خاطره دیدار با امام
1986951
1986951
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
صفحه | 12 شماره | 5 14 بهمن 94<br />
گزارش<br />
MEHR NEWSAGENCY<br />
مومنی درنشست »عدالت و توسعه« مطرح کرد:<br />
ع دالت ه م ی شه م رک ز ت وج ه خالق ه س ت ی ب وده<br />
اس ت/راب ط ه م ی ان ت وس ع ه و ع دالت<br />
چهارمین نشست از سلسله نشست های اقتصاد اسالمی<br />
در کانون اندیشه جوان به موضوع »عدالت و توسعه« از<br />
دیدگاه اسالم اختصاص داشت. این نشست در سالن<br />
همایش کانون اندیشه جوان <strong>با</strong> حضور فرشاد مومنی استاد<br />
اقتصاد دانشگاه عالمه ط<strong>با</strong>ط<strong>با</strong>ئی و رئیس موسسه »دین و<br />
اقتصاد« و علی میرزا خانی، سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد<br />
برگزار شد.<br />
میرزاخانی که اجرای این برنامه را به عهده داشت در<br />
ابتدای این نشست گفت: مبحث توسعه و عدالت <strong>با</strong> وجود<br />
اینکه از سال های متمادی در<strong>با</strong>ره آنها صحبت شده و در<br />
عرصه سیاسی <strong>با</strong> مناقشات و م<strong>با</strong>حثات مختلفی همراه بوده<br />
است اما به نظر می رسد در عرصه نظر و فکر کمتر به این<br />
دو پرداخته شده است و تعداد مقاالت و کتابهای اختصاصی<br />
در این زمینه محدودند؛ به بیان دیگر درک و فهم این دو<br />
موضوع در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. ابهام زدایی و<br />
شفاف سازی برای این دو مفهوم موجب می شود که دولت<br />
ها و افراد فرصت طلب و سوء استفاده گر کاالهایی تقلبی به<br />
نام عدالت و توسعه به خورد مردم ندهند و ازترفند و مکر و<br />
حقه سیاستمداران منفعت طلب جلوگیری کند.<br />
وی افزود: حاال سوال این است که معنای واقعی توسعه<br />
و عدالت چیست و چه نسبتی بین این دو برقرار است.<br />
آیا عدالت مقدم است یا توسعه؟ آیا این دو الزم و ملزوم<br />
یکدیگرند یا دوچیز متضاد و جمع نشدنی؟ چگونه <strong>با</strong>ید به سمت<br />
این دو گام برداشت؟ آیا نزدیکی به یکی دوری از دیگری است؟<br />
یا هردو مکمل و متمم هم هستند؟ در این نشست قرار است<br />
عالوه بر اینکه پاسخ این سواالت را از جناب آقای مومنی<br />
بشنویم یک نگاه تطبیقی هم به مکاتب مختلف داشته <strong>با</strong>شیم<br />
و نگاه اسالم به این دو مقوله را بررسی کنیم.<br />
مومنی در ادامه توضیحات میرزاخانی گفت: آیندگان که<br />
در<strong>با</strong>ره این دو مقوله و در حیطه مسائل و موضوعات مربوط<br />
به انسان و طبیعت و جامعه تحقیق و پژوهش می کنند از<br />
ما خوش اق<strong>با</strong>ل ترند زیرا دستاورد انقالب دانایی که حاصل<br />
هزاران سال بحث وجدل،کشمکش های خونین، منازعات،<br />
مناظرات و آزمایش و خطا و تجربه بوده موجب شده به<br />
صورت فزاینده ای هم راستایی قابل اعتنایی میان توصیه ها<br />
و استن<strong>با</strong>ط های برگرفته ازآموزه های وحی و همچنین یافته<br />
ها و استن<strong>با</strong>ط های برگرفته از دانش و علم به وجود آید و این<br />
هم راستایی اثرات بسیار چشمگیری برفرایند اجماع جهانی و<br />
حل و فصل منازعات و اختالفات در سطح جهانی شده است.<br />
وی افزود: یکی از این هم راستایی های شگفت انگیز میان<br />
توصیه های دینی و یافته های علمی م<strong>با</strong>حث مربوط به توسعه و<br />
عدالت اجتماعی است. به عنوان یک جمله معترضه و بدون اینکه<br />
مستقیما وارد این بحث شوم تأکید می کنم پدیده انقالب دانایی<br />
را جدی بگیریم. ژرف کاوی و واکاوی در حیطه انقالب دانایی اگر<br />
دانش افزا ن<strong>با</strong>شد -که هست -حداقل به ایمان و دینمان می<br />
افزاید. این هم راستایی ریشه دار در دستاوردهای انقالب دانایی<br />
