ZINDABA ZAKHO MNGOMA: INGONYULUKA ... - UZSpace Home

kwalo yikhona okukhomba isikhathi azosihlala efundiswa ukubhula. Abanye
bahlala isikhathi esingangonyaka noma iminyaka emibili, kuye ngokuthi
ukhuthele kangakanani ekubhuleni.
Ngokocwaningo leli zinga lokuqeqesha ithwasa yilona vuthondaba lomsebenzi
wesangoma esithwasisayo. Ukuphumelela kwethwasa ukukhipha izinto elisuke
lizifihlelwe kukhomba ubukhali nokudlanga kwamandla edlozi.
ULamula, (1965:61-62) uthi:
Njengoba ethwasiswa nje, uhlala efunda
ukubhula, afihlelwe nezinto ezithile ekhaya,
nasentabeni, ukuba aye kozikhipha lapho
zikhona, ngoba phela uzakutshelwa yidlozi.
Kuyaye kuthi uma kufike abantu abazobhula
esangomeni esikhulu, esethwasisayo, kuqale
kubhule lona ithwasa, kuthi-ke emva kwalo
kungene yona-ke iNkosi, isangoma phela. Uma
kuyisangoma impela, esethwasa kahle,
sibonakala nangokuthi uma kukhona abantu
abezayo, sibezwe bengakafiki uma beyakufika
ngakusasa Ungasethuka sesibhodla, sizamula,
sibhazuluka, ebesesithi: 'Ye!' kokunye
sidazuluke sithi: 'Heyi! Heyi! HeyiL'
Isangoma esathwasa kable sinemizwa yabantu abazobhula. Siyabezwa beza
bekude noma ngabe bayofika kusasa, idlozi liyasitshela. Siyayaluza, sizamule,
singakhululeki kanti abaphansi sebeqale ukusitshela izinqinamba zabantu
abezayo. Sibanolaka, sih1abelele amahubo obungoma, sisine sibemanzi sibe
wudaka. Kanti ngokwenzenjalo idlozi liyazikhanyisa izimfihlo. Abasekhaya
basuke sebazi ukuthi luzosuka ushikishi lombhulo. Bathi uma sebefika
abazobhula 10 mbhulo. Bathi; "Makhosi!" noma bathi; "Zindaba zakho
mngoma!". Le ndlela yokukhuleka isho ukuthi labo bantu beze ngomhlola.
Sisukuma sithi lacu, sishise impepho emsamo, sibhonge, siklewule. Sithatha
umshayelo sishayele. Sivunule, sihlobe, sihlome sengathi siya empini. Sendlale
61