l) Etanollü esnek yakıtlı araç: Benzinle <strong>ve</strong>ya benzin <strong>ve</strong> % 85’e kadar etanol harmanlı (E85) bir karıĢımlaçalıĢabilen esnek yakıtlı bir araç,m) Gaz hâlindeki kirleticiler: Karbon monoksit, azot dioksit (NO 2 ) eĢ değeri cinsinden ifade edilen azotoksitler <strong>ve</strong> aĢağıdaki oranlara sahip hidrokarbonları;1) Benzin (E5) için C1H1.89O0.016,2) Dizel (B5) için C1H1.86O0.005,3) LPG (sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı) için C1H2.525,4) NG (doğal gaz) <strong>ve</strong> biyometan için CH 4 .5) Etanol (E85) için C1H2.74O0.385.n) Güç çıkıĢ çalıĢtırıcısı <strong>ve</strong>ya ünitesi: Donanıma yardımcı güç <strong>ve</strong>rme amacıyla araca monte edilen, motortahrikli çıkıĢ tertibatını,o) Hibrit elektrikli araç (HEV): Mekanik tahrik amacıyla, depolanmıĢ enerjiyi/gücü araç üzerindekitüketilebilir yakıttan <strong>ve</strong> akü, kapasitör, volan/dinamo <strong>ve</strong>ya diğer elektrikli enerji/güç depolama cihazından çeken biraracı,ö) Ġki yakıtlı araç: Ġki farklı yakıtla belli zamanlı çalıĢabilen <strong>ve</strong> bir müddet sadece tek yakıtla çalıĢacak Ģekildetasarımlanan, iki ayrı yakıt depolama sistemi bulunan bir araç,p) Ġki yakıtlı gazlı araç: Benzinle <strong>ve</strong> aynı zamanda LPG, Doğalgaz/Biyometan <strong>ve</strong>ya hidrojenle de çalıĢabileniki yakıtlı bir aracı,r) Ġkincil hava: Egzoz gazı akıĢı içinde bulunan HC <strong>ve</strong> CO’in oksidasyonuna yardım etmek üzere tasarlanmıĢbir pompa <strong>ve</strong>ya aspiratör valfi <strong>ve</strong>ya diğer vasıtalarla egzoz sistemi içine gönderilen havayı,s) Kirlilik kontrol cihazı tipi: AĢağıdaki esas hususlarda farklılık göstermeyen katalitik kon<strong>ve</strong>rtörler <strong>ve</strong>parçacık filtrelerini,Ģ) Küçük ölçekli imalatçılar: Dünya çapındaki yıllık imalatı 10.000 birimden az olan araç imalatçıları,t) MARTOY: 28/6/2009 tarihli <strong>ve</strong> 27772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar <strong>ve</strong> RömorklarıTip Onayı Yönetmeliğinin (2007/46/AT) uygulamada bulunan son seviyesini,u) Motorda hatalı yanma: Kıvılcımın olmaması, fakir yakıt ölçülmesi, zayıf sıkıĢtırma <strong>ve</strong>ya baĢka bir sebeptendolayı pozitif ateĢlemeli motorun silindirindeki yanma eksikliğini,ü) Motor kapasitesi: Gidip gelme hareketli pistonlu motorlar için, motor anma süpürme hacmini <strong>ve</strong>ya dönerpistonlu (Wankel) motorlar için, motor anma süpürme hacminin iki katını,v) Orijinal değiĢtirilebilir kirlilik kontrol cihazı: Tipleri bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I’in Ġla<strong>ve</strong> 4’ündegösterilen, ayrıca, araç tip onayı sahibi tarafından ayrı teknik ünite olarak piyasaya sunulan bir kirlilik kontrol cihazı<strong>ve</strong>ya kirlilik kontrol cihazlarının bir grubunu;1) Alt katmanların sayısı, yapısı <strong>ve</strong> malzemesi,2) Her bir alt katmanın faaliyet tipi,3) Hacim, ön alan ile alt katman uzunluğunun oranı,4) Katalizör malzemesi muhtevası,5) Katalizör malzemesi oranı,6) Hücre yoğunluğu,7) Boyutları <strong>ve</strong> Ģekli,8) Isıl koruması.y) Periyodik yenilenme (rejenerasyon) sistemi: 4000 km’den daha az normal araç çalıĢmasında periyodikyenilenme iĢlemini gerektiren katalitik kon<strong>ve</strong>rtörler, parçacık filtreleri <strong>ve</strong>ya diğer kirlilik kontrol cihazlarını,z) Soğukta çalıĢtırma sistemi <strong>ve</strong>ya tertibatı: Motorun hava/yakıt karıĢımını geçici olarak zenginleĢtiren, busuretle motorun harekete geçmesine yardım eden bir sistemi,aa) SürüĢ çevrimi: Araç OBD sistemleriyle ilgili olarak, motorun çalıĢtırılması, varsa arızanın ortayaçıkarıldığı sürüĢ modu <strong>ve</strong> motorun durdurulmasından oluĢan çevrimi,bb) Tek yakıtlı araç: Esas olarak bir