Drodzy Czytelnicy! JesieniÄ ubiegłego roku, przejmujÄ c obowiÄ - zek ...

udało się do Akademii przyciągnąć naukowców wileńskichi lwowskich. Ci pierwsi wybrali Gdańsk.Obraz rozwoju szczecińskiego szkolnictwa wyższegouzupełniał fakt powstania 17 lipca 1954 roku WyższejSzkoły Rolniczej. Transformację pierwszego etapukształtowania się ośrodka akademickiego w stolicyPomorza Zachodniego zakończyła fuzja w 1955 rokuSzkoły Inżynierskiej z Wyższą Szkołą Ekonomiczną, coskutkowało powstaniem Politechniki Szczecińskiej.Przypominając te najważniejsze fakty z okresu pionierskiegobudowania szkolnictwa wyższego w Szczecinie,warto może wrócić do jednego tylko apelu dotyczącegopowstania Uniwersytetu. Otóż, w 1947 rokuobradowała w Szczecinie Trzecia Konferencja PomorzoznawczaInstytutu Bałtyckiego. Po zakończeniu jejobrad na łamach „Jantara” ukazał się artykuł profesoraAndrzeja Grodka. Konkluzja tego artykułu brzmiała:„Szczecin powinien (...) posiadać własny uniwersytetpostawiony na wysokim poziomie naukowym, którypoza wymienionymi zadaniami [badania skandynawskie– E.W.] zaspakajałby także regionalne potrzebyPomorza w oparciu o szeroką bazę humanistyczną”.To właśnie ze środowisk humanistycznych, zwłaszczaz kręgów inteligencji szczecińskiej, wskazywano napotrzebę powstania Uniwersytetu ukierunkowanegona badania niemcoznawcze. Taka idea Uniwersytetustała w sprzeczności z oficjalnymi rządowymi założeniamipolityki w stosunku do szkolnictwa wyższegow Szczecinie.Trudna droga do Uniwersytetu – mityi rzeczywistośćW latach pięćdziesiątych Szczecin pojawił się jakomiasto, w którym zaczęły działalność na rzecz humanistykiróżne mniejsze placówki naukowe, w tym równieżPolskiej Akademii Nauk. Ich osiągnięć trudno niezauważyć. Z dłuższej perspektywy czasowej rodzi sięrefleksja, że wtedy miasto zaczęło swoją organicznąpracę na drodze do Uniwersytetu. Próby przyspieszenialub skrócenia tej drogi okazywały się bezowocne.Znamienne stały się losy inicjatywy uniwersyteckiejpodjętej przez powołane w grudniu 1956 rokuSzczecińskie Towarzystwo Naukowe. W 1958 roku STNzainicjował oddolne działania na rzecz powołania Uniwersytetu.Takie działania doprowadziły do wywołania jeszczejednej ciekawej reakcji, a mianowicie określiłystosunek do idei uczelni humanistycznej na PomorzuZachodnim władz partyjnych i administracyjnych. Dotej pory w kilku opracowaniach i przyczynkach prezentowanopogląd, iż społeczeństwo, miejscowe środowiskonaukowe i władze partyjno-administracyjnedziałały na tej niwie zgodnie. Najnowsze badaniapokazują, że rzeczywistość była bardziej złożona. InicjatywaSTN, aby aktywnie zaangażować się w ideępowstania Uniwersytetu, spotkała się z przychylnymodzewem ze strony prasy, w tym i niektórych tytułówcentralnych.Przy okazji warto przypomnieć, raczej chyba tylkow formie ciekawostki, i taką propozycję, aby do Szczecinaprzenieść jeden z dwóch uniwersytetów lubelskich(raczej UMCS), gdyż jak argumentowano: dwauniwersytety w 140-tysięcznym mieście to za wiele.STN powołał specjalną Komisję ds. Uniwersytetu.W początkach kwietnia 1959 roku zarząd STN postanowiłwyłonić ze swego grona delegację na spotkaniez przewodniczącym Prezydium WojewódzkiejRady Narodowej Władysławem Migoniem. Dospotkania jednak nie doszło, a prezes STN prof. LeonBabiński otrzymał od Migonia bardzo ogólnikowe zapewnianiao poparciu. W rzeczywistości takowe nieistniało. Władze wojewódzkie i partyjne świadomebyły niechętnej Szczecinowi postawy władz centralnych.Te ostatnie miały już chyba wówczas inną hierarchięważności, w której na czołowych miejscachznajdowały się Gdańsk i Katowice. Postawę Migoniatrafnie określił T. Ślepowroński: „Brak kontaktu międzyludźmi nauki a szefem administracji wojewódzkiejstawiał sprawy Uniwersytetu Szczecińskiegozupełnie na głowie (...) można to traktować jako unikwobec trudnego do realizacji zagadnienia”.Te badania też obalają kolejny mit o rzekomo wyjątkowoprzychylnym stosunku Władysława Migoniado idei powstania Uniwersytetu, który zachowywałsię wówczas jak przykładny działacz partyjny.CYKL JUBILEUSZOWYKolejne inicjatywy – kolejne rozdrożaImpet STN w działaniach mających na celu powołanieUniwersytetu w Szczecinie zaczął maleć od1960 roku. Szczecińskie środowisko naukowe, któredziałało w tej kwestii bardzo solidarnie i było skoncentrowanewokół idei Uniwersytetu, zostało osamotnione.Droga Szczecina do Uniwersytetu miała prowadzićprzez Punkt Konsultacyjny Uniwersytetu im.Adama Mickiewicza w Poznaniu. Gwoli ścisłości trzebapodkreślić, że wysuwano również propozycję studióww takim punkcie związanych z UniwersytetemMikołaja Kopernika w Toruniu. Punkt Konsultacyjnystanowił realizację wizji prezentowanej przez władzepartyjno-administracyjne Pomorza Zachodniego,o której zresztą zarząd STN został poinformowanyw lipcu 1958 roku przez przewodniczącego PrezydiumWRN Migonia. Gerard Labuda podkreślał, iżjako rektor uniwersytetu w Poznaniu starał się PunktowiKonsultacyjnemu w Szczecinie nadać wysokąrangę, tym bardziej, że od 1964 roku w wyniku rozporządzeniaPrezesa Rady Ministrów i Ministra SzkolnictwaWyższego takie punkty stawały się jednostkamiorganizacyjnymi macierzystych uczelni. „I dopiero taforma organizacyjna – stwierdzał Labuda – otworzyładrogę do utworzenia w przyszłości regularnego, samodzielnegouniwersytetu”.Kolejnymi etapami budowania fundamentówpod przyszły Uniwersytet Szczeciński były WyższaSzkoła Nauczycielska działająca w latach 1968-1973i będąca filią Uniwersytetu im. A. Mickiewicza z Poznaniaoraz powstała na jej bazie w 1973 roku WyższaSzkoła Pedagogiczna.W przypadku tej drogi rodzi się refleksja, że procesten przebiegał tak, jak życzyły sobie tego władzepartyjno-administracyjne. Jeszcze w 1960 rokupo inicjatywie utworzenia Uniwersytetu wysuniętejprzez STN, ówczesny prezes L. Babiński odnotował, żeokres 15 lat oczekiwania na Uniwersytet jest stanowczoza długi, a pomysłu na stworzenie Wyższej SzkołyPedagogicznej, także kształcącej z tytułem magistra,zarząd STN po prostu nie podjął. 43