خاطره دیدار با امام
1986951
1986951
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
صفحه | 16 شماره | 5 14 بهمن 94<br />
گزارش<br />
MEHR NEWSAGENCY<br />
مصطفی دلشاد تهرانی:<br />
ت رب ی ت از ج ن س شدن است/ موان ع و م قتض ی ات ت رب ی ت در ن هج ال ب الغه<br />
نخستین جلسه از مجموعه سخنرانی های علمی <strong>با</strong><br />
عنوان »موانع و مقتضیات تربیت در نهج ال<strong>با</strong>لغه«<br />
<strong>با</strong> سخنرانی مصطفی دلشاد تهرانی، در دانشکده<br />
علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.<br />
دلشاد تهرانی درابتدا گفت: »موانع و مقتضیات تربیت« تنها<br />
بخشی معطوفبه یک مسئله کهناما زندهاست و تقری<strong>با</strong>ً<br />
همه ما درگیر آن هستیم.این سوالبرای مسئوالن وجود<br />
دارد چرا<strong>با</strong> وجودبرنامه ریزی های دقیق و تالش و زحمت<br />
فراوان در یک حوزه تربیتبیشتراوقاتبهنتیجه مطلوبنمی<br />
رسیم.بلکه گاهیاوقاتنتیجه عکس هم می گیریم. سوال<br />
مسئوالنایناست که چرا چنین می شود.<br />
وی افزود: پاسخ به این سوال این است که نمی شود یک<br />
نهاد مستقل مثالً خانواده را به تنهایی برای تربیت فرزندان<br />
کافی دانست. اقتصاد، سیاست، جامعه، رسانه ها، مدیریت و<br />
عوامل دیگری مانند یک ظروف مرتبطه به هم مربوطند. یعنی<br />
تا اقتصاد، سیاست، مدیریت، جامعه و ... درست نشود، خانواده و<br />
تربیت فرزندان هم درست نمی شود. دو بحث مهم در تربیت<br />
همین موانع و مقتضیات تربیت است و حاصل آن این است که<br />
تصور نشود تربیت وابسته به یک حوزه است و ن<strong>با</strong>ید پیچیدگی<br />
های تربیت را نادیده بگیریم. اگر این مجموعه و ظروف<br />
مرتبطه درست ن<strong>با</strong>شد، تربیت هم صالح نمی شود.<br />
این شارح نهج ال<strong>با</strong>لغه تصریح کرد: علی)ع( <strong>با</strong> استفاده از<br />
قرآن، ۶ مسئله مهم را دخیل در امر تربیت می داند که<br />
<strong>با</strong>ید آنها را جدی بگیریم. اگر در نهج ال<strong>با</strong>لغه نگاه کنیم می<br />
فهمیم که از دیدگاه علی)ع( مهمترین مسئله بشر تربیت<br />
است. زیرا از نظر ایشان همه شقاوت ها و سعادتها و خیر<br />
و شر بشری همگی به تربیت و نحوه و نوع آن در انسانها<br />
بر می گردد. اینکه انبیا برای تعالی انسانها آمدند و تعالی<br />
در گرو تربیت صحیح است. انبیا آمدند انسانها را ر<strong>با</strong>نی کنند<br />
یعنی متصف به صفات الهی شوند البته نه همه صفات<br />
الهی زیرا بعضی از صفات فقط مختص به خداست و برای<br />
بشر گناه است مثل کبر و زیر سوال نبردن خدا.<br />
وی افزود: در دیدگاه علی)ع( سیاست، حکومت، اقتصاد،<br />
ارت<strong>با</strong>طات و جامعه همه برای تربیت انسان اند. ایشان حتی<br />
حساسیتی که در برقراری عدالت در جامعه دارند به منظور<br />
تعالی و تربیت انسانهاست. تعالی هم یعنی چیزی که بستر<br />
ساز رشد و تکامل و امنیت انسان است. علی)ع( می فرماید<br />
هدفم از قبول حکومت مکنت، منزلت و قدرت این چیزهایی<br />
که همه حاکمان می خواهند نبوده بلکه همه دغدغه<br />
من انسان بودن انسانهاست. یعنی بستری فراهم کنم که<br />
استعدادهای <strong>با</strong>لقوه انسانها <strong>با</strong>لفعل برسد و <strong>با</strong>لفعل ها شکوفا<br />