جای دارد. از منظر دینی هنگامی که به انقالب دانایی نگاه می<br />
کنیم می بینیم که بیشترین سفارش به عدالت در بین همه ادیان<br />
الهی و غیر الهی و بویژه سه دین بزرگ ابراهیمی موضوعیت<br />
یافته است. به ویژه در فرهنگ اسالمی و در کالم صریح قرآن<br />
و خاص تر در مکتب تشیع و کالم معصومین و اهل بیت)ع( به<br />
وفور این مسئله بیان شده است.<br />
مومنی تصریح کرد: مسئله عدالت از ابتدای خلقت در مرکز توجه<br />
خالق هستی بوده است. و اگر بخواهیم از منظر اقتصاد اسالمی<br />
به این مقوله نگاه بیندازیم از دیدگاه قرآن و رسولش یکی از<br />
مهمترین فلسفه بعثت انبیا در<strong>با</strong>ره عدالت اجتماعی وبرقراری<br />
قسط و داد بر روی زمین است. در کالم امیرمومنان)ع( هم عدالت<br />
یک میثاق میان خداوند <strong>با</strong> دانایان است. آن چیزی که در عرصه<br />
ادبیات مربوط به عدالت و توسعه مالحظه می کنیم این است<br />
که در مراحل نخستین توجه بشر به این مقوله تصور انسانها این<br />
بود که میان سمت و جهت گیری معطوف به عدالت اجتماعی<br />
و توسعه مغایرت وجود دارد. اما <strong>با</strong> مراحل تکامل بشر و هر چه<br />
که جلوتر آمدیم هم در سطح نظری و هم در سایه تجربه ها و<br />
کارکردهای عملی؛ نوعی وفاق و سازگاری فزاینده میان ایندو<br />
پیدا شد.<br />
رئیس موسسه »دین و اقتصاد« ادامه داد: مسئله عدالت اجتماعی<br />
یک متغیر اَبر تعیین کننده برای سرنوشت توسعه است. آن طور<br />
که به لحاظ تئوریک و شواهد تجربی می توان دریافت که<br />
مهمترین کارکرد عملی عدالت اجتماعی کارگاه و کارخانه انسان<br />
سازی و حیات جمعی انسانهاست. به طور کلی می توان گفت<br />
ماجرای غم انگیز توسعه به یک اعت<strong>با</strong>ری دستیابی بشر به یک<br />
ترکیب خردمندانه از رقابت و همکاری برای اعتال و ارتقا بخشی<br />
به ظرفیت های وجودی انسانها و جامعه است. هم به اعت<strong>با</strong>ر<br />
مالحظات نظری و هم به اعت<strong>با</strong>ر شواهد تجربی ثمر بخش.<br />
پایداری این دو رکن رکین توسعه در رقابت و همکاری وابسته<br />
تام و تمام به عدالت و عادالنه عمل کردن انسانها بسته است.<br />
<strong>با</strong> کمال تأسف <strong>با</strong>ید بگویم به اعت<strong>با</strong>ر نقص ها و کاستی هایی که<br />
در شیوه انتقال و آموزش علوم جدید در ایران وجود دارد بخشی<br />
از بی دقتی ها منشا سوء تفاهماتی شده است آنهایی برخورد و<br />
مواجهه ایدتولوژیک <strong>با</strong> آموزه های علمی و دینی می کنند این<br />
سوء تفاهم را رقم زده اند.<br />
این استاد اقتصاد دانشگاه عالمه اضافه کرد: رقابت به<br />
صورت فی نفسه ارزشمند است اما در تئوری های بنیادگرایی<br />
<strong>با</strong>زار، مهم ترین پیش نیاز تحقق دستاوردهای مربوط به<br />
بهینگی و کارایی، مناس<strong>با</strong>ت عادالنه در نظر گرفته می شود.<br />
در این رابطه خانم دکتر جون رابینسون در کتابش فلسفه<br />
اقتصاد می گوید در اوج جنگ سرد اگر می خواستیم مسابقه<br />
ای برای بهترین نظریه اقتصاد برگزار کنیم کمونیستی ترین<br />
نطریه مطرح روسها تئوری <strong>با</strong>زار بود زیرا در تئوری <strong>با</strong>زار همه<br />
دستاوردهای موجود مانند بهینگی و کارایی منوط به شرایطی<br />
است که مرزهای کامل میان <strong>با</strong>زیگران عرصه تولید و اقتصاد<br />
جدا می کند اما هرچه از جنگ سرد فاصله گرفتیم تحقق<br />
تئوری <strong>با</strong>زار دچار چالش و اضمحالل قرار گرفت.<br />
مومنی بیان کرد: نکته دیگر همکاری سازمان یافته ای است<br />
که <strong>با</strong>ز به عنوان یک جمله معترضه گرفتاری دیگری در<br />
نظام آموزشی ما به وجود آورده است و آن این است که ما<br />
به جای رجوع مستقیم به منابع و آثار دست اول بزرگان علم<br />
