You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10 AXA > <strong>2009</strong> Y›l› <strong>Faaliyet</strong> <strong>Raporu</strong><br />
Dünya Ekonomisi<br />
‹stikrar›n geri gelmesini sa¤lamak, bu<br />
boyutlarda baflka bir krizin oluflmas›n›<br />
önlemek ve sa¤lam bir küresel finansal<br />
sistem yaratmak aç›s›ndan krizin nedenlerini<br />
anlamak hayati önem tafl›yor<br />
2008 Eylül ay›nda patlak veren küresel krizin üzerinden 15 ay› aflk›n<br />
süre geçti. E¤er krizin bafllang›c› olarak ABD’deki çalkant›lar› sayarsak<br />
süre iki y›l› afl›yor. fiöyle ya da böyle, dünya iki y›ld›r krizle bo¤ufluyor<br />
ve sular hala durulmufl say›lmaz.<br />
Küresel krizin tohumlar› yüksek büyüme ve düflük faiz ortam›nda at›ld›.<br />
Söz konusu geliflmeler afl›r› iyimserli¤e ve risk al›m›na yol açt›. Piyasa<br />
disiplini, finansal düzenleme, makroekonomik politikalar ve küresel<br />
gözetim alanlar›nda çeflitli aksamalar olufltu. Bu dönemde küresel<br />
finansal sistem h›zla geniflledi ve düflük risk, yüksek getiri sundu¤u<br />
varsay›lan yeni araçlar yaratt›. Bütün bunlar, finansal piyasa disiplininin<br />
pervas›z davran›fllar› eleyece¤i ve finansal yeniliklerin riski, dar bir alanda<br />
yo¤unlaflt›rmak yerine, yay›p azaltaca¤› varsay›mlar›na dayal›, genel<br />
kabul gören “hafif” düzenleme inanc›ndan teflvik gördü.<br />
Bu iki varsay›m›n da yanl›fl oldu¤u ya da en az›ndan yan›lg›lardan<br />
kaynakland›¤› ortaya ç›kt›. Sonuç olarak da sürdürülemez d›fl dengesizlikler<br />
birikti. Hem geliflmifl ekonomilerde hem de yükselen piyasa<br />
ekonomilerinde, özellikle konut alan›nda, mal varl›¤› fiyat› balonlar› olufltu.<br />
Emtia fiyatlar›nda ciddi art›fllar oldu. Geleneksel bankac›l›k sistemi ile<br />
birlikte temel finansal sistemlerde son derece büyük bir kald›raç (leverage)<br />
ve risk birikimi ortaya ç›kt›.<br />
‹stikrar›n geri gelmesini sa¤lamak, bu boyutlarda baflka bir krizin<br />
oluflmas›n› önlemek ve sa¤lam bir küresel finansal sistem yaratmak<br />
aç›s›ndan krizin nedenlerini anlamak hayati önem tafl›yor. Yaflanm›fl<br />
olanlar›n incelenip de¤erlendirilmesi büyük olas›l›kla y›llarca sürecek.<br />
Ancak, IMF’nin yapt›¤› ilk analiz küresel ekonomik yap›da, özellikle<br />
sistem içinde önem tafl›yan geliflmifl ülkelerin gözetiminde, krizden<br />
önce yeterince uyar›da bulunulmas›n› engelleyen eksiklikler oldu¤unu<br />
ve çeflitli alanlarda düzenleme eksiklikleri yafland›¤›n› gösteriyor.<br />
Bunlar afla¤›dakilerden olufluyor:<br />
• Uzun süreli düflük reel faiz oranlar› ve yüksek büyüme döneminin<br />
körükledi¤i afl›r› kald›raç düzeyleri ve riskler<br />
• Ulusal ve uluslararas› finansal düzenlemeye yaklafl›mda eksiklikler<br />
• Bölünmüfl düzenleme yap›lar›<br />
• Risklerin yetersiz düzeyde bildirimi<br />
