خاطره دیدار با امام

More documents

Recommendations

Info

صفحه | 24 شماره | 5 14 بهمن 94 گزارش MEHR NEWSAGENCY و فرورفتن در قالب مفاهیم مشائی پیدا کردیم و این عامل درجا زدن ما شد.‏ حجت االسالم نبوی تصریح کرد:‏ عده ای در ایت زمینه کتاب هایی تالیف می کنند که مشکل عقب ماندن تمدن اسالمی چه بود؟ یکی از پاسخ هایی که می توان برای این سوال برگزید این است که سهم مفهوم سازی های مشائی در توقف و رکود ما بسیار باال است و ما از این جهت لطمه خوردیم.‏ فلسفه ما باید از مشاء بیرون می آمد،‏ البته میراث و ظرفیت آن را استفاده می کرد و قدم های بعدی را برمی داشت اما متاسفانه بیرون آمدن از فلسفه مشاء دیر رخ داد.‏ وی با نگاه درون فلسفی به روش فلسفه مشاء پرداخت و ابراز کرد:‏ مشکل روش مشاء از ابتدا بود اما از کجا ما را در حفره بس یار ب زرگ ف رو ب رد و م ا همی ن ط ور ادام ه م ی دهی م،‏ حتی فقه و کالم ما به نوعی از این حالت عمق تعقلی تصوری یا تعقلی تصنعی،‏ از این اثر پذیرفت و فقه ما لطمه برد زیرا فلسفه بنیان و مبانی تفکر است وقتی به سمتی حرکت می کند بقیه دانشها هم به سمت خودش همراه می کند.‏ نبوی ادامه داد:‏ تعریف بنده از فلسفه مشاء عبارت است از فلسفه ای که مدرسی و کالسیک است،‏ همان بحثی که از فلسفه یونانی ترجمه و منسجم کردند و بعد فارابی به سرانجام رساند،‏ بوعلی سینا آن را به مسئله منسجم و ابعاد بیشتری تبدیل کرد که تا این دوره ها ابتکار وجود داشت و در امور راه گشا بود ولی بعد از این که به خواجه نصیر رسید مباحث خوبی را مطرح کردند اما بخش زیادی را در فرو رفتن مفاهیم بیان می کنند.‏ وی بیان کرد:‏ آن چیزی که به عنوان نکات مطرح کنم این است که،‏ منطق مدرسی بنای خود را بر این گذاشت که میان حقیقت عینی شی و ماهیت شی تمایز را پیدا کند و بعد تمایزها را به گونه ای ربط دهد که بتواند در مجموعه صورا بندی ارائه دهد و اموری را از آن استنتاج کند.‏ این مسئله در مباحث مفاهیم و تصورات و تصدیقات بسط پیدا کرد.‏ نبوی افزود:‏ نگاه فیلسوف مشائی این است که با پدیده یا شی مواجه می شوم و وقتی با شی مواجه می شوم عقل من یک انعکاس تصوری و به دنبال آن انعکاس تصوری و تصدیقی به دست می آورد و این برای من کافی است،‏ و می توانم با به دست آوردن این مفاهیم،‏ همه را با هم ترکیب کنم و مفاهیم واحدی را استنتاج کنم.‏ بنابراین از اینجا آغاز می شود که یک رابطه مفهوم سازی تصوری تو در تو و همان طور در کنار هم به صورت اشتراکات اجناس تجنیس و انفصال و فصول شکل پیدا می کند.‏ فیلسوف مشاء الزم ندیده است که برگردد و تطبیقی میان حقایق خارجی و عناوین انجام دهد.‏ وی به تفسیر فلسفه مشاء پرداخت و توضیح داد:‏ مشاء فلسفه دعاوی الزام و لزوم و استلزام است،‏ یعنی شما وقتی مطرح می کنید که یک نفر ترسو است به دنبال این ترسو بودن شما می توانید الزمه دیگر با همین مفاهیم پیدا کنید.