UB skà rsla '98

BLS
16
einungis skuldbundið sig til að virða 12. gr. Barnasáttmálans, heldur hefðum við
einnig skuldbundið okkur til að virða ákvæði framkvæmdaáætlunar, svonefndrar
Dagskrár 21, sem samþykkt var á ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í Rio de Janeiro
um umhverfi og þróun. Í 25. kafla þessarar framkvæmdaáætlunar væri fjallað
sérstaklega um rétt ungs fólks til að fá að taka þátt og hafa áhrif við töku ákvarðana
í umhverfismálum. Staðreyndin væri hins vegar sú að bæði ákvæði 12. gr. Barnasáttmálans
og ákvæði 25. kafla í Dagskrá 21 væru engan veginn nægilega tryggð í
hinni íslensku löggjöf, hvorki í sveitarstjórnarlögum né í umhverfislöggjöfinni. Hér
þyrftu því að koma til úrbætur.
Að loknu setningarávarpi mínu hófst dagskráin með erindi Ebbu Særúnar Brynjarsdóttur
þar sem hún ræddi um ýmislegt sem snýr að unglingum og stöðu þeirra í
þjóðfélaginu. Unglingar væru börn þegar þeir gerðu eitthvað sem þeir ættu ekki að
gera en fullorðnir þegar þeir væru látnir gera eitthvað sem þeir vildu ekki gera. Elsa
María Jakobsdóttir fjallaði um sjálfræðishugtakið og benti á að misræmis gætti á
ýmsum sviðum að því er varðar réttindi unglinga annars vegar og skyldur þeirra hins
vegar. Guðlaugur Magnús Ingason dró upp mynd af þeim veruleika sem hann vildi
helst sjá, ef hann mætti ráða. Dania Heinesen horfði til framtíðar og fjallaði um
ástand skólamála, forvarnarstarf meðal unglinga og umfjöllun fjölmiðla um
unglinga. Að lokum fjallaði Andrea Víðisdóttir um misvísandi skilaboð sem börn og
unglingar fá frá uppalendum sínum, bæði foreldrum og stjórnvöldum, og nefndi
nokkur dæmi í því sambandi. Tvö skemmtiatriði voru á málþinginu; Anna Margrét
Ólafsdóttir sýndi þolfimiatriði og Friðrik Hjörleifsson söng nokkur lög við eigin
undirleik, auk þess að stjórna fjöldaleikfimi málþingsgesta. Allir þeir sem hér hafa
verið nefndir voru á aldrinum 14–16 ára og stóðu þau sig með mikilli prýði.
Eftir hlé og einkar glæsilegar veitingar sátu ráðherrar og sveitarstjórnarmenn fyrir
svörum, en eins og á fyrri málþingum máttu einungis börn og unglingar bera fram
fyrirspurnir og hafa þannig áhrif á gang umræðunnar og efni hennar. Margt bar á
góma, en þó má segja að umræða um vímuvarnir og áfengisvarnarfræðslu hafi
einkum verið áberandi. Rætt var um hækkun sjálfræðisaldurs, áfengiskaupaaldur,
bílprófsaldur, stefnuna í íþrótta- og tómstundamálum unglinga á svæðinu og
endurskipulagningu skólamála á Akureyri. Þá var einnig rætt um útivistartíma og
nauðsyn þess að sveitarfélög á sama svæði samræmdu reglur sínar í þeim efnum.
Margt fleira kom til tals, svo sem málefni Dynheima á Akureyri, dreifbýlisstyrkur,
unglingamenning o.s.frv.
BLS
17
Málþingið á Akureyri heppnaðist ekki síður vel en hin fyrri, það var ágætlega vel
sótt og frammistaða unglinganna var þeim til mikils sóma. Það er von mín að fundir
sem þessi sýni sveitarstjórnarmönnum og öðrum ráðamönnum svo ekki verði um
villst hvílíkur mannauður býr í unglingum þessa lands og hversu brýnt er að þeir fái
tækifæri til þess að taka þátt í stefnumótun og stjórnun eigin málefna, einkum á
vettvangi sveitarstjórnarmála.
Nú er unnið að því að safna saman öllum erindum sem börn og unglingar hafa flutt
á málþingum embættisins og munu þau verða gefin út í heild sinni innan tíðar.
Útgáfa þessi mun bera heitið „Ungir hafa orðið“.
1.4. Samskipta- og samráðsaðilar: Ráðuneyti, stofnanir og félagasamtök
Á árinu átti ég gagnleg samskipti við fjöldamarga aðila, en umboðsmanni barna er
nauðsynlegt, sem sjálfstæðum og óháðum embættismanni, að hlusta eftir skoðunum
sem flestra er vinna að málefnum barna og unglinga á ýmsum sviðum.
Nefnd sú er félagsmálaráðherra skipaði til þess að endurskoða tiltekin atriði í lögum
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997 SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997