Analiza tendencji rozwojowych regionu w odniesieniu do zgodności ...

a z drugiej strony poprzez wzmocnienie procesów wzrostowych – integruje znaczne elementy
terytorium regionu. W tym kontekście należy zdawać sobie sprawę, że jakiekolwiek
inne działania nie są w stanie odwrócić występujących tendencji, a tylko mogą osłabić
ich negatywne następstwa, np. poprzez powstrzymanie regresu gospodarczego wybranych
obszarów. Zatem należy wzmacniać obszary wzrostu, dążąc do tego, aby swoim
zasięgiem obejmowały coraz większy obszar regionu, jednak – jak to już było wspomniane
– bez mechanizmu transmisji efektów dobrobytu poprzez odpowiednią infrastrukturę
(określanej mianem spatially blind institutions) proces segregacji przestrzennej w regionie
może doprowadzić do zjawiska dywergencji. Obecne oblicze regionu coraz bardziej staje
się adekwatne z jednostkami przestrzennymi, w których decydującą rolę odgrywa innowacja,
nauka i pozamaterialne czynniki produkcji. Dolny Śląsk staje się regionem nowoczesnym,
odrabiając powoli dystans dzielący go od najlepiej rozwiniętych regionów UE.
Należy oczekiwać, że utrzymanie tej tendencji pozwoli na osiągnięcie satysfakcjonującego
poziomu rozwoju w perspektywie założeń strategicznych. Aby jednak rozwój regionalny
mógł na obszarze Dolnego Śląska przebiegać tak dynamicznie, konieczne jest nie tylko
sprawne funkcjonowanie instytucji pobudzających te procesy, ale także akceptowanie przyjętych
kierunków zmian przez społeczność całego regionu. Dodatkowym atutem tego rozwoju
powinno być wytworzenie w społeczności poczucia więzi z regionem i ze strukturami
władz lokalnych. Przemiany w strukturze gospodarczej regionu stworzą szansę na rozwiązywanie
bieżących problemów w sposób bezkonfliktowy.
Charakteryzując ogólne kierunki zmian, jakie wystąpiły w analizowanym okresie,
należy podkreślić, że Wrocław z ośrodka przemysłowego wyrósł na nowoczesny układ
o charakterze wielofunkcyjnym z dominacją nowoczesnych typów działalności gospodarczej.
Na obszarach zagłębia miedziowego umocniła się monokultura oparta na przemyśle
wydobywczym i ciężkim, jednak pozytywnym elementem jest rozwój nowoczesnej sieci
osadniczej w oparciu o miasta: Głogów, Lubin, Polkowice i Legnica. W wyniku napływu
kapitału oraz intensywnych zmian miasta te zmieniają się na nowoczesne ośrodki osadnicze
(w których wzrasta rola najnowszych usług, działają uczelnie wyższe oraz ośrodki
badawcze i wzrasta rola kapitału społecznego), a one same zaczynają tworzyć integrujący
się system osadniczy. Natomiast w sudeckim obszarze gospodarczym zmniejsza się poziom
aktywności, co jest efektem likwidacji przede wszystkim kopalń węgla kamiennego oraz
zapaści przemysłu włókienniczego z początku ostatniej dekady XX wieku. Na obszarze
tym obserwujemy jednak zjawiska wskazujące na reindustrializację, związaną przede
wszystkim z funkcjonującymi tam strefami ekonomicznymi. Przy czym reindustrializacja
ta odbywa się w oparciu o najnowszą technologię i produkcję, co korzystnie oddziałuje
115