شود. علی)ع( کسانی که از دایره تربیت بیرون هستند را<br />
انسان نمی داند.<br />
دلشاد تهرانی <strong>با</strong> بیان اینکه علی)ع( ریشه همه مشکالت<br />
و بدبختی های بشر را در تربیت نادرست انسانها می داند،<br />
گفت: اگر می خواهید اقتصاد، سیاست، خانواده، ارت<strong>با</strong>طات<br />
و مدیریت و جامعه درست <strong>با</strong>شد اول از همه <strong>با</strong>ید تربیت<br />
صحیح <strong>با</strong>شد. البته همه این عوامل هم در امر تربیت<br />
موثر هستند اما برایند آنها به کفه تربیت سنگینی می<br />
کند. در تربیت هم ن<strong>با</strong>ید هیج وجهی از وجوه انسان<br />
نادیده یا کمرنگ گرفته شود. یعنی به همه ابعاد انسان<br />
<strong>با</strong>ید به یکسان توجه شود. یعنی فطرت انسان دیده<br />
شود، زی<strong>با</strong>یی دوستی، محبت، آزادی خواهی، عدالت طلبی،<br />
عشق، امنیت، راستی و پرستش و... همه اینها را <strong>با</strong>ید مد<br />
نظر قرار داد. می گویند واعظی در منبر بود مردی به<br />
داخل آمد گفت خر من را کسی یافته است؟ واعظ<br />
توجه نکرد، مرد چند<strong>با</strong>ر حرفش را تکرار کرد، واعظ به<br />
حضار گفت در میان شما کسی هست که عاشق نشده<br />
<strong>با</strong>شد یکنفر گفت من، واعظ به مرد خر گم کرده گفت<br />
خر تو پیدا شد بیا این خر را <strong>با</strong> خودت ببر.<br />
وی افزود: اگر یکی از وجوه انسانی را سرکوب کنیم، سر از<br />
جای دیگری در می آورد. راه درست تربیت هم راهی است<br />
که مبتنی بر شناخت واقعی و درک حقیقی انسانها و ابعاد<br />
و وجوه شخصیتی و روانی و روحی آنها <strong>با</strong>شد. علی)ع( می<br />
فرماید امر و نهی و فشار بر انسانها انسانیت آنها را تخریب<br />
می کند و همچنین شخصیت و غرور آنها را تحریک می<br />
کند و انسان را دچار غضب و عصبیت می کند. زور بیرونی<br />
به هیچ وجه مفید نیست بلکه <strong>با</strong>ید زور درونی در انسان<br />
ایجاد شود و انسان خودش از درون بجوشد و بخواهد که<br />
مثالً ع<strong>با</strong>دت کند یا حجابش را رعایت کند.<br />
این استاد نهج ال<strong>با</strong>لغه تأکید کرد: علی)ع( می فرماید <strong>با</strong>ید<br />
سرچشمه آب را پیدا کرد و آب را از سرچشمه پاک نگاه داشت.<br />
بنابراین سرچشمه رفتار و کردار و اندیشه انسانها همه در<br />
تربیت او هستند. تربیت در دراز مدت و قاعده مند جواب می<br />
دهد. تربیت یعنی ایجاد حالتی پس از حالتی دیگر از چیزی<br />
تا به حالت کمال و تمامش دست یابد. تربیت رسیدن به<br />
کمال مطلق است. موانع و مقتضیات تربیت را <strong>با</strong>ید در این<br />
راه بشناسیم و تا می توانیم موانع را از سر راه برداریم و <strong>با</strong><br />
شناخت مقتضیات اتفاقی که <strong>با</strong>ید بیفتد را محقق سازیم.<br />
تربیت <strong>با</strong>ید جهت دار <strong>با</strong>شد و <strong>با</strong>ید بسترهای الزم برای آن<br />
را مهیا کنیم. نمی شود در جهات مختلف انسان را تربیت<br />
کرد، مثال پدر و مادر و مدرسه و تلویزیون و ماهواره هرکدام<br />
یک چیزی بگویند و به سمتی بچه را بکشند. در تربیت دن<strong>با</strong>ل<br />
