Analiza tendencji rozwojowych regionu w odniesieniu do zgodności ...

6. Wyznaczenie miary taksonomicznej.
7. Porządkowanie obiektów według osiągniętego poziomu miary taksonomicznej.
8. Grupowanie obiektów według stopnia wewnętrznej jednorodności poszczególnych
podzbiorów obiektów.
5.1.2. Dobór zmiennych diagnostycznych
Jednym z pierwszych i zarazem najistotniejszym etapem badania jest wybór
zmiennych diagnostycznych. Od doboru zmiennych zależy niejednokrotnie otrzymany
wynik analizy. W literaturze przedmiotu napotkać można bardzo różne podejścia w doborze
zmiennych diagnostycznych. Lista możliwości jest bardzo szeroka i autorzy wykorzystują
tu dobór subiektywny (Harańczyk, 1998, s. 45–47: Sej-Kolasińska, Zielińska, 2002,
s. 102; Borys, 2004, s. 71–74; analiza…, 2000, s. 131–134; źniki… 2005, s. 253–290;
oceny…, 2006). Jedni korzystają z kilku cech, inni wykorzystują kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt
zmiennych przyporządkowanych do poszczególnych obszarów (jest to np. obszar
społeczny, gospodarczy, środowiskowy, przestrzenny). Jeszcze inni przedstawiają rozbudowaną
listę mierników bez próby budowy syntetycznego miernika rozwoju (Czornik, 2004,
s. 93–95), bądź kierują się zasadą, iż „rzeczą najistotniejszą nie jest sama ocena procesu
rozwoju w abstrakcyjnym jego sensie, ale ocena stopnia realizacji celów, jakie się w tym
procesie chce osiągnąć (Bury, Markowski, Regulski, 1993, s. 85–87)”.
Dobór zmiennych diagnostycznych powinien jednak uwzględniać kwestie merytoryczne,
formalne oraz statystyczne. W pierwszym etapie doboru zmiennych diagnostycznych
uwzględnione zostały kryteria merytoryczne wskazujące, że zmienne objaśniające
powinny ujmować najistotniejsze właściwości analizowanych zjawisk, być precyzyjnie zdefiniowane,
być logicznie powiązane oraz charakteryzować się zgodnością proporcji między
liczbą zmiennych reprezentujących dany aspekt zjawiska a ich znaczeniem merytorycznym.
(Nowak, 1984, s. 9–12). Rozwój społeczno-gospodarczy, będący przedmiotem badania,
powinien być charakteryzowany przez szereg zmiennych diagnostycznych, które można
podzielić na cztery grupy: (Kompa, 2009)
– czynniki ekonomiczne, do których zalicza się miary opisujące poziom rozwoju gospodarczego
i jego zmian, system organizacji gospodarki, politykę państwa, procesy integracyjne
oraz globalizacyjne i rynek pracy;
– czynniki społeczne, do których zalicza się mierniki: relacji międzyludzkich (szczególnie
rodzinnych), stylu życia, norm i wartości, poziomu aspiracji i zjawiska naśladownictwa;
80