خاطره دیدار با امام

More documents

Recommendations

Info

صفحه | 6 شماره | 5 14 بهمن 94 گزارش MEHR NEWSAGENCY - نقد و سنجش علمی میراث شریعتی به ارتقای کیفیت،‏ رفع ابهامات و حل مشکالت این مسیر یاری میرساند.‏ هم از این رو،‏ انتظار ما از برگزاری چنین سمینارهایی،‏ با ارائه تصویری از موقعیت کنونی و آینده علوم انسانی در ایران و جهان،‏ نقد-و-بررسی همهجانبه ابعاد نظری و پیامدهای عملی میراث شریعتی و ادای سهم او نسبت به صیرورت آتی این علوم،‏ به ویژه در حوزه فرهنگی و تمدنی ما است.‏ وی در پایان گفت:‏ آزادی بیان،‏ روش منصفانه و نقّاد صاحبنظران حاضر در این نشست،‏ ما را امیدوار میسازد تا شاهد شکوفایی اندیشهها،‏ جهشی در پژوهشها،‏ و ارمغانی نو برای آینده علوم انسانی در کشورهای خود باشیم.‏ الزم به ذکر است که این همایش هم اکنون در حال برگزاری است و گزارش تکمیلی آن متعاقبا منتشر می شود.‏ دوران تفکر شریعتی تمام شده است/ویژگی های مخاطب شریعتی قاسم پورحسن،‏ دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه عالمه طباطبائی در این سمینار درباره موضوع ‏»نقدی بر رویکرد تقلیل گرایانه شریعتی در فهم سنن اسالمی«‏ سخنرانی کرد.‏ وی گفت:‏ شریعتی هم درد دین داشت و هم متفکری در حوزه دین بود،‏ اما جامعهشناسانه.‏ شریعتی در رهیافت جامعهشناسانه دست به مطالعهای ایدئولوژیک زد که نه واقعگرایانه بود و نه عینیتگرایانه،‏ به همین علت در فهم دین،‏ سنت اسالمی،‏ علل انحطاط و زوال و فراز و صعود تمدن اسالمی دچار اشتباهاتی اساسی شد.‏ گرچه رویکرد جامعهشناسانه او در دین تازه و بدیع و مشتمل بر رویکرد پراقبالی بود،‏ اما خردنگرانه و در نهایت تقلیلگرایانه بود.‏ شاید بتوان گفت که شریعتی پایهگذار رویکرد مطالعه جامعهشناسانه در حوزه دینداری بود،‏ اما نمیتوان رویکرد او را حتی جامعهشناسی دین نامید،‏ چراکه در این منظر باید بی طرفانه دست به مطالعه زد،‏ در حالیکه شریعتی جانبدارانه و گاه منکرانه دست به داوری میزند.‏ وی افزود:‏ درک جامعهشناسانه شریعتی برخالف بسیاری از تحقیقات انجام شده در ایران و حتی دیدگاه مسلط،‏ درکی جامع نیست،‏ بلکه از جزئینگری و ناتمامیت رنج میبرد.‏ وی به سبب سیطره رویکرد خردنگرانه نتوانست نسبت آزاد با دین و سنت اسالمی داشته باشد.‏ درک آزاد با تفکر عقالنی در پیوند است،‏ در حالیکه درک جامعهشناسانه او به توجیهسازی نزدی ک است،‏ نه معقول ساختن مطالعه.‏ ‏)البته مرادم توجیه ایدئولوژیک است نه توجیه معرفتی(.‏ شریعتی تنها به مطالعه دین نهادی دست زد.‏ رویکرد جامعهشناسانه به دلیل خصلت تقلیلگرایانه توجهی به مطالعه پدیدارشناسانه دین ندارد،‏ از این رو ماهیت دین و حیث وجودی دین را نمیکاود.‏ شریعتی خود تاکید دارد که رویکردش در دین جامعهشناسانه است،‏ لذا مرادش از توحید،‏ توحید در تاریخ و جامعه است.