Wojciech Klimski Chrystus jako Niebianin i Pielgrzym - katedra.uksw ...

64
wypracowanych cnotach, które usprawniają działanie człowieka. Cnoty te są
nazywane cnotami moralnymi wlanymi i są zgrupowane wokół cnót
kardynalnych 193 .
Cnota roztropności doskonali intelekt człowieka w obrębie naszego działania,
ale swym wpływem obejmuje także jego wolę. Działanie ludzkie w swych
podstawach zależy od intelektu i woli. Właściwe funkcjonowanie duchowych władz
zakłada zgodność i poddanie woli intelektowi. Roztropność dotyka tej „wspólnej
części” intelektu i woli, która pojawia się w procesie działania. Roztropność pomaga
w realizacji celu, poprzez wybór środków moralnie dobrych. Stąd inną nazwą
roztropności jest określenie jej jako cnoty należytego działania. Cnota wlana
roztropności nadaje sprawność, która pomaga, aby wyznaczone zadanie zostało
wykonane doskonale i z łatwością.
Sprawiedliwość jest kolejną cnotą naturalną, należącą do grupy cnót
kardynalnych, na których osadzają się cnoty wlane. Sprawiedliwość ujęta w
klasycznej definicji jest określana: „jako stała wola oddania, każdemu, co mu się
należy”. Sprawiedliwość obejmuje władze poznawcze człowieka, musi nastąpić
rozeznanie tego, co się komu należy, a także obejmuje ona władze wolitywne, gdyż
to one są źródłem tego stałego nastawienia oddawania każdemu, tego co mu
przysługuje. Cnota wlana sprawiedliwości porządkuje nasz stosunek do Boga i
bliźnich.
Świadome znoszenie cierpień i przeciwności charakteryzuje cnotę męstwa.
Złoty środek między strachem i odwagą to arystotelesowskie ujęcie cnoty męstwa.
Męstwo pomaga w opanowaniu emocji (np. strachu) a także pomaga w dokonaniu
wyboru czy należy podjąć ryzyko stojące przed człowiekiem, czy wycofać się gdyż
nie ma potrzeby podejmowania walki. Wlana cnota męstwa będzie pomagać w
doborze środków w sytuacji zagrożenia dobra człowieka, aby nie zostały naruszone
relacji miłości między człowiekiem i Bogiem.
Ostatnią cnotą kardynalną jest umiarkowanie, poddające potrzeby i uczucia
ludzkie pod władanie rozumu, poprzez wprowadzenie właściwej miary. Cnota ta
odnosi się do uczuć aktywizujących, pożądanie naturalne. Ujmując umiarkowanie od
strony skutków jego przedmiotem są przyjemności związane z jedzeniem i życiem
płciowym. Cnoty wlane umiarkowanie i męstwo pozwalają na kontrolowanie tych
193 Cnoty kardynalne to sprawiedliwość, roztropność, umiarkowanie, męstwo.
64