Analiza tendencji rozwojowych regionu w odniesieniu do zgodności ...

– polaryzacyjnym, w którym wspierany będzie wzrost endogenicznych przewag konkurencyjnych
tzw. „biegunów wzrostu”;
– dyfuzyjnym, w którym wzmacniane będą wewnętrzne szanse rozwojowe relatywnie
słabszych obszarów poprzez przeciwdziałanie negatywnym skutkom polaryzacji dzięki
wzmocnieniu więzi z biegunami wzrostu.
Istotą tego modelu jest wspieranie jednostek przestrzennych o najwyższym, a zarazem
najnowocześniejszym potencjale rozwojowym – zazwyczaj najsilniejszych ośrodków
miejskich, które dzięki rozwojowi swoich endogenicznych potencjałów mają szansę na
zdobycie konkurencyjnej pozycji w gospodarce globalnej. Wskazanie na tego typu miejsca
koncentracji jako biegunów wzrostu staje się wyzwaniem współczesnej polityki regionalnej.
Jednocześnie wzrostowi społeczno-gospodarczemu tych jednostek ma towarzyszyć
efekt rozlewania się korzyści, tj. procesów dyfuzyjnych, które w ujęciu dynamicznym
umożliwią zwiększenie spójności terytorialnej Polski. Realizacja polaryzacyjno-dyfuzyjnego
modelu rozwoju będzie opierać się na czterech priorytetach:
– wspieraniu rozwoju metropolii;
– budowie wysokiej jakości systemu edukacji;
– rozwoju nowoczesnych technik telekomunikacyjnych;
– tworzeniu funkcjonalnych powiązań wolniej rozwijających się terenów z liderami
wzrostu.
Istotne w tych założeniach jest przenoszenie efektów wzrostu na inne obszary,
tak żeby dywergencji gospodarczej towarzyszyła konwergencja w poziomie życia. Ważnym
w tej sytuacji staje się wypracowanie mechanizmu transmisji efektów dobrobytu
poprzez odpowiednią infrastrukturę (określaną mianem spatially blind institutions). Dlatego
w praktyce naszego kraju należy więcej uwagi poświęcić wypracowaniu elementów
tej infrastruktury, gdyż bez ich precyzyjnego określenia wzrost gospodarczy może stać
się udziałem tylko wybranych społeczności lokalnych (szczególnie obszarów metropolitalnych).
Dokonując oceny sytuacji regionów polskich (w tym Dolnego Śląska), należy
także pamiętać o szerszym kontekście ich funkcjonowania jako określonych (coraz ważniejszych)
elementów struktury gospodarczej. Istotnym zjawiskiem odciskającym się na sytuacji
regionów jest zmniejszanie się w gospodarce roli państwa przy równoczesnym wzroście
znaczenia samych regionów (Rykiel 2000) (są one bardziej elastyczne w dostosowywaniu
się do turbulentnego otoczenia). Prowadzi to bezpośrednio do zmian w gospodarowaniu
14