‏ نویسنده ‏»هرمنوتیک تطبیقی:‏ بررسی همانندی فلسفه تاویل در اسالم و غرب«‏ ادامه داد:‏ بنده رویکرد جامعهشناسانه شریعتی را تقلیلگرایانه میدانم که فهمی نحیف و الغر و تکساحتی از دین و سنت اسالمی ارائه داده و صرفا به کارکرد انضمامی دین ‏)آن هم اجتماعی محض(‏ التفات نشان داده است.‏ سنخ مطالعه شریعتی از دین،‏ معرفتشناسانه نیست.‏ هدف از این نوشتار بررسی رویکرد جامعهشناسانه شریعتی به دین و سنت اسالمی است که مهمترین نقد بر آن تقلیلگرایی در فهم است.‏ پورحسن گفت:‏ به عقیده من دوران تفکر شریعتی تمام شده است البته نه به این معنا که او آدم بزرگی نبود اما دوران نگاه جامعه شناسانه دیندارانه دین تمام شده است.‏ دیدگاهی که شریعتی عرضه کرد دیدگاه جامعه شناسی دین نیست و من معتقدم ک ه شریعتی جامع ه شناس نیست و بیشتر به تاریخ شناسی تمایل دارد.‏ توجه داشته باشید که تلقی من از تمام شدن دوران تفکر شریعتی الزاما تلقی منفی نیست بلکه من فکر می کنم که برای شریعتی نظریه انحطاط از هرچیز دیگری مهم تر بوده است.‏ او نگاه حداکثرگرایانه به دین دارد که به نظر من این دوران به سرآمده و تمام شده است.‏ ما می توانیم برگردیم شریعتی را بخوانیم اما فکر نمی کنم دیدگاه او به عنوان یک رهیافت و نه یک سنت قابل استفاده باشد.‏ هادی خانیکی،‏ کارشناس رسانه و استاد دانشگاه عالمه از دیگر سخنرانان این مراسم بود که درباره ‏»مبانی ومولفه های ‏»گفتگو«‏ و ‏»ارتباط«‏ در اندیشه و تجربه شریعتی«‏ سخنرانی کرد.‏ وی گفت:‏ من بین گفتگو و ارتباط تمایز قائل می شوم به طوری که گفت و گو،‏ معادل واژه Dialigue در زبان انگلیسی و برساختهای از واژه ‏»دیالوگس«‏ یونانی است.‏ Dia به معنی از میان Through و مفهوم گفت و گویی بیشتر به معنای بین و میان است.‏ ‏»لوگوس«‏ به معنای ‏»کلمه«‏ است که مفهوم کلی اندیشیدن و استدالل را افاده میکند و در قالب گفتار یا نوشتار ظاهر میشود.‏ در حالی که ارتباط به معنای برقراری ارتباط عبارت است از ‏»انتقال یا مشترک‏ ساختن اطالعات یا معرفت در میان اشخاص با حداکثر دقت و امانت ممکن«.‏ وی افزود:‏ به زعم من شریعتی در دیالوگ توانست از بقیه پیشی بگیرد.‏ دیالوگ مکالمه ای است که به فهم و نقد سخن منجر می شود و در آن هرکدام از طرفین تالش می کنند معنایی را با مشارکت خلق کنند.‏ شریعتی زمانی که معلمی کرده بهتر از هرجای دیگری تواسته ارتباط برقرار کند.‏ گفتگویی ترین متن شریعتی هم کتاب ‏»کویر«‏ اوست.‏ اما مهم ترین عنصری که شریعتی بر روی آن تاکید دارد مخاطب است و اتفاقا در ارتباط با آن هم بسیار موفق بوده است.‏ کارشناس رسانه و استاد دانشگاه عالمه طباطبائی در خصوص ویژگی های مخاطب شریعتی توضیح داد:‏ فرازمانی بودن ‏)مخاطب تاریخ مند(،‏ فراگیر بودن ‏)فراطبقاتی/‏ فرااجتماعی(،‏ متنوع بودن،‏ زبان غیر رسمی،‏ استعاری،‏ هنری و تاریخی،‏ شیوه و شبکه در هم تنیده،‏ به زبان آوردن و سرگردان نگذاشتن مخاطب در میدان از جمله ویژگی های مخاطب شریعتی است.