UB skà rsla '98

III. Erindi sem bárust
umboðsmanni barna.
Af símaerindum á árinu vörðuðu flest ýmis vandamál barna og fullorðinna í kjölfar
skilnaðar og sambúðarslita, eða alls 207 erindi.
Dæmi um símaerindi er varða barnið og fjölskylduna:
BLS
26
3. Munnleg erindi – skrifleg erindi
3.0.. Skráning símaerinda
Í skýrslu minni fyrir árið 1996 gerði ég nokkra grein fyrir skráningu símaerinda, en
þessi liður í starfsemi embættisins hefur vaxið jafnt og þétt að umfangi. Sem fyrr
legg ég áherslu á að efnisatriði símaerindanna séu skráð og að þeir sem snúa sér til
embættisins fái góða leiðsögn um hvert unnt sé að leita til þess að greiða úr málum
sínum. Mörg þessara erinda varða ágreining milli einstaklinga og heyra því sem slík
ekki undir embætti mitt. Einstök mál geta þó hæglega verið lýsandi fyrir ríkjandi
aðstæður í samfélaginu, og eru þá mikilsverð vísbending um að nauðsyn beri til að
breyta reglum eða framkvæmd þeirra á einhverjum sviðum. Mér er þannig kleift að
taka á einstökum málum með almennum hætti. Erindi sem berast mér símleiðis,
hvort heldur þau varða ágreining einstaklinga eða eru almenns eðlis, eru því ekki
síður mikilvæg en þau sem berast mér skriflega.
Nokkur fjölgun varð á símaerindum milli ára. Árið 1996 voru skráð 514 símaerindi,
en árið 1997 urðu þau 750. Taflan sem hér fer á eftir sýnir efnislega flokkun símaerinda,
fjölda innan hvers flokks fyrir sig og skiptingu eftir kyni:
Símaerindi 1997:
Þar af
konur: karlar:
Sameiginleg forsjá: Gengur illa, spurt um réttaráhrif sameiginlegrar forsjár,
illa skilgreind í lögum, vantar upplýsingar um sameiginlega forsjá.
Forsjárdeilur: Barn vill fara til föður, ekki hlustað á það. Kvartað yfir
löngum afgreiðslutíma ráðuneytis og dómstóla í forsjárdeilumálum og lítið
hlustað eftir vilja barnanna. Bent á að dagsektarákvæði bæti ekki umgengni,
einnig að dagsektarákvæði sé einungis beitt gegn þeim sem hafa forsjá barna
en ekki hægt að beita því gegn þeim sem sinna ekki umgengni við börn sín.
Mikið hringt vegna umgengnisvanda, faðir sinnir ekki umgengni við börn
sín, amma fær ekki að sjá barnabörn sín, hversu mikinn rétt eiga börn til
umgengni við foreldri sem ekki hefur forsjá, móðir flytur með börn sín út á
land, lætur föður ekki vita, faðir hefur ekki séð barn sitt í fjögur ár, faðir
leyfir ekki móður umgengi við barn sitt, börn hringja og eru óánægð með
skipan forsjár en gengur illa að sannfæra aðra um hug sinn, eru hrædd við
afleiðingarnar, faðir brýtur umgengnissamkomulag, kvartað yfir réttleysi
feðra sem eru ekki og hafa ekki verið í sambúð eða kvæntir mæðrum
barnanna, móðir neitar að feðra barn, hvað getur faðir gert, spurt um rétt
stjúpforeldris til umgengni eftir skilnað, faðir telur það ekki þjóna hagsmunum
barns síns að hann (faðirinn) sé þvingaður til að umgangast barnið. Spurt
hvort barnaverndarnefndir þurfi að koma að máli ef foreldrar láta forsjá
barns til annarra. Spurt hvaða reglur gildi um skiptingu kostnaðar þegar barn
þarf að ferðast landshluta eða landa á milli til þess að njóta umgengni við það
foreldri sem ekki fer með forsjá þess. Spurt um framfærsluskyldu foreldra
vegna unglings sem hefur flúið heimili sitt.
BLS
27
Barnið og fjölskyldan 207 115 92
Barnavernd 124 85 39
Menntun – skólamál 147 98 49
Félagsleg úrlausnarefni 17 9 8
Heilbrigði – byggingar – öryggi – umhverfi 30 19 11
Tómstundir – fjölmiðlar – menning 41 31 10
Fyrirspurnir frá börnum 43 26 17
Annað 141 92 49
Samtals 750
Vegna þess fjölda símaerinda sem ár hvert berast embætti mínu og varða erfiðleika
barna og fullorðinna í kjölfar skilnaðar og sambúðarslita, hef ég ákveðið að skoða á
næsta ári með hvaða hætti hið opinbera getur skipulagt og boðið fram aðstoð og
veitt ráðgjöf. Ég tel alveg ljóst að við svo búið má ekki sitja öllu lengur.
Skólamálin, sem voru í fyrsta sæti árið 1996, voru að þessu sinni í öðru sæti, með
alls 147 erindi og símaerindi er snertu barnavernd í víðum skilningi fylgdu þar á
eftir, eða alls 124 erindi. Dæmi um þessi, og önnur símaerindi, er að finna fyrir aftan
viðeigandi kafla í þessari skýrslu þar sem fjallað er um skrifleg erindi.
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997 SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997