WYDARZENIAHumanistyczne podróżew czasie i przestrzeniNa przełomie października i listopada 2009 <strong>roku</strong> mieliśmy okazję wysłuchać kolejnychdwóch wykładów z cyklu „Szczecin Humanistyczny”. Słuchacze zgromadzeni w saliRady Wydziału Humanistycznego mogli wysłuchać opowieści z podróży prof. AndrzejaWitkowskiego i prof. Janusza Janeczka.Begina Sławińskastudentka IV <strong>roku</strong>filozofii USSofokles na kartach jednej ze swych tragediinapisał, że istnieje na świecie wiele cudów godnychpodziwu i zdumienia, jednak najwyższym jest człowiek.Pisarza tego człowiek zachwycił swoją zdolnościąrefleksji oraz wolą podróżowania, przemierzaniaodmętów i nowych lądów. Podróżowanie zawsze dlaczłowieka rozumnego było środkiem do celu, jakimjest poznanie. Poznać on chciał samego siebie, odpowiedziećna pytania: kim jest, skąd przybył, dokądzmierza? Dążenie do uzyskania na nie odpowiedziczyni go humanistą. Niektórych podróżników pytaniate prowadzą do Kraju Kwitnącej Wiśni. Innychjeszcze prowadzą do wnętrza kamieni.„Niech mi się przyśni Ulica Kwitnącej Wiśni...O odmienności kulturowej Japonii”Prof. Andrzej Witkowski studiował w latach1974-1979 na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiegooraz w trybie indywidualnego toku studióww Instytucie Oceanografii Wydziału Biologiii Nauk o Ziemi Uniwersytetu Gdańskiego. W <strong>roku</strong>1979 obronił pracę magisterską, uzyskując stopieńmagistra geologii stratygraficzno-poszukiwawczeji geologii morza. Stopień naukowy doktora naukprzyrodniczych uzyskał w 1989 <strong>roku</strong> na WydzialeGeologii Uniwersytetu Warszawskiego, natomiaststopień doktora habilitowanego nauk o Ziemi, w zakresieoceanologii-paleoekologii – w <strong>roku</strong> 1994 naWydziale Biologii, Geografii i Oceanologii UniwersytetuGdańskiego. W <strong>roku</strong> 2001 został profesoremtytularnym.Od 1 października 1996 <strong>roku</strong> jest zatrudnionyw Instytucie Nauk o Morzu Wydziału Nauk Przyrodniczych,a obecnie Wydziału Nauk o Ziemi UniwersytetuSzczecińskiego. Od 1997 prof. A. Witkowski<strong>roku</strong> kieruje Zakładem Paleooceanologii. W obecnejProf. Andrzej Witkowskii dr hab., prof. USUrszula Chęcińska,pomysłodawczynii koordynatorka cykluwykładów „SzczecinHumanistyczny”fot. MagdalenaSeredyńska32
kadencji jest prorektorem ds. nauki i współpracy z zagranicąUS.Prof. A. Witkowski zajmuje się zastosowaniemwyników badań diatomologicznych w rekonstrukcjachpaleooceanograficznych i paleoklimatycznych.Swoje badania realizuje we współpracy z renomowanymiośrodkami naukowymi w kraju i za granicą(Niemcy, USA, Dania, Szwecja, Holandia, Grecja, Hiszpania,Francja, RPA, Portugalia, Japonia).Jak widać, prof. Andrzej Witkowski miał okazjęodwiedzić wiele ciekawych miejsc na świecie, jednakto właśnie Kraj Kwitnącej Wiśni okazał się tak interesujący,że został wybrany jako temat wystąpienia.Japonia fascynuje nie tylko dzięki zróżnicowaniuklimatycznemu lub dzięki potrawom takim jak sushiczy sashimi, o czym mogliśmy dowiedzieć się podczasilustrowanego zdjęciami wykładu "SzczecinaHumanistycznego".Prof. A. Witkowski zaprezentował zgromadzonymciekawostki, które fascynację Japonią potęgują.Chociażby ciepłe jezioro, w którym woda sięgatemperatury wrzenia, dzięki czemu Japończycy gotująw niej jajka, które posiadają certyfikat.Zaświadcza on o tym, że zjedzenie tegospecjału ugotowanego w pachnącej siarkąwodzie przedłuża życie konsumenta o siedemlat.Alternatywą dla spragnionego wędrowca,który zabłądził w Kioto, jest zielona herbataparzona przez gejszę według starej japońskiejreceptury: zalane wrzątkiem liścieherbaty miesza się przy pomocy pędzelkaw