‏ اینکه شریعتی،‏ مخاطب را تنها نمی گذارد به این معنی است که او در کنار هر تحلیل منفی یک تحلیل و تصویر مثبت هم ارائه می دهد.‏ شریعتی مخاطبش را به زبان می آورد و ارتقاء می دهد چون او مخاطب فعال می خواهد نه منفعل و راکد.‏ خانیکی در پایان گفت:‏ در کنار اندیشه شریعتی،‏ تجربه شریعتی هم مهم است؛ تجربه شریعتی در مرزبودگی و تقاطع در میدان هاست.‏ به عنوان مثال اگر شریعتی در دانشگاه فردوسی تحصیل می کرد خیلی فرق می کرد با اینکه به گروه های انقالبی بپیوندد.‏ شریعتی همواره در تقاطع بین اینها زندگی می کرد.‏ او هم در زندگی سیاسی است هم نیست.‏ او مکان های بزرگ و کوچک را با هم تالقی داده به همین دلیل هم کویریات،‏ اجتماعیات و اسالمیات او خیلی از هم دور نیستند.‏ با شریعتی به عنوان یک سرمایه فرهنگی برخورد کنیم حسن محدثی،‏ استادیار دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکزی و مدیر گروه جامعهشناسی دین انجمن جامعهشناسی ایران در این همایش درباره « مبانی فلسفی تفکر شریعتی«‏ سخنرانی کرد.‏ وی گفت:‏ یکی از نگرانی های همیشگی من این است که ما همیشه درگیر دفاع یا مخالفت با شریعتی بودیم در حالیکه ما باید قبل از هر مخالفت یا دفاع ببینیم که شریعتی به چه سنت فکری تعلق دارد و بعد هم نسبت خودمان با آن سنت فکری را تعیین کنیم.‏ ما باید شریعتی را به عنوان یک سرمایه فرهنگی در نظر بگیریم و ببینیم که از تفکرات آن چه چیزهایی می توانیم استخراج کنیم.‏ وی افزود:‏ ممکن است خیلی ها فکر کنند که شریعتی چون درگیر مسائل روز بوده است،‏ نظام فکری منسجمی نداشته در حالی که به نظر من این طور نیست.‏ هرنوع اندیشه ای که ارائه می شود قطعا مبانی و مبادی فلسفی دارد چه به آن واقف باشیم چه نباشیم.‏ شریعتی هم مبانی مشخص و معینی داشته است.‏ این در حالی است که پیروان او بیشتر درگیر نقل قول و تکرار هستند.‏ با این حال خودِ‏ شریعتی به این نظام فکری وقوف آگاهانه ندارد.‏ شریعتی سوبژکتیویسم دکارتی را نقد و تاکید می کند که حقیقت باید در عمل کشف شود.‏ از نظر شریعتی معیار صدق نهایی عمل است.‏ این جامعه شناس ایرانی ادامه داد:‏ از نظر من شریعتی در بین نسبت معرفت و عمل،‏ معرفت را متقدم می داند.‏
گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 بهمن 14 | 5 شماره | 7 صفحه ورد خ می محک عمل دنیای در معرفت او عقیده به که است عمل در شریعتی نظر از شود.‏ می پایش و تنهایی به اعتقاد و شود می مشخص فرد یک ایمان امر کند می تاکید شریعتی شود.‏ نمی حساب فضیلت فضیلتی هیچ نشود عمل که زمانی تا سوبژکتیویته اثر وقتی تا که هنرمندی مثل آورد نمی فرد برای مردم با فرقی و نیست هنرمند باشد،‏ داشته هنری دفاع انقالبی صورت به هم اسالم از شریعتی ندارد.‏ عادی حرف اسالمی انقالب از که مطهری برعکس درست کند می کنیم داوری ها سوژه درباره بخواهیم اگر او عقیده به زند.‏ می کنیم.