Analiza tendencji rozwojowych regionu w odniesieniu do zgodności ...

1. potencjał rozwojowy rozłożony jest nierównomiernie w skali kraju;
2. przodują regiony, w których występuje duży ośrodek miejski o charakterze metropolitalnym;
3. w dalszym ciągu w przestrzeni kraju wyróżnia się dominująca rola Warszawy;
4. wyraźnie widać niższą pozycję tzw. regionów Polski wschodniej i województwa świętokrzyskiego
(które równocześnie jest jednym z najsłabiej rozwiniętych regionów UE);
5. należy oczekiwać, że sytuacja nie ulegnie zmianie.
Dokonując oceny powyższych rozważań, należy wskazać, że są one niewątpliwie
następstwem zmian, które wystąpiły na początku lat 90. XX wieku. Przekształcenia te
świadczą o przesuwaniu się aktywności gospodarczej z regionów słabiej rozwiniętych do
tych, w których funkcjonuje duży ośrodek miejski pełniący funkcję swoistego bieguna
wzrostu. Należy także oczekiwać, że ten proces w następnych latach będzie kontynuowany.
W efekcie zostanie ukształtowana nowa struktura regionalna kraju, w której znaczącą
rolę odgrywać będą obszary metropolitalne. Natomiast zasadne jest pytanie, czy nastąpi
znaczne zdominowanie struktury gospodarczej kraju przez ściśle domknięte układy przestrzenne,
czy w najbliższych latach wystąpi efekt „kuli śnieżnej” i nastąpi przyspieszenie
wzrastania tych różnokierunkowych zjawisk. Dlatego dużą rolę do odegrania ma tutaj rząd
w ramach realizacji polityki regionalnej, która nie może wprawdzie hamować aktywizacji
gospodarczej liderów, ale powinna powodować, że efekty rozwoju będą przekładać się na
cały obszar kraju, oczywiście w określonych proporcjach.
Odnosząc się jeszcze do ogólnych trendów w rozwoju współczesnych gospodarek,
należy wskazać, że w wielu krajach wysoko rozwiniętych działania zmierzające do podnoszenia
konkurencyjności nakierowane były na wiodące metropolie, albo to metropolie
w tych przedsięwzięciach odgrywały istotną rolę. Szczególnie widoczne było to w polityce
realizowanej w strukturach Unii Europejskiej. Natomiast w Polsce w latach 90. XX wieku
oraz pierwszych latach XXI wieku można było dostrzec dziwne postawy przy wyznaczaniu
założeń polityki regionalnej, które polegały albo na niedocenianiu dużych ośrodków miejskich,
albo wręcz na ich pomijaniu. Wszelkie przejawy uwzględnienia tych metropolii były
wymuszane przez elementy zewnętrzne (np. Unię Europejską) lub społeczności tych miast.
Przykładowo do dzisiaj, tj. połowy 2010 roku, oficjalnie nie wyznaczono obszarów metropolitalnych.
Przejawem zmiany podejścia jest projekt założeń Narodowego Planu Rozwoju
2007–2013, w którym znajdujemy stwierdzenie, iż „zarówno nasze własne, jak i cudze
doświadczenia wskazują, że podstawą konkurencyjności współczesnych gospodarek jest ich
innowacyjność generowana przede wszystkim w ośrodkach metropolitalnych”. (Narodowy
12