‏ منظور از نقد فلسفی مشاء این نیست که بخواهیم ابتکار فارابی یا بوعلی را نقد کنیم و بگوییم اینها میراث ما نیستند،‏ بله آنان آمدند بر کالم دینی و اجتماعی ما به طور گسترده اثر گذاشتند و لذا می بینید ما به مقدار بسیار زیادی دیانت مردم را تحت تاثیر خطابات داریم.‏ نبوی اظهار کرد:‏ مجموعه استلزامات برای ما فضایی ذهنی درست کرده است که در این فضای ذهنی پیش رفتیم و بزرگانی همانند ابن سینا در مورد فلسفه خود نتیجه می گیرد که تمام این مسائلی را که گفته ایم تقریبات است،‏ نوع تعقالت ذهنی عقل است که می خواهیم در استدالالت پیش برویم البته محکمه است در بدیهات.‏ غایت فلسفه،‏ پرداختن به چیستی است یوسفی راد در مقابل نظریات نبوی اظهار کرد:‏ غایت فلسفه پرداختن به چیستی است و اینکه بحث عمل و حکومت دینی داریم.‏ بیایم ببینیم کدام فلسفه به دنیا و مردم بیشتر دقت کرده است.‏ این سینا بوده یا شیخ اشراق.‏ تبیینی که اشراق درباره نبوت دارد فایده ای برای زندگی دنیوی ندارد،‏ اما ابن سینا دغدغه اش این است که از نظریه نبوت،‏ زندگی دنیوی،‏ تدبیر و قانون استخراج کند.‏ وی ادامه داد:‏ وقتی نامی از سعادت برده می شود باید سعادت حقیقی منظور شود،‏ اگر سعادت توهمی باشد هیچ گونه فایده ای ندارد،‏ بلکه سعادت حقیقی را مبنای آموزه ها و شاخص ها معرغی کرد که نه از جسارت و بی باکی درآورد و نه ترسویی.‏ به گفته یوسفی راد،‏ دغدغه فیلسوفان مشائی این است که فلسفه را در حد فلسفه نگه ندارند بلکه آن را به حوزه عمل بیاورند و اتفاقا این امر حاصل شد.‏ لذا خواجه نصیر بهترین و شاخص ترین فرد در این حوزه است.‏ مهم ترین مسئله فلسفه مشاء تدبیر،‏ خردورزی،‏ سعادت و کمال است که می گوید باید به این امور توجه در حد اعتدال داشته باشیم.‏ این استاد دانشگاه ابراز کرد:‏ فیلسوف مشائی به غیر از حق،‏ هیچ دغدغه ای دیگری ندارد،‏ حق موضوعی که امروز هم دغدغه اساسی انسان است و امروز هم توجه به حق را زنده کنیم و هر فرد این حق را مطالبه کند،‏ تدبیر را در پی خواهد داشت و مطلوب بشر خواهد بود.‏ حیثیت فیلسوف سیاسی،‏ فلسفیدن است نه اینکه انتظار داشته باشیم فیلسوف کارگزار سیاسی باشد و بنا نیست که این امر رخ دهد.‏ فقه با فلسفه پیشرفت نمی کند نبوی در مجموع سخنان خود،‏ اظهار کرد:‏ مرحوم مطهری در اواخر عمرشان مطرح می کردند که یک تکان جدی در فلسفه باید اتفاق بیفتد و باید آن را به وجود بیاوریم و مرحوم عالمه طباطبایی در مباحثی که خودشان مطرح می کنند می گوید که این مباحث تازه آغاز راه است،‏ مثال وی راجع به ماده بحث می کند و بعد به جسم می پردازد.‏ وی در ادامه افزود:‏ ۸ قرن گذشته یک میراث تنومند،‏ در مباحثات و فتوح فراوان استلزامات فراهم شد،‏ چه چیزی کم بود که غربی ها آمدند و مسلط شدند؟ و ما هم عقب نشینی کردیم.‏ در حالی ها که همه چیز آماده بود.‏ تفکری در حوزه ها هست که اگر فقه را به دنبال فلسفه و مشی مدرسی فلسفه دنبال می کردیم شرایط مان خیلی بهتر بود.‏ تمام مجموعه هایی که در شریعت آمدند چه به صورت فلسفی،‏ عرفانی و کالم رفتند و شریعت را جدی نگرفتند در حال حاضر شریعت ندارند.‏