Wojciech Klimski Chrystus jako Niebianin i Pielgrzym - katedra.uksw ...

60
człowieka. Wszędzie tam gdzie może zostać wypracowana przez człowieka cnota
moralna tam poprzez łaskę uświęcającą rodzi się cnota wlana, która określa i
motywuje działania człowieka ze względu na Boga. Te cnoty wlane, pochodzące od
łaski uświęcającej, a zaszczepione na bazie cnót naturalnych są nazywane cnotami
moralnymi wlanymi.
Święty Tomasz zwraca uwagą na przysposobienie natury substancji do celu,
jaki ma ona osiągnąć. Substancje naturalnie posiadają trzy rodzaje uzdolnień do
realizacji wyznaczonych zadań. Pierwsze przysposobienie wyraża się w naturze
dostosowanej do danego celu, drugie to skłonność do tego celu, przejawiająca się w
ciążeniu ku niemu i wreszcie trzecie przysposobienie to ruch skierowany w stronę
celu 180 . Zgodnie z tą zasadą człowiek na poziomie przyrodzonym jest uzdolniony do
celu, jest nim kontemplacja rzeczy boskich, pożąda go w sposób naturalny i w
ramach sił naturalnych jest w stanie go osiągnąć. Święty Tomasz pokazuje, że ta
zasada dotycząca uzdolnień człowieka odnosi się do płaszczyzny nadprzyrodzonej i
realizowania na niej zadań. Skoro człowiekowi zostało wyznaczone osiągniecie
życia wiecznego, a to przekracza zdolności jego natury to potrzebne mu było
wsparcie ze strony Stwórcy. Udzielona została łaska, (nowa natura) rodząca miłość
nadprzyrodzoną, wyzwalającą w człowieku pożądanie udziału w życiu Trójcy
Świętej, a cnoty wlane uzdalniają do działań o charakterze nadprzyrodzonym.
Podobnie jak w porządku przyrodzonym tak i w omówionym porządku
nadprzyrodzonym natura nie utożsamia się ze swoimi skłonnościami i jest czymś
różnym niż jej działanie 181 .
3.2. Cnoty naturalne, a cnoty wlane
Człowiek stworzony przez Boga, nie został całkowicie wyposażony do
realizacji swoich zadań. Poprzez ćwiczenia nabywa sprawności, które posiada w
zalążkach. W odniesieniu do cnót, można mówić o pewnych ich „nasionach,”
(seminaria virtutum) które przez działanie, mające charakter powtórzeń rozwijają się
w sprawności naturalne 182 . Rozważając zagadnienie cnót nadprzyrodzonych
dostrzega się brak jakichkolwiek powiązań z ludzką naturą. W duszy człowieka
180 Te zagadnienia zostały już poruszone w części dotyczącej istoty łaski bożej.
181 De Ver. q. 27,a. 2.
60