UB skà rsla '98

prófskírteini þeirra. Samkvæmt reglugerð nr. 709/1996 um námsmat nemenda sem
víkja svo frá almennum þroska að þeim henta ekki samræmd próf, er ekki lengur
gert ráð fyrir að umræddir nemendur þreyti samræmd próf, heldur skal nám þeirra
metið á þeim forsendum sem nánar er kveðið á um í reglugerðinni.
gerðrar endurskoðunar. Farið þér þess á leit við menntamálaráðherra að hann taki til
athugunar þá kröfu yðar að farið verði rækilega yfir alla þá þætti sem lúta að
undirbúningi og framkvæmd prófanna til þess að koma megi í veg fyrir mistök sem
fyrst og fremst bitni á nemendum.
BLS
38
Bæði vegna þessa máls og þess, er greint er frá í kafla 4.1, taldi ég að nauðsyn bæri
til að skoða sérstaklega hvaðeina er lýtur að undirbúningi og framkvæmd samræmdra
prófa almennt og ritaði því menntamálaráðherra svohljóðandi bréf:
Á þeim tæpu þremur árum sem ég hef gegnt embætti umboðsmanns barna hafa mér
borist margar ábendingar er varða undirbúning og framkvæmd hinna samræmdu
prófa sem lögð eru fyrir 10. bekk í grunnskólum landsins. Einnig hef ég fengið
ábendingu er varðar samræmd könnunarpróf, sem lögð eru fyrir 4. og 7. bekk.
Skemmst er að minnast ábendingar er barst mér frá grunnskólanemanda þar sem
gerð var athugasemd við það, að starfandi kennarar í 10. bekk skyldu taka þátt í því
að semja samræmd próf, en af því tilefni sendi ég yður álitsgerð og óskaði eftir að
gerðar yrðu breytingar á þessu fyrirkomulagi, sem þér féllust á. Þá vil ég í þessu
sambandi nefna, að á undanförnum árum hafa fjölmargir, bæði skólamenn og aðrir,
séð ástæðu til þess að fjalla um samræmdu prófin í blaðagreinum, þar sem bent hefur
verið á ýmis atriði sem betur mættu fara við undirbúning og framkvæmd þeirra.
Sé litið til bæði fjölda og efnisatriða þeirra ábendinga sem mér hafa borist og varða
samræmd próf með einum eða öðrum hætti, sýnist mér orðið nokkuð ljóst að taka
þurfi mál þessi – og þá ekki síst þátt Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála
– til gagngerðrar endurskoðunar. Sem umboðsmaður þeirra barna sem árlega
þreyta samræmd próf hlýt ég að gera þá kröfu, fyrir þeirra hönd, að farið verði
rækilega yfir alla þá þætti sem lúta að undirbúningi og framkvæmd prófanna, til
þess að koma megi í veg fyrir mistök sem fyrst og fremst bitna á þeim er síst skyldi,
það er nemendum. Ég vil því fara þess á leit við yður, herra menntamálaráðherra,
að þér takið þessi tilmæli mín til alvarlegrar athugunar.
Eftirfarandi svarbréf, dagsett 24. september 1997, barst mér frá menntamálaráðherra:
„Menntamálaráðuneytinu hefur borist bréf yðar dags. 1. september s.l. varðandi
undirbúning og framkvæmd samræmdra prófa í grunnskólum. Þar kemur fram að
yður hafi borist margar ábendingar er varða undirbúning og framkvæmd hinna
samræmdu prófa sem lögð eru fyrir 10. bekk í grunnskólum landsins. Ekki kemur
fram í bréfi yðar hvers eðlis þessar athugasemdir eru. Teljið þér að taka þurfi mál
þessi og þá ekki síst þátt Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála til gagn-
Menntamálaráðuneytið tekur undir með yður, að alvarlegt sé, ef slík mistök verða
við framkvæmd samræmdra prófa, að þau bitni á nemendum með ósanngjörnum
hætti. Hefur ráðuneytið ætíð brugðist skjótt við ef aðfinnslur um framkvæmd
samræmdra prófa hafa borist til þess.
Svo sem yður er kunnugt setti menntamálaráðuneytið hinn 20. september 1996 reglugerð
nr. 516/1996 um fyrirkomulag og framkvæmd samræmdra prófa í grunnskólanum.
Við samningu reglugerðarinnar var m.a. höfð hliðsjón af álitsgerð yðar varðandi
gerð og framkvæmd samræmdra prófa í 10. bekk grunnskóla dags. 11. ágúst
1995, sbr. bréf ráðuneytisins til yðar dags. 18. október 1995. Er drög að reglugerðinni
lágu fyrir var óskað umsagnar yðar um þau og barst hún ráðuneytinu dags. 27. ágúst
1996 og var tekið mið af efni hennar við lokafrágang reglugerðarinnar.
Samkvæmt framangreindri reglugerð skal Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála
eða öðrum aðila falin framkvæmd samræmdra prófa með sérstökum samningi.
Hefur verið gengið efnislega frá slíkum samningi sbr. hjálagt yður til fróðleiks.
Telur ráðuneytið, að með honum séu tekin af öll tvímæli um það, hvernig að
framkvæmd prófanna skuli staðið.
Af hálfu ráðuneytisins er lögð rík áhersla á að skýrar reglur séu um alla framkvæmd
samræmdra prófa til þess að tryggja svo sem kostur er áreiðanleika prófanna og að
nemendur njóti hlutlægs og sanngjarns mats á prófúrlausnum sínum. Með því móti
er best tryggt að réttmæti samræmdra prófa verði ekki dregin í efa.
Menntamálaráðuneytið vinnur nú að endurskoðun á aðalnámskrá grunnskólans og
verður rætt um stefnumörkun vegna samræmdra prófa í því starfi.
Ráðuneytið hefur brugðist við öllum ábendingum yðar varðandi samræmd próf en
er ekki í stakk búið til að svara erindi yðar frá 1. september 1997 með öðrum hætti
en hér er gert, þar sem það er of almennt orðað til þess að af því verði ráðið, hvað
þér viljið að fari betur við framkvæmd samræmdra prófa.“
Ég taldi ekki ástæðu til þess að svo komnu máli að eiga frekari bréfaskipti við
ráðherra vegna þessa máls. Nokkru síðar barst mér boðsbréf um að sitja lokað
BLS
39
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997 SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997