• Kriz yönetimi ve banka iflas› konusundaki çekinceler ve karars›zl›klar<br />
Genel olarak, finansal düzenleyiciler finansal yenilik patlamas›n›n ard›nda<br />
yatan risk yo¤unlaflmalar›n› ve hatal› teflvik ö¤elerini görmekte yetersiz<br />
kald›lar. Ne piyasa disiplini, ne de finansal düzenlemeler süratle birbirini<br />
izleyen yeniliklerin yol açt›¤›, y›llard›r birikmekte olan riski ve artan kald›raç<br />
düzeyini dizginleyebildi.<br />
Makroekonomik politikalara gelince, bu politikalar› biçimlendirenler, finansal<br />
sistemde ve konut piyasalar›nda sistemik risklere katk›da bulunan,<br />
büyümekte olan makroekonomik dengesizlikleri yeterince göz önüne<br />
almad›lar. Politikalar›n koordine edilmesine iliflkin uluslararas› düzeyde<br />
etkili bir iflbirli¤ine ulafl›lamad›. Bu da büyümekte olan zay›fl›klar› ve s›n›rlar<br />
aras› iliflkileri görememenin yaratt›¤› riskleri pekifltirdi. Merkez bankalar›,<br />
yüksek mal varl›¤› fiyatlar›n›n ve artan kald›raç düzeylerinin içerdi¤i riskler<br />
yerine, temelde enflasyon üzerinde odakland›lar. Finansal gözetimi<br />
yürütenler ise gölge finansal sistemde oluflmakta olan risklerle de¤il,<br />
geleneksel bankac›l›k sistemiyle ilgilendiler.<br />
Bunlar›n sonucu olarak, finansal kriz <strong>2009</strong> mali y›l›nda beklenildi¤inden<br />
daha ötelere süratle yay›larak küresel üretim ve ticarette daha önce<br />
görülmemifl düzeyde bir düflüfle yol açt›. Kredi krizinin ve mal varl›¤›<br />
de¤erlerindeki büyük düflüflün etkileri bankac›l›k sistemlerinden h›zla geçip<br />
küresel ekonomi içindeki bütün sektörlere ve ülkelere s›çrad›. Tüketimin<br />
ve ifl güvencesinin azalmas› ise bu etkileri daha da büyüttü.<br />
Baflta büyüme olmak üzere baz› ekonomik göstergelerdeki iyileflme<br />
2010’a iliflkin olumlu sinyaller verse de belirsizlik devam ediyor. Baz›<br />
ekonomilerin kamu maliyesindeki bozulmalar “toparlanman›n bafllad›¤›”<br />
yönündeki tahminleri ve de¤erlendirmeleri gölgeliyor.<br />
Pek çok ekonomide durgunluk korkular› afl›ld›, baz› tafllar yerine oturdu<br />
ama henüz kriz bütünüyle atlat›lamad›. Bu sebepledir ki, 2010’da dünyay›<br />
bekleyen en önemli tehdit, özel sektörün üzerinden kamuya geçen riskler<br />
olacak gibi gözüküyor. Bundan önce dev flirketlerin bat›fllar›n› gördük,<br />
önümüzdeki dönemde de devlet iflaslar›n› görebiliriz. Bir ülkenin bilinen<br />
manada iflas etmesi elbette mümkün de¤il ama borçlar›n› ödeyemez<br />
duruma düflmesi asl›nda bir nevi iflas anlam› tafl›maktad›r.<br />
Durgunlu¤u aflmak için kurtarma paketleri açan, harcamalar› art›ran ya<br />
da mevcut mali zay›fl›¤›ndan dolay› s›k›nt›ya düflen pek çok ülke flu an<br />
büyüyen kamu aç›klar›yla karfl› karfl›ya. Baz› ülkeler d›fl borç yükümlülüklerini<br />
yerine getiremeyecek bir noktaya do¤ru sürükleniyor.
Change language