tek yakıt tipiyle çalıĢacak Ģekilde tasarımlanan araç,cc) Tek yakıtlı gazlı araç: Esas olarak sürekli Ģekilde LPG, NG DOĞALGAZ/biyometan <strong>ve</strong>ya hidrojen ileçalıĢacak Ģekilde tasarımlanan, ancak benzin deposu 15 litreden daha fazla benzin içermediği durumlarda, acil amaçlar<strong>ve</strong>ya sadece ilk çalıĢtırma için benzin sistemine de sahip olabilen tek yakıtlı bir aracı,çç) Uygun bakım <strong>ve</strong> kullanım: Deney aracının amacı bakımından, bu tür bir aracın bu Tebliğin ekinde yer alanEk II’nin Ġla<strong>ve</strong> 1’inin madde 2’sinde belirtilen seçilmiĢ bir aracın kabul kriterlerini sağlamasını,dd) Yürür vaziyetteki aracın kütlesi: MARTOY’un Ek I’inin madde 2.6’sında açıklanan kütleyi,ifade eder.ĠKĠNCĠ BÖLÜMAraç Tip Onayı UygulamalarıTip onayı ĢartlarıMADDE 3 – (1) Ġmalatçı, emisyonlar <strong>ve</strong> araç tamir <strong>ve</strong> bakım bilgileri ile ilgili bir AT tip onayını almak için,araçların bu Tebliğin ekinde yer alan Ek III ila Ek VIII, Ek X ila Ek XII, Ek XIV <strong>ve</strong> Ek XVI’da belirtilen deney2
iĢlemlerine uygun olduğunu göstermek <strong>ve</strong> bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IX’unda belirtilen referans yakıtlarınözelliklerine uygunluğu sağlamak zorundadır.(2) Araçlar, Ek I’in ġekil I.2.4’ünde belirtilen deneylere tabi tutulur.(3) Küçük ölçekli imalatçılar, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II, Ek III, Ek V ila Ek XI <strong>ve</strong> Ek XVI’dabelirtilen Ģartlara alternatif olarak, Ek I’in madde 2.1’inde belirtilen mevzuata göre üçüncü bir ülkenin kuruluĢutarafından onaylanmıĢ olan bir araç tipine AT tip onayı <strong>ve</strong>rilmesini talep edebilir. Buna göre, emisyonlar <strong>ve</strong> araç tamir<strong>ve</strong> bakım bilgileri bakımından AT tip onayı almak için; bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IV’te belirtilen karayoluel<strong>ve</strong>riĢliliği amacıyla yapılan emisyon deneyleri, Ek XII’de belirtilen yakıt tüketimi <strong>ve</strong> CO 2 emisyonu deneyleri <strong>ve</strong> EkXIV’te belirtilen araç OBD <strong>ve</strong> araç tamir <strong>ve</strong> bakım bilgilerine eriĢim için Ģartların yerine getirilmesi gereklidir. OnaykuruluĢu, bu fıkraya göre <strong>ve</strong>rilen her bir tip onayının koĢulları konusunda DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı aracılığı ileKomisyona bilgi <strong>ve</strong>rir.(4) Yakıt depolarına giriĢler <strong>ve</strong> elektronik sistem gü<strong>ve</strong>nliği için özel Ģartlar, bu Tebliğin ekinde yer alan EkI’in madde 2.2 <strong>ve</strong> madde 2.3’ünde belirtilmiĢtir.(5) Ġmalatçı, egzoz <strong>ve</strong> buharlaĢma emisyonlarının bu Tebliğe uygun olarak aracın normal ömrü boyunca <strong>ve</strong>normal kullanım Ģartlarında etkin olarak sınırlanmasını sağlayacak Ģekilde teknik tedbirler almakla yükümlüdür. Butedbirler, emisyon kontrol sistemlerinde kullanılan hortumların, ek yerlerinin <strong>ve</strong> bağlantıların gü<strong>ve</strong>nliğinin orijinaltasarıma uygun olacak Ģekilde yapıldığının garantisini içerir.(6) Ġmalatçı, emisyon deneyi sonuçlarının bu Tebliğde belirtilen deney koĢullarında uygulanabilir sınır değereuygun olmasını sağlamak zorundadır.(7) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IV’ün Ġla<strong>ve</strong> 1’inde belirtilen Tip 2 deneyi için normal motor rölantidevrinde egzoz gazları içindeki azami müsaade edilebilir karbon monoksit muhtevası, araç imalatçısı tarafından beyanedilen miktardır. Bununla birlikte, azami karbon monoksit muhtevası hacimce % 0,3’ü aĢmamalıdır. Yüksek rölantidevrinde, egzoz gazlarının hacim olarak karbon monoksit muhtevası, en az 2.000 min-1 d/d motor devrinde <strong>ve</strong>Lambda 1 ± 0,03 değerinde iken <strong>ve</strong>ya imalatçının Ģartnamesindeki maddelere uygun olarak % 0,2’yi aĢmamalıdır.