19.11.2012 Views

ZINDABA ZAKHO MNGOMA: INGONYULUKA ... - UZSpace Home

ZINDABA ZAKHO MNGOMA: INGONYULUKA ... - UZSpace Home

ZINDABA ZAKHO MNGOMA: INGONYULUKA ... - UZSpace Home

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

6.6 Isiphetho<br />

Ulimi lobungoma lulutbutbukisile ulimi IwesiZulu. Maningi amagama<br />

asetshenziswa izangoma anotbisa ulimi Iwetbu. Indlela izangoma ezibiza ngayo<br />

imitbi eziyisebenzisayo yiyo kanye eyenza ulimi IwesiZulu lunotbe. Kwazona<br />

izangoma zinamagama ezibizwa ngawo njengalawa; amakhosi: omangotbobane,<br />

abanamanga, ondlela-zinuka-umswani kanye nelithi uhlanya. Wonke la magama<br />

anomthelela ekuthutbukiseni nasekunoniseni ulimi IwesiZulu.<br />

Zikhona nezaga ezisondelene nenkulumo yezangoma. Izaga zilima indima ebanzi<br />

ekunothiseni ulimi Iwetbu. Lobu ubuciko obukhulu benkulumo engaguqukiyo,<br />

izaga zihlala ziyilokho eziyikho noma ngabe yisiphi isikhathi ezisetshenziswa<br />

ngaso. Izangoma uma zikhuluma ngezaga, umuntu ongasazi kahle isiZulu<br />

angadideka angaqondi ukuthi basho ukutbini, njengokuthi nje "Awumbiwa<br />

ndawonye." Lokhu kusho ukuthi bangaba izangoma bonke basebenzise imithi<br />

kodwa yilowo nalowo unendlela yakhe awutbaka ngawo umuthi wakhe, kanjalo<br />

futhi indawo nezindlela abawutbola ngazo azifani.<br />

lzisho ziningi ezivela olimini lobungoma. Ukubhoboka kusho izinto eziningi,<br />

kanjalo futbi nasezangomeni liyasetshenziswa leli gama uma sekufike isikhathi<br />

lapho idlozi elibhoboka khona. Isisho esiphathelene nokubhula sisebenza<br />

ngezindlela eziningi kodwa izangoma zona uma zikhuluma ngokubhula, zisho<br />

ukucacisa umhlahlo noma umbhulo kulabo abadinga usizo lokubhulelwa.<br />

Imvunulo yezangoma namathwasa yimvunulo yekhethelo neluphawu<br />

lokukhombisa ukutbi lona isangoma noma ithwasa. Phakathi kwemvunulo<br />

yezangoma namathwasa sibheka iminqwambo yezikhumba zezimbuzi, ishoba<br />

lenkonkoni, imifece, imiyeko ephothwe ngobuhlalu obumhlophe nobubomvu<br />

kanjalo nezinyongo kanye nezinye ezifutbwa zichonywe ekhanda lesangoma<br />

nethwasa.<br />

It6

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!