آن هستیم که استعدادها شکوفا شود نه اینکه استعدادها را شکوفا<br />
کنیم. تربیت از جنس شدن است. یعنی <strong>با</strong>ید <strong>با</strong> میل و انگیزه<br />
درونی فرد حرکت کند و چیزی را بخواهد نه اینکه <strong>با</strong> زور و<br />
تهدید و ارعاب و تحقیر و بد رفتاری به کاری وادارش کنند.<br />
دلشاد تهرانی در ادامه بیان کرد: این راه ها اسمش تربیت<br />
نیست بلکه آسیب زننده به تربیت است. علی)ع( هیچ<br />
کس را حتی برای جنگیدن مجبور نمی کرد. اما ۶ عامل<br />
مهم تربیت از نظر علی)ع( ۱- وراثت ۲- محیط و پیرامون<br />
۳-سختی ها و شداید ۴-کار و شغل ۵-عوامل ماورای<br />
طبیعت که مهمترین آن نقش شیاطین و فرشتگان در هدایت<br />
و تربیت انسانها است و ۶- اراده انسان است که علی)ع( اراده<br />
را از ۵ عامل دیگر مهتر و اصلی تر می داند.<br />
وی افزود: در بحث موانع و مقتضیات تربیت هم علی)ع( به<br />
۵ نکته توجه داده است. چه چیزهایی موانع اصلی تربیت<br />
است؟ ۱- موانع و مقتضیات مدیریتی ۲- موانع و مقتضیات<br />
فردی ۳- موانع و مقتضیات اجتماعی ۴- موانع و مقتضیات<br />
سیاسی و ۵- موانع و مفتضیات اقتصادی. یعنی تربیت به این<br />
عوامل بستگی دارد تا انسانها در این ۶ بعد اوضاع مطلوبی<br />
نداشته <strong>با</strong>شند، تربیت مطلوب هم حاصل نمی شود.<br />
دلشاد گفت: علی)ع( دنیا و آخرت را مانند شرق و غرب<br />
می داند و می گوید نزدیک شدن به یکی یعنی دوری<br />
از دیگری. علی)ع( می گوید <strong>با</strong>ید <strong>با</strong> دنیا رابطه صحیح و<br />
درست ایجاد کرد. هرنوع رابطه پست برقرار کردن <strong>با</strong><br />
دنیا انسان را به دوزخ می برد، حتی نماز و روزه و حج که<br />
<strong>با</strong>الترین ع<strong>با</strong>دتهاست اگر <strong>با</strong> آنها رابطه پست پیدا کنیم یعنی<br />
مثال از روی ریا و ظاهر سازی و مکر و فریب <strong>با</strong>شد از جنس<br />
جهنم و دوزخی است. علی)ع( می فرماید دنیای هرکس در<br />
خود اوست اگر فرمانبردار نفستان شدید دنیایی شده اید<br />
و اگر پشت میز ریاست نشستید و به مردم خدمت کردید<br />
آخرت را خریده اید. <strong>با</strong>ید تجار و خریداران منفعت طلبی <strong>با</strong>شد<br />
و بهای خود را به ارزانی نفروشید قدر انسان آن قدر <strong>با</strong>ال<br />
مرتبه است فرشتگان هم به آن راه ندارند.<br />
وی افزود: یعنی اگر حتی آبی که می خوریم اگر برای آزار<br />
و اذیت کردن مردم <strong>با</strong>شد جهنمی هستیم و اگر نیرویی برای<br />
خدمت کردن به مردم بگیریم بهشتی هستیم. این نظام<br />
تعالی <strong>با</strong>ید در تربیت مد نظر گرفته شود. علی)ع( می فرماید<br />
تا فهم و درک و دید انسان درست نشود نمی تواند رابطه<br />
درست <strong>با</strong> دنیا برقرار سازد. هنر تربیت کردن ایجاد خواست<br />
و میل و انگیزه درونی در انسان است. برای اینکه در ما<br />
اینها را به وجود بیاورد می فرماید: متاع شما بهشت است<br />
خودتان را به کمتر از بهشت نفروشید. آدمی اگر قدر خود را<br />
بداند، آن وقت زندگی برایش بی معنا و هیچ و پوچ نمی<br />
شود. آن وقت دیگر انسان از لحظه لحظه عمرش استفاده<br />
می کند و از عمر خود هم لذت می برد و دچار سردرگمی و<br />
نیست انگاری نمی شود.
Change language