اقتصاد به منابع و آثار دست چندم رجوع می کنیم و بدین<br />
صورت دچار سوء تفاهماتی در محاس<strong>با</strong>ت شده ایم. وقتی<br />
به کتاب آدام اسمیت مراجعه می کنیم هم راستایی میان<br />
منافع فردی و جمعی را به وجود مناس<strong>با</strong>ت عادالنه مشروط<br />
می بینیم.اسمیت در آن کتاب تصریح می کند که در غیاب<br />
مناس<strong>با</strong>ت عادالنه ناهمراهی و نا آشکاری به وجود می آید.<br />
هم چنانکه ضرورتی برای پیشبرد تولید و اقتصاد در قالب<br />
همکاری و همراهی و همداستانی ها وجود دارد ضرورت<br />
این همکاری و همراهی و همداستانی در عرصه سیاست و<br />
مدیریت جهانی برای رسیدن به دستاوردهای بزرگ ضرورت<br />
دارد و از این همراهی و همکاری و همداستانی نتایج بسیار<br />
بهبود بخش و پرثمری برای جهانیان حاصل می شود.<br />
او در مثال نمادین خود برای نشان دادن اهمیت یادگیری<br />
همکاری و همراهی و همداستانی مثالی در<strong>با</strong>ره دو کارخانه<br />
سنجاق سازی می زند که در یکی؛ افراد به تنهایی تولید را<br />
پیش می برند و در دیگری بر اساس تقسیم کار و کار دسته<br />
جمعی فرایند کار تولید سامان می یابد در این مثال نشان<br />
می دهد تولید سرانه در آن کارخانه ای که اساسش همکاری<br />
و همراهی و همداستانی است ۲۴۰ برابر از آن کارگاه تک<br />
نفری یا کارخانه ای که همکاری و همراهی و همداستانی در<br />
آن موضوعیت ندارد بیشتر است.<br />
وی ادامه داد: نکته جالب و ظریف این است که پارادایم<br />
رقیب بنیادگرایی <strong>با</strong>زار پارادایمی بر اساس به هم ریختگی<br />
های وابستگی آور به مسئله نابرابری است. وی می گوید<br />
مسئله نابرابری چیزی جز مواجهه دو واحد خواه در قالب<br />
بنگاه یا در سطح جهانی نیست که یکی از آن دو <strong>با</strong>عث<br />
ضعیفتر شدن و از گردونه خارج شدن دیگری می شود. واحد<br />
قوی تر واحد ضعیفتر را در خود می بلعد و این چنین رابطه<br />
سلطه میان آن دو و در جامعه برقرار می شود.<br />
این کارشناس اقتصادی گفت: آنهایی که <strong>با</strong>ور به بنیاد گرایی<br />
<strong>با</strong>زار دارند اکنون به ناکارآمدی و درماندگی آن اذعان می کنند.<br />
مشکل اساسی و اصلی بنیادگرایی <strong>با</strong>زار همین نابرابری و ناعدالتی<br />
است. یعنی رقابت عادالنه جای خود را به رقابت های ناعادالنه<br />
داده است. بنابراین منشء سوء استفاده در مکانیسم های <strong>با</strong>زار می<br />
شود.تا تکلیفمان را در هر شرایطی <strong>با</strong> عدالت و برابری امکانات<br />
و رقابت <strong>با</strong> توسعه و پیشرفت روشن نکنیم هیچ کدام از این<br />
دو مقوله قابل اجرا و درست شدن نیستتد. اگر درک درستی از<br />
عدالت و برابری نداشته <strong>با</strong>شیم همواره پایداری ما تهدید خواهد<br />
شد. برای از بین بردن نابرابری و نا عدالتی هم <strong>با</strong>ید ریشه های<br />
آن را پیدا کرد و از بین برد.<br />
مومنی در پایان اضافه کرد: ساخت سیاسی قائم به شخص<br />
از گرفتاری ها و معضالت همیشگی تاریخ بشر بوده است و<br />
هست. <strong>با</strong>ید نهادهای بهره کش فساد و ر<strong>با</strong> و رانت خواری<br />
که مهمترین عامل نابربری و ناعدالتی است ویران کرد.<br />
نا<strong>با</strong>بری بین جوامع و در داخل خود جوامع در یک ابعاد بی<br />
سابقه در طول تاریخ زندگی بشر در حال افزایش است. بر<br />
اساس آماری در سال ۲۰۱۰ از مجموع ارزش خالص دارایی<br />
های کشورها دارایی های۱۰۰۰ شخص حقیقی برابر ۲و نیم<br />
میلیارد انسان روی زمین بود. بنابراین <strong>با</strong> انقالب دانایی گفته<br />
می شود مسئله عدالت اجتماعی درقرن ۲۱ مهمترین دغدغه<br />
بشر امروز و کنونی است.
Change language