Drodzy Czytelnicy! JesieniÄ ubiegłego roku, przejmujÄ c obowiÄ - zek ...

CYKL JUBILEUSZOWY42powiedź: uniwersytet pomorski może być tylko w Toruniu!”.Dla polskich elit intelektualnych związanychz polską myślą zachodnią pozycja Torunia była oczywista.Na tej decyzji podjętej, dodajmy, przez władzepaństwowe, które jednak ze zdaniem tych kół się liczyły,tracił nie tylko mający wielce skomplikowaną sytuacjęgeopolityczną Szczecin, ale również Gdańsk.Szczecin polski, ale nie uniwersyteckiZwróćmy jeszcze uwagę na wspomniane przezdoktora honoris causa Uniwersytetu SzczecińskiegoGerarda Labudę spotkanie z 13 kwietnia 1945 rokuzorganizowane w Poznaniu z udziałem Piotra Zarembyi profesora Zygmunta Wojciechowskiego. Padło nanim wiele ważkich stwierdzeń dotyczących międzyinnymi akcji osiedleńczej, upowszechniania polskiejprzeszłości Pomorza Zachodniego, repolonizacji, alenie o potrzebie utworzenia w Szczecinie wyższej uczelni.Wprost przeciwnie, Kazimierz Tymieniecki mówiło poznańskich historiograficznych tradycjach w zakresiestosunków polsko-niemieckich, czyli o zdominowaniuprzez ośrodek poznański badań naukowychnad przeszłością Pomorza Zachodniego. Wprawdzie 4maja 1945 roku zjawiła się w Szczecinie grupa operacyjnaUniwersytetu Poznańskiego i na budynku przydzisiejszej ulicy Mickiewicza 66 zawisła tablica Poznanskijuniwersitet, Otdieł w Szczetine, wchod wozpreszczen,ale dalszych konsekwencji tego działania nie było,a jeśli kilka miesięcy później pojawiły się – to raczejnegatywne, bo „zabezpieczano” zbiory biblioteczne,wywożąc je między innymi do Poznania.Polskie władze administracyjne na Pomorzu Zachodnimi w Szczecinie w 1945 roku zajęte były przedewszystkim budowaniem własnych struktur administracyjnych,uregulowaniem sytuacji politycznej, akcjąwysiedlania Niemców i zasiedleniem Pomorza przezludność polską. Sprawy nauki schodziły siłą rzeczy naplan dalszy.Znamienne, że w dzienniku 1945 roku Piotra Zarembyodnotowane zostały stosunkowo częste jegospotkania z profesurą poznańskiego środowiska naukowego,ale nigdy przy tej okazji nie odnotowana zostałauwaga dotycząca potrzeby utworzenia w Szczecinieuczelni wyższej. Pod datą 19 października 1945roku zapisał natomiast Zaremba wizytę w MinisterstwieOświaty u dyrektora departamentu szkół wyższychStanisława Arnolda. Złożył tam memoriał o przeniesieniudo Szczecina ze Lwowa Wyższej Szkoły HandluZagranicznego: „o ile dobrze pójdzie to stworzy siętę uczelnię. Zapewniony jest udział profesorów” (w domyśleze Lwowa). Ten fakt możemy interpretować jakopoczątek nacisku ze strony Szczecina na utworzeniewyższej uczelni w tym mieście. Inicjatywa miała jednakcharakter wyraźnie pragmatyczny, dążono bowiem dopowołania wyższej uczelni zawodowej.Szczecin a WrocławWarto jednak w tym miejscu dokonać porównaniasytuacji Szczecina z Wrocławiem, bowiem uwidaczniająrażące dysproporcje między potencjalnymi miastamiakademickimi na tzw. Ziemiach Odzyskanych.Jak już wspomniano, we Wrocławiu działał delegatMinisterstwa Oświaty prof. Kulczyński i przygotowaniado inauguracji roku akademickiego w końcu 1945 rokuprzynajmniej w dwóch tamtejszych uczeniach byłymocno zaawansowane. Od 5 listopada 1945 r. rozpoczęłysię wpisy kandydatów na studentów politechnikii uniwersytetu. 