Analiza tendencji rozwojowych regionu w odniesieniu do zgodności ...

Kierując się ogólnie przyjętymi zaleceniami metodycznymi, w badaniu uwzględniono,
iż zmienne diagnostyczne powinny spełniać następujące kryteria (Zeliaś, 2000):
– uniwersalność,
– mierzalność,
– dostępność,
– jakość,
– ekonomiczność.
5.2. Budowa modelu
Metody służące do wyznaczania miar syntetycznych można najogólniej podzielić
na dwie grupy. Pierwsza grupa obejmuje metody oparte na hipotetycznym wzorcu,
w stosunku do którego wyznacza się odległości taksonomiczne badanych obiektów, będące
miernikami rozwoju. Druga grupa metod bazuje na uśrednionych, uprzednio znormalizowanych
wartościach charakteryzujących analizowane obiekty. W pracy wykorzystano
pierwszą z możliwości. 6
Pierwszym etapem budowy syntetycznego miernika rozwoju dla badanych powiatów
było podzielenie zmiennych diagnostycznych na stymulanty i destymulanty 7 , a następnie
przekształcenie destymulant w stymulanty.
Kolejnym etapem przeprowadzonego badania było sprowadzenie ustalonych
cech diagnostycznych do porównywalności, co jest warunkiem koniecznym opisu złożonych
zjawisk społeczno-ekonomicznych za pomocą wyselekcjonowanych zmiennych
diagnostycznych. Zróżnicowanie tak określonych cech pociąga bowiem za sobą konieczność
posługiwania się wieloma jednostkami pomiarowymi, co uniemożliwia dokonywanie
porównań. Aby ujednolicić zmienne, poddano je standaryzacji (Borys, 1978). W ten
sposób wszystkie cechy diagnostyczne są traktowane przy budowie syntetycznego miernika
rozwoju jako jednakowo ważne.
z
ijt
x
=
ijt
− x
s
jt
jt
, gdzie i = 1,2,...n, j = 1,2,..., p, t =1,2,...l
6
Stymulanta to taka zmienna, której rosnące wartości świadczą o wzroście poziomu badanego zjawiska,
natomiast destymulanta to zmienna, której spadek wartości świadczy o wzroście poziomu badanego
zjawiska.
82