UB skà rsla '98

Ég leyfi mér að rifja upp ummæli yðar í utandagskrárumræðu um einelti í skólum,
sem fram fór í Alþingi hinn 14. nóvember 1996, þar sem þér lýsið yður reiðubúinn
til þess að leggja embætti umboðsmanns barna lið í vinnunni gegn einelti í skólum.
Af þessu tilefni, og í ljósi þess sem að framan greinir, óska ég hér með eftir samvinnu
við yður um að afla upplýsinga frá öllum skólastjórum landsins um eftirfarandi
tvö meginatriði:
* Hvernig er tekið á einelti í skólanum?
þjóðanna um réttindi barnsins. 3. Skólinn sem vinnustaður nemenda, vinnuaðstæður
og vinnuskilyrði nemenda. Stjórnendur könnunarinnar ákváðu síðan að
leggja áherslu á að kanna fyrsta atriðið, þ.e. umfang eineltis, og var a.m.k. tveimur
spurningum í könnuninni einkum ætlað að varpa ljósi á þetta atriði. Eftir því sem
ég kemst næst hefur umfang eineltis á Íslandi ekki verið kannað áður í svo
fjölmennum hópi barna og ungmenna, en könnun þessi á högum íslenskra ungmenna
mun að þessu sinni hafa verið lögð fyrir nemendur 9. og 10. bekkja í öllum grunnskólum
landsins.
BLS
44
* Hvaða aðferðir telja menn vænlegastar til árangurs þegar einelti er annars
vegar?
Ég tel mjög mikilvægt að svör við þessum spurningum liggi fyrir áður en hafist
verður handa við að skipuleggja vinnu gegn einelti. Ég geri það jafnframt að tillögu
minni að sent verði bréf til allra skólastjóra undirritað af menntamálaráðherra og
umboðsmanni barna, en meðfylgjandi eru drög að slíku bréfi. Ég er að sjálfsögðu
reiðubúin til að eiga fund með yður og ræða framkvæmd þessarar könnunar nánar,
og einnig til þess að ræða hvort, og þá hvernig megi koma á frekara samstarfi milli
embættis míns og menntamálaráðuneytisins um vinnu gegn einelti í skólum.
Í upphafi þessa starfsárs ákvað ég að taka til sérstakrar umfjöllunar einelti í grunnskólum
enda hafa mér borist mjög margar ábendingar. Á undanförnum mánuðum
hef ég því átt fundi með fjölmörgum aðilum, sem koma að málefnum barna og ungmenna
með einum eða öðrum hætti, en margir þeirra hafa hugleitt þessi mál mjög
gaumgæfilega og látið þau sig varða. Tilgangur þessara funda hefur verið að fá
fram sem flest sjónarmið varðandi einelti, þar á meðal að leita eftir hugmyndum um
hvað þurfi að gera til þess að komast að rót vandans þannig að unnt sé að þróa
aðferðir til þess að vinna gegn honum. Á þessum fundum hefur margt athyglisvert
komið fram sem nýtast mun í umfjöllun minni um þetta alvarlega vandamál, sem
eineltið er.
BLS
45
Ég átti síðan fund með fulltrúum menntamálaráðherra þar sem efnisatriði bréfs mín
voru rædd, en niðurstaða þess fundar varð sú, að fela embættismönnum ráðuneytisins
að vinna málið frekar og semja spurningalista sem síðan yrði sendur skólastjórum.
Hins vegar hefur komið í ljós að sárlega skortir upplýsingar um raunverulegt
umfang eineltis hérlendis og samband þess við ýmsa aðra þætti er lúta að félagslegum
tengslum barna og ungmenna, og geðheilsu þeirra almennt séð.
Síðar á árinu sendi ég forstöðumanni Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála
bréf, dagsett 4. september 1997, þar sem ég vísaði til aðildar embættisins að undirbúningshópi
vegna könnunarinnar „Ungt fólk ´97“. Í bréfi mínu segir svo:
Vísað er til bréfs Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála (RUM), dagsett 5.
júlí 1996, þar sem óskað er eftir tilnefningu minni í vinnuhóp vegna könnunarinnar
„Ungt fólk ´97“. Í svarbréfi mínu, dagsettu 21. ágúst 1996, tilnefndi ég Ragnheiði
Harðardóttur sem fulltrúa minn í hópnum.
Af hálfu RUM var m.a. óskað eftir því við vinnuhópinn að hann gerði tillögur um
hvaða þætti væri brýnast að kanna að þessu sinni. Á fundi umrædds vinnuhóps, sem
haldinn var hjá RUM, hinn 13. febrúar 1997, var meðfylgjandi minnisblað lagt fram
af hálfu umboðsmanns barna. Í minnisblaðinu er lögð sérstök áhersla á að könnuð
verði eftirtalin atriði: 1. Umfang eineltis á öllum athafnasviðum barna og unglinga.
2. Þátttaka barna og unglinga í ákvarðanatöku, sbr. 12. gr. samnings Sameinuðu
Ég vil því með bréfi þessu, og með vísan til 1. mgr. 5. gr. laga um umboðsmann
barna, fara þess á leit við Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála að mér verði
afhentar niðurstöður í könnuninni „Ungt fólk ´97“, það er niðurstöður varðandi
umfang eineltis og tengsl þess við ýmis önnur atriði, er spurt var um, og varpað
gætu ljósi á orsakir og afleiðingar þess. Óskað er eftir að niðurstöður þessar berist
mér eins fljótt og auðið er.
Svarbréf forstöðumanns Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála, dagsett 24.
október 1997, hljóðar svo:
„Vísað er til bréfs yðar dags. 4. september 1997, þar sem þér farið þess á leit, með
vísan til 1. mgr. 5. gr. laga um umboðsmann barna, að yður verði afhentar niðurstöður
úr könnuninni Ungt fólk ´97 um einelti og tengsl þess við þá þætti sem gætu
varpað ljósi á orsakir og afleiðingar þess. Af þessu tilefni skal eftirfarandi tekið
fram.
SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997 SKÝRSLA UMBOÐSMANNS BARNA FYRIR ÁRIÐ 1997