‏ توجه آنها عمل به باید عمل که باشیم داشته توجه باید کرد:‏ اضافه محدثی عملِ‏ چون است انحرافی ورطه یک هم ف ر صِ‏ گرایی عمل و معرفت حالیکه در است،‏ فایده بی معرفت بدون بیفتد دور عمل از فکر وقت هر همدیگرند.‏ ملزوم و الزم کتاب شریعتی عقیده به شوند.‏ می بیهوده آنها هردوی هستند.‏ یکدیگر مکمل کار و گفت:‏ عمل ثمرات به اشاره با دانشگاه استادیار این وجودی پاالیش مکمل،‏ شناخت ذهنی،‏ انحراف تصحیح عمل ثمرات جمله از مردم رنج با کنشگر آشنایی و اخالقی و محور عمل معرفتی نظام نوع دو بین شریعتی است.‏ او عقیده به است.‏ شده ل قائ تمایز محور غیرعمل و کادر و کند می تولید رویداد محور عمل معرفتی نظام سازد،‏ می اجتماعی جهان به ورود برای خاصی نیروی و را کار دو این که اسالمی که گوید می او دلیل همین به نیست.‏ قبولی قابل اسالم نکند دیگر از فلسفه،‏ حوزه پژوهشگر مرادی محمدعلی شریعتی ‏»نسبت درباره که بود مراسم این سخنرانان کرد.‏ سخنرانی ایران«‏ در اجتماعی و انسانی علوم با تمدن در را فلسفه فارابی ابونصر که هنگامی گفت:‏ وی بازسازی را ارسطو منطق کوشید کرد،‏ پایهریزی اسالمی سنت این کند.‏ دستهبندی را احصاءالعلوم کتاب با و کند بودند کرده اخذ یونانیان از مسلمانان که منطقنویسی شد.‏ تبدیل اسالمی تمدن در تناورده سنتی به سهروردی شرقیه،‏ منطق نوشتن با سینا ابن افزود:‏ وی غرب در رشد ابن و اسالم جهان شرق در االشراق حکمت با بابا چون نیز دیگران و دادند ادامه را سنت این اسالم جهان همه االقتباس اساس‏ در خواجهنصیر مصنفات،‏ در افصل منطق اسالمی سنت در رو این از نهادند.‏ گردن سنت این به تمدن دانش نظام در داشت،‏ مخصوصی وزن و جایگاه مهجور فلسفه فقها تسلط و مالصدرا انزوای با چه اگر اسالمی علمای توجه مورد همواره کالم علم چهارچوب در منطق اما شد،‏ اروپا در که تحوالتی با است.‏ بوده قم و نجف در حوزه دو مقابل در اسالم جهان قلمرو در دانش ساختار گرفت،‏ صورت گرفت.‏ قرار امکان دنبال سنتی منطق همان با را دانش که برخی میخواستند که اسالمی متجددان از گروهی و میکردند شریعت اسدآبادی،‏ جمالالدین سید بپردازند.‏ جدید مسائل به سرانجام و بازرگان مهندس نخشب،‏ محمد سنگلجی،‏ توجه اینها نوشتههای مجموعه به اگر شریعتی علی جدید منطق طراحی برای کوششی هیچکدام کنیم،‏ ندادهاند.‏ صورت یک از روحانیون نیز دیگر سوی از داد:‏ ادامه مرادی فلسفه به هم اگر و میکردند عدول فلسفه از سو سنتی منطق در تجدیدنظر به نیازی میکردند،‏ رجوع منطق همان به متکی نیز اصول علم و نمیدیدند شکل آنها میان در تفکر از فرمی رو این از بود سنتی از رگههایی با اروپایی مفاهیم از ترکیبی که گرفت هم با رگهای چند گونهای به که است اسالمی دینی مفاهیم مفهوم با فرم جنبه از را تفکر نوع این میتوان خوردهاند پیوند و سیستم سنخ از که خاص منطق با که گذاشت نام رگه چند دهاند.‏ ش ده تنی م ه در ت نیس ه منظوم کرد:‏ اضافه پایان در شریعتی های اندیشه منتقد این در اندیشندهای من که آنجا از هیبریدی فرم نوع این و میگیرد را گوناگون روایتهای ندارد،‏ قرار آن مرکز کند،‏ ایجاد منطقی نظمی آن بین در بتوان اینکه بدون نمیتوان و میگیرد بهره آن از عمومی بسیج برای و جهان در انسانی علوم دهد.