UB skà rsla '98

Af þessu tilefni vil ég hér með skora á Flugleiðir að skoða í samhengi rétt og skyldu
sinna ungu flugfarþega og kanna hvort ekki sé ástæða til að gera betur við þennan
hóp barna en hingað til hefur verið raunin. Það er alveg ljóst að hópur barna flýgur
oftsinnis með Flugleiðum af ýmsum ástæðum, svo sem vegna heimilisaðstæðna, þ.e.
foreldrar búa í sitt hvorum landshluta, eða börn eiga foreldra er starfa eða dvelja
erlendis. Einnig má nefna þau börn er leita þurfa sér læknishjálpar og meðferðar
utan heimabyggðar. Þess vegna tel ég það mikið réttlætis-, og um leið hagsmunamál,
fyrir umbjóðendur mína að Flugleiðir taki þetta mál þegar föstum tökum og
vísa í því sambandi til 1. mgr. 3. gr. laga nr. 83/1994 um umboðsmann barna.
Jafnframt veitir umbj. minn margs konar afslátt á fargjöldum fyrir börn. Þannig er
veittur 25–50% afsláttur á fargjöldum fyrir 2–11 ára börn af venjulegum fargjöldum.
Einnig geta börn ferðast á svokölluðum hoppfargjöldum, sem gefa u.þ.b.
10.000 kr. afslátt af lægsta skráða fargjaldi á viðkomandi leið. Þá geta þau börn sem
hafa verið tilnefnd af foreldrum sínum, notað þá ferðapunkta sem foreldrar þeirra
hafa safnað. Í þeim tilfellum þurfa börn eingöngu að greiða helming af þeim fjölda
punkta sem fullorðnir greiða fyrir sambærilega þjónustu. Loks má nefna að u.þ.b.
50% afsláttur er veittur af svokölluðum Jackpot-fargjöldum vegna einstaklinga sem
eru 18 ára og yngri.“
Nokkru síðar barst mér greinargerð Flugleiða hf. þar sem m.a. segir:
Máli þessu var ekki lokið um áramót, en ég mun vinna að því frekar á næsta ári.
BLS
58
„Félagið Vildarklúbbur Flugleiða hf. var stofnað árið 1992. Aðalmarkmið þess er að
veita þeim viðskiptavinum umbj. míns sem greiða háar fjárhæðir fyrir þjónustu hans
afslátt, þegar viðskipti þeirra hafa náð ákveðnu marki. Þannig stuðlar félagið að því að
ofangreindir viðskiptamenn, sem er markhópur umbj. míns, fái umbun fyrir mikil viðskipti
sín við fyrirtækið og haldi tryggð sinni við það. Slík félög tíðkast víða um heim,
til dæmis má nefna að mjög sambærilegt félag er starfrækt á vegum flugfélagsins SAS.
Þar sem börn eru ekki á meðal þeirra viðskiptavina umbj. míns sem mest nýta sér
þjónustu fyrirtækisins hefur umbj. minn ekki talið sér fært að veita börnum sérstaka
aðild að Vildarklúbbi Flugleiða. Einnig hefur umbj. minn ekki talið sér fært að veita
foreldrum barna ferðapunkta í vildarkerfi Flugleiða fyrir þau fargjöld sem þeir
greiða vegna barna sinna; slík regla myndi bjóða heim hættu á mikilli misnotkun þar
sem illmögulegt væri fyrir umbj. minn að staðreyna að skilyrði reglunnar væru
uppfyllt í sérhvert skipti.
Umbj. minn bendir og á að Vildarklúbbur Flugleiða er einkaréttarlegt félag. Umbj.
minn telur sér heimilt að setja almenn lögmæt skilyrði fyrir inngöngu í félagið. Þá
telur hann að inngönguskilyrði í Vildarklúbbinn stríði ekki gegn lögmæltum
réttindum barna.
Að auki leyfir umbj. minn sér að benda á að foreldrar bera ábyrgð á framfærslu
barna sinna. Þar með telur umbj. m. að mismunandi fjárhæð fargjalda eftir aldri geti
varla falið í sér brot á réttindum barna. Þurfi börn að ferðast vegna veikinda og
slysa, hefur framfærandi þeirra möguleika á styrk frá hinu opinbera í samræmi við
27. gr. og 36. gr. laga um almannatryggingar nr. 117/1993. Þá eiga framfærendur
einstaklinga í framhaldsskóla rétt á ferðastyrkjum skv. 3. gr., sbr. 1. gr. laga um
ráðstafanir til jöfnunar á námskostnaði nr. 23/1989.
6. Atvinnumál
6.0. Vangoldin barnfóstrulaun
Dæmi um símaerindi er varða fjármál:
Kvartað yfir því að bankar afhendi unglingum hraðbankakort án vitundar
forráðamanna. Spurt hvort foreldrar megi taka út af bankabókum barna sinna
án þeirra vitundar. Kvartað yfir því að réttur barna til vildarpunkta hjá
Flugleiðum sé enginn. Spurt hvaða reglur gildi um spilakassa. Spurt hvort
engar reglur/aldur gildi um sölu á skafmiðum.
Á vormánuðum barst mér bréf frá 14 ára gamalli stúlku sem sagði farir sínar ekki
sléttar af viðskiptum sínum við móður nokkurra barna sem hún hafði gætt sumarið
1996. Stúlkan gætti barnanna í rúman mánuð og að hennar sögn gekk allt vel og
snurðulaust fyrir sig, bæði að því er varðaði samband hennar við börnin og samskiptin
við móður þeirra. Þegar kom að skuldadögum í lok sumars hófust vandræði
stúlkunnar. Nú brá svo við að konan bar á hana ýmsar sakir, svo sem að hún væri
völd að skemmdum á munum í hennar eigu o.fl. Einnig sagði hún það skoðun sína
að stúlkan væri allsendis óhæf sem barnfóstra. Af þessum sökum myndi hún ekki
greiða stúlkunni nein laun.
Erindi stúlkunnar svaraði ég bréflega og veitti ég henni ráð um hvert hún gæti snúið
sér til þess að leita réttar síns. Ég tel að dæmið um vangoldnu barnfóstrulaunin sýni
vel hversu lítilsmegnug börn geta verið í samskiptum sínum við fullorðna, en ekki
BLS
59
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997