuları,3.2.2.4. Ġki <strong>ve</strong> dört tekerli aktarmalar,3.2.2.5. Farklı gövde yapıları <strong>ve</strong>3.2.2.6. Farklı teker <strong>ve</strong> lastik boyutları.3.3. Kirlilik kontrol cihazlarının dayanıklılığı için kapsam geniĢletmeleri (Tip 5 deneyi)3.3.1. AĢağıda belirtilen araç, motor <strong>ve</strong>ya kirlilik kontrol sistemi parametreleri özdeĢ olmaları <strong>ve</strong>yabelirtilen toleranslar içinde kalmaları kaydıyla, onay kapsam geniĢletmesi farklı araç tiplerine yapılmalıdır.3.3.1.1. Araç:Atalet kategorisi: Hemen üzerinde iki atalet kategorisi <strong>ve</strong> altında herhangi bir atalet kategorisi.80 km/h‘de toplam karayolu yükü: + % 5 üzerinde <strong>ve</strong> altında herhangi bir değer.3.3.1.2. Motor(a) Motor kapasitesi (± % 15),(b) Supap sayısı <strong>ve</strong> kumandası,(c) Yakıt sistemi,(d) Soğutma sistemi tipi,(e) Yanma iĢlemi.3.3.1.3. Kirlilik kontrol sistemi parametreleri:(a) Katalitik kon<strong>ve</strong>rtörler <strong>ve</strong> parçacık filtreleri:Katalitik kon<strong>ve</strong>rtörlerin, filtrelerin <strong>ve</strong> elemanların sayısı,Katalitik kon<strong>ve</strong>rtörlerin <strong>ve</strong> filtrelerin boyutu (monolit hacmi ± % 10]Katalitik etkinlik tipi (oksitleme, üç-yol, zayıf NOx tutucu, SCR, zayıf NOx katalizör <strong>ve</strong>ya diğer),Değerli metal yükü (özdeĢ <strong>ve</strong>ya daha yüksek),Değerli metal tipi <strong>ve</strong> oranı (± % 15),TaĢıyıcı tabaka (yapı <strong>ve</strong> malzeme),Hücre yoğunluğu.Katalitik kon<strong>ve</strong>rtörün <strong>ve</strong>ya filtrenin giriĢinde 50 K‘den daha fazla olmayan sıcaklık değiĢimi. Bu sıcaklıkdeğiĢimi kararlı Ģartlar altında, 120 km/h hızda <strong>ve</strong> Tip 1 deneyinin yük ayarlamasında kontrol edilmelidir.13