‏ صورت علمی انباشت روش از دوری جز این و است انباشت نیازمند اسالمی تمدن به نیز را شریعتی آثار خود باید و میتوان چه اگر نیست.‏ شریعتی مفاهیم به تبدیل را او ایدههای و کشاند مفاهیم دستگاه درون که چرا میگیرد،‏ خود به تخریبی خصلت گرنه کرد،‏ کمین در همواره خطر این ایدئولوژی تهاجم دوران در دارد.‏ وجود هیبریدی نگاه نبود/‏ ه عالمان دینِ‏ در تحول شریعتی هدف ریعتی ش ه اندیش در ی دوپارگ گروه استادیار و شریعتی دکتر دختر شریعتی،‏ سارا تهران دانشگاه اجتماعی علوم دانشکده جامعهشناسی وی کرد.‏ سخنرانی محنت«‏ ادبیات و ‏»شریعتی درباره ممکن جغرافیا یک اندیشمندان اندیشه فهم گفت:‏ خواندن و تاریخی شرایط فهمیدن با مگر نیست جابری،‏ عابد محمد شان.‏ شخصی زندگی و سرنوشت میگوید دیگر«،‏ گونهای به ‏»سقراطهایی نویسنده اندیشههای با مخالفت سبب به عربی تمدن در که شدند گرفتار بسیاری رنج و درد به خویش زمانه حاکم ‏»ادبیات به که آفریدند را ادبیات از خاص گونهای و زبان در را ‏»محنت«‏ جابری میشود.‏ شناخته محنت«‏ را آزمون این منشاء و میکند معنا ‏»آزمون«‏ به عربی وی،‏ نظر از میکند.‏ شناسایی دینی و سیاسی قدرت در روایت اسالمی،‏ تمدن در عالمان و روشنفکران زندگینامه آنان محنت شرح که نیست زندگینامهای هیچ و است محنت نباشد.‏ به اما میگوید،‏ عربی تمدن از جابری افزود:‏ وی نظامهای همه در اندیشهها سرنوشت میرسد نظر که است محنت ادبیات با قربانی جوامع و استبدادی انعکاس خودنوشت زندگینامههای در و میشود روایت آزمون در صرفاً‏ نه اما،‏ شریعتی کار در محنت مییابد.‏ ت اس وده ب ی تفکیک در ن همچنی ه بلک ن،‏ دی و ت سیاس انسانی«‏ ‏»طبیعت و اجتماعی«‏ ‏»مسئولیت میان وی که با اغلب که طبیعتی و مسئولیت است.‏ قائل خویش ‏»برای یا خود«‏ ‏»برای پرسش و بودهاند ناسازگار هم بدل شریعتی آثار پرتکرار پرسشهای به را مردم«‏ اتوبیوگرافی بیوگرافی،‏ سبک سه اوهر است.‏ کرده میان در اما است،‏ آزموده خود آثار در را هژیوگرافی و که است نمونههایی نادر از شریعتی ایرانی،‏ متفکران است.‏ پرداخته خود روایت به همه از بیش بحران دنبال به که امروز داد:‏ ادامه شریعتی دکتر فرزند هب زندگینامهها از استفاده و زندگی شرح کالن،‏ روایتهای برجسته بیش از بیش اجتماعی،‏ علوم روشهای از یکی عنوان ظهور از برخی که حدی تا است،‏ یافته اهمیت و شده نام بیوگرافیک«‏ ‏»پارادایم یا بیوگرافیک«‏ ‏»جوامع تاکنون که را وی خودنوشت زندگینامههای میبرند،‏ منبعی نوان به میتوان بودهاند،‏ توجه مورد کمتر کرد.‏ شناسایی شریعتی فهم برای که آثار سبک این کرد:‏ اضافه تهران دانشگاه استادیار نشانگر میشوند،‏ دستهبندی محنت«‏ ‏»ادبیات ذیل در مسئولیت احساس و طرفی از سیاسی سلطه که است آن سرنوشت همواره دیگر،‏ سوی از مردمی تعهد و اجتماعی میان شکاف به و است زده رقم را اندیشهها این شکافی است.