(8) Ġmalatçı, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek V’te belirtilen Tip 3 deneyinde, motor havalandırma sistemininher türlü karter gazları emisyonunun atmosfere çıkmamasını sağlamak zorundadır.(9) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek VIII’de belirtilen düĢük sıcaklıklarda emisyonların ölçülmesinin yapıldığıTip 6 deneyi dizel araçlara uygulanmaz. Bununla birlikte, imalatçılar tip onayı için baĢvururken NOx iyileĢtirmecihazının Tip 6 deneyinde açıklandığı gibi, -7° C’ta soğukta çalıĢtırmadan sonraki 400 saniye içinde <strong>ve</strong>rimli çalıĢmaiçin yeterince yüksek sıcaklığa ulaĢtığını gösteren bilgileri onay kuruluĢuna sunar. Ġla<strong>ve</strong> olarak, imalatçı düĢüksıcaklıklarda iĢlev yapması da dahil, egzoz gazı devridaim sisteminin (EGR) çalıĢma stratejisi ile ilgili bilgileri onaykuruluĢuna <strong>ve</strong>rmelidir. Bu bilgiler, emisyonlar üzerindeki herhangi bir etkiyle ilgili açıklamayı da içerir. Verilenbilgiler, iyileĢtirme cihazının <strong>ve</strong>rimli çalıĢması amacıyla iĢaret edilen zaman dilimi içerisinde yeterince yükseksıcaklığa fiilen eriĢtiğini göstermek için yeterli değilse, onay kuruluĢu tip onayını <strong>ve</strong>rmez. Onay kuruluĢu,Komisyonun talebi halinde NOx iyileĢtirme cihazlarının <strong>ve</strong> EGR sisteminin düĢük sıcaklıklardaki performansı ile ilgilibilgileri <strong>ve</strong>rir.OBD sistemine iliĢkin tip onayı ĢartlarıMADDE 4 – (1) Ġmalatçı, bütün araçların OBD sistemiyle teçhiz edilmesini sağlamak zorundadır.(2) OBD sistemi, aracın bütün ömrü boyunca bozulma <strong>ve</strong>ya arıza tiplerini tanımlayabilecek Ģekildetasarımlanır, imal edilir <strong>ve</strong> araca monte edilir.(3) OBD sistemi, normal kullanım koĢulları süresince bu Tebliğin Ģartlarına uymak zorundadır.(4) Kusurlu bir aksamla bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI’in Ġla<strong>ve</strong> 1’ine uygun olarak deneye tabitutulduğunda, OBD sistemi arıza göstergesi devreye girmelidir. OBD sistemi arıza göstergesi, bu deney sırasında buTebliğin ekinde yer alan Ek XI’de belirtilen OBD eĢik sınırlarının altındaki emisyon seviyelerinde de devreyegirebilir.(5) Ġmalatçı, OBD sisteminin makul olarak öngörülebilir sürüĢ koĢullarında, bu Tebliğin ekinde yer alan EkXI’in Ġla<strong>ve</strong> 1’inin madde 3’ünde belirtilen kullanımdaki performans Ģartlarına uymasını sağlamak zorundadır.(6) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI’in Ġla<strong>ve</strong> 1’inin madde 3.6’sının hükümlerine göre depolanacak <strong>ve</strong>raporlanacak kullanımdaki performansla ilgili <strong>ve</strong>riler, herhangi bir Ģifreleme olmaksızın ulusal yetkililer <strong>ve</strong> bağımsızoperatörler için kolaylıkla elde edilebilir olmalıdır.(7) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI’in madde 2.3.2’sinde belirtilen OBD eĢiklerini kullanan dizel araçlarhariç olmak üzere, araçlar ancak OBD eĢikleri yürürlüğe girdikten sonra tip onayı alabilir.Emisyonlar <strong>ve</strong> araç tamir <strong>ve</strong> bakım bilgilerine eriĢim konusunda bir aracın AT tip onayı için baĢvuruMADDE 5 – (1) Ġmalatçı, emisyonlar <strong>ve</strong> araç tamir <strong>ve</strong> bakım bilgileri konusunda bir aracın AT tip onayıbaĢvurusunu onay kuruluĢuna yapmalıdır.(2) Birinci fıkrada belirtilen baĢvuru, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I’in Ġla<strong>ve</strong> 3’ünde belirtilen bilgidokümanı örneğine uygun olarak hazırlanır.(3) Ġmalatçı ila<strong>ve</strong> olarak aĢağıdaki bilgileri de sunar.a) Pozitif ateĢlemeli motorlarla donatılan araçlarda hatalı yanma yüzdesi, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek III’te3