8 października 1945 roku, jeszcze przedotwarciem uniwersytetu i politechniki, mianowanotam 37 profesorów, w znakomitej większości o uznanymautorytecie naukowym (między innymi LudwikaHirszfelda, Witolda Ziembińskiego, Wincentego Stysia,Włodzimierza Trzebiatowskiego, Karola Maleczyńskiego,Tadeusza Bigo, Wojciecha Hejnosza). Otwieranyjesienią 1945 roku Uniwersytet Wrocławski miał 50profesorów i 120 doktorów-asystentów.Pionierskie lata uczelni wyższychw powojennym SzczecinieW naszym mieście taka sytuacja, jaka miała miejscewe Wrocławiu, była po prostu niemożliwa. Szczecińskieśrodowisko akademickie rozpoczęto tworzyćmetodą małych kroków. Najpierw wysunięta zostałainicjatywa powołania Oddziału Akademii Handlowejz Poznania. Przychylność rektora Akademii profesoraJózefa Górskiego doprowadziła do otwarcia filii Akademiiw Szczecinie. 14 października 1946 roku wygłoszonyzostał pierwszy wykład akademicki, choćoficjalna inauguracja odbyła się z ponadmiesięcznymopóźnieniem.Inicjatywa społeczna znalazła swoje odbiciew utworzeniu w Szczecinie w listopadzie 1946 rokuTowarzystwa Przyjaciół Szkół Wyższych. Na jednymz jego zebrań obecna była wiceminister oświaty EugeniaKrasowska. W jej wypowiedzi z 28 stycznia 1948roku wyrażona została istota polityki władz centralnychw stosunku do aspiracji akademickich Szczecina:„Idziemy na koncepcję Akademii Handlowej i SzkołyInżynierskiej, które kształcąc młodzież w kierunkupraktycznym wydadzą kadry fachowców potrzebnychw tej chwili (...) Szkoła inżynierska zostanie uruchomionaw tym roku jako filia poznańskiej, z tym, że otwartybędzie na razie rok wstępny. Zaangażowanych zostaniekilku urzędników etatowych, którzy doprowadząwszystko do takiego stanu, że w przyszłym roku kalendarzowymuruchomi się całą Szkołę Inżynierską. Problemszkolnictwa wyższego w Szczecinie nabiera wagiogólnopaństwowej i wywołuje zainteresowanie wieluministerstw (...) Zaznaczam, że chodzi nam o zorganizowanieszkolnictwa w jak najkrótszym czasie”.Filia Akademii Handlowej została w 1948 rokuprzekształcona w uczelnię samodzielną. Przy usamodzielnieniutej uczelni zwracał jednak uwagę fakt, żeMinisterstwo Oświaty zachowało sporą ostrożność.W liście do wojewody szczecińskiego płk. LeonardaBorkowicza z sierpnia 1948 roku zgadzało się wprawdziez koniecznością zmiany statusu uczelni, ale zastrzegałojednocześnie, iż ze względów finansowychAkademia nie może być upaństwowiona. AkademiaHandlowa jako uczelnia państwowa zaczęła funkcjonowaćod 1 stycznia 1950 roku.W 1946 roku zaczęto przygotowania do otwarciaSzkoły Inżynierskiej. 20 stycznia 1947 roku ministerCzesław Wycech podpisał rozporządzenie powołującetę uczelnię, ale z datą 1 grudnia 1946 roku. Normalnezajęcia rozpoczęły się 15 lutego 1947 roku. 20 maja1948 roku Rada Ministrów podjęła decyzję o powołaniuAkademii Lekarskiej w Szczecinie. I znowu nie