‏ انجامیده مردم«‏ ‏»برای و خود«‏ ‏»برای از مانع اغلب واحد«‏ ‏»عناوین شریعتی،‏ تعبیر به که از و دهد تشخیص وی آثار خواننده که است بوده آن است،‏ زده دامن متفکر ناشناختگی و تنهایی به رو این مرا ‏»هیچکس گوید:‏ می آثارش از یکی در چنانکه حرفهای به ظاهرا که دارم حرفها خیلی نمیفهمد.‏ تصور قابل و نیست شبیه هیچ اما است،‏ شبیه خیلیها است یکی عنوانش فقط نیست،‏ حدس و پیشبینی و ه چ د.‏ میکنن اوت قض وان عن روی از ه هم م،‏ ه ردم م و دین هستم؟ مذهبییی چگونه من که میداند کسی چگونه میفهمم؟ چگونه را دنیا میفهمم؟ چگونه را میکنم؟.«‏ معنی را بودن زنده چگونه سوسیالیستم؟ مفهوم سه داوری و بازنمایی تفاوت به تاکید با وی زندگینامههای در و شریعتی آثار در عرفان و دین فلسفه،‏ که دهد نشان او آثار داوری گفت:‏ وی خودنوشت که اندیشه،‏ همزمان خوانش با جز شریعتی شناخت در که زندگی،‏ و مییابند بازتاب وی اجتماعی آثار در نیست.‏ ممکن میگردند،‏ منعکس خود روایتهای گفت:‏ دین«‏ با مواجهه در ‏»جامعهشناسی نویسنده نبود عالمانه دینِ‏ در تحول هدفش شریعتی مرحوم می او یعنی است زیسته دین در تحول هدفش بلکه در ولی کند متحول را بازار و کوچه مردم دین خواهد زند،‏ می حرف دیگری طور اش خصوصی های نوشته به دارد وجود شریعتی های اندیشه همه در دوپارگی این می هم خود دانشگاه رشته انتخاب در حتی او که طوری خواندم می هنر و فلسفه بود خودم میل به اگر گوید مثال یا خوانم می شناسی جامعه مردم خاطر به اما و شفاهی شریعتی یعنی ارشاد حسینیه های سخنرانی بین تنش همواره کتبی سخنرانی یعنی هایش نوشته دست و اجتماعی مصلح کنشگر،‏ شفاهی شریعتی دارد.‏ وجود دارد ضرورت هم دلیل همین به است،‏ دین مصلح بین و کنیم شناسایی را شریعتی اتوبیوگرافیک آثار که شویم.‏ قائل تمایز او آثار و عمومی های سخنرانی اتوبیوگرافیکی هیچ شریعتی بگویند برخی است ممکن گفتگوی و کویر ها،‏ نامه اشعار،‏ من نظر از ولی ندارد هستند.‏ او های اتوبیوگرافیک جزو او تنهایی
Page 1 and 2: مجله اندیشه مهر | شا
Page 3 and 4: گفتگو MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 5: گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 9 and 10: گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 11 and 12: گزارش MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 27 and 28: گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 29 and 30: گفتگو MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 55 and 56: MEHR NEWSAGENCY صفحه | 55 شم
Page 57 and 58:
یا د د ا شت MEHR NEWSAGENCY
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
MEHR NEWSAGENCY 94 بهمن 14 | 5
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
تازه های کتاب MEHR NEWSA
show all

خاطره دیدار با امام

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?