miseczce, którą należy obrócić wokół jejwłasnej osi przed wypiciem naparu.Okazuje się, że odległa kultura japońskadaje się rozpoznać. Człowiek chętny, otwartyna nowe doznania, często otrzymujeto, czego oc<strong>zek</strong>iwał. Możliwości same kładąsię u stóp takiego podróżnika. On jedyniemusi je dostrzec. Gdy to uczyni, powraca spełnionyz podróży, wzbogacony o kolejne przeżycia, którepozwalają odkryć mu jego własną tożsamość. Umiejscowićjego istnienie na tle innych istnień, odmiennychod niego samego.Natomiast podróż w głąb kamienia to już niecodziennewyzwanie.„Pukając do drzwi kamienia... Rozważaniao czasie geologicznym”Kamienie, jak pisał Zbigniew Herbert: „nie dająsię oswoić”. Geolodzy jednak postanawiają częstopodjąć się trudu i parafrazując wiersz Wisławy Szymborskiejmożna powiedzieć, że „pukają do drzwi kamienia”.Im, jako nielicznym, owe drzwi zostają otwarte.Wśród tej wyróżnionej grupy podróżników znalazłsię prof. Janusz Janec<strong>zek</strong>.Profesor stopień magistra geologii uzyskałw 1976 r., w 1983 – doktora nauk przyrodniczych,w 1993 został doktorem habilitowanym nauk o ziemi.Tytuł profesorski uzyskał w 1999 r. Od 1984 r. prof.Janec<strong>zek</strong> związany jest z Uniwersytetem Śląskim; odgrudnia 2004 r., jako profesor zwyczajny; w latach1999−2002 był prorektorem ds. nauki, promocjii współpracy międzynarodowej, w latach 2002−2005rektorem tej uczelni.Jest on między innymi: autorem lub współautoremponad stu artykułów i promotorem sześciudoktorów, beneficjentem licznych grantów naukowychi stypendystą Fulbrighta. Odbył również licznestaże (Anglia, USA, Japonia) i wyjazdy naukowe(USA, Irlandia, Egipt, Niemcy, Dania, Japonia, Włochy,Austria). W latach 1998−2002 pełnił funkcję prezesaPolskiego Towarzystwa Mineralogicznego. W latach2005−2008 był wiceprzewodniczącym KonferencjiRektorów Uniwersytetów Polskich. Dzięki pokornejpostawie badacza, profesor mógł poznać wieletajemnic kamieni i parę z nich zdradził słuchaczomwykładu z cyklu „Szczecin Humanistyczny”.„W skałach zawarte jest przesłanie o tym, co działosię w przeszłości” – powiedział prof. Janec<strong>zek</strong>. Zasadaaktualizmu geologicznego głosi, że jeżeli zrozumiesię naturę skał i osadów, to rozszyfruje się wiekwarstw skalnych sprzed miliardów lat, co pozwoligeologom „cofnąć się w czasie” i ustalić potencjalnywiek Ziemi. Natomiast istniejąca w geologii zasadafuturyzmu mówi, że kluczem do zrozumienia przyszłościi ustalenia dalszych dziejów Ziemi jest przeszłość.Od czasu odkrycia Ameryki przez KrzysztofaKolumba kontynent ten oddalił się od Europy o 1,5do 2 metrów. W ciągu ostatnich 9 mln lat Hiszpaniaprzybliżyła się do Afryki o 100 km. „Zatem za 50 mlnlat nie będziemy jeździli nad Morze Śródziemne, alew Góry Śródziemne” – oznajmił profesor.Profesor Janec<strong>zek</strong> udowodnił swoim wykładem,że podróże w czasie są możliwe i nie jest koniecznedo tego posiadanie wehikułu czasu. Nie jest takżekonieczne sięganie do astrologii i wróżenie z fusów,by poznać przyszłość.Starożytny pisarz Terencjusz stwierdził, że z racjitego, że jest człowiekiem, nic co ludzkie nie jest muobce. Sofokles przytaknąłby mu dodając, że jest toidealne uzupełnienie jego słów o nieprzeciętnościistoty ludzkiej, która zawdzięcza swą niepowszedniośćpotrzebie podróży, której szlak wytyczają pytania.Nie bez przyczyny w epoce renesansu humaniściutożsamili się ze słowami Terencjusza, czyniącje swoim hasłem. Za sprawą wykładów obu profesorówsłuchacze inicjatywy „Szczecin Humanistyczny”mogą dumnie odrzec to samo. WYDARZENIAProf. Janusz Janec<strong>zek</strong>w czasie wykładu „Pukającdo drzwi kamienia…”fot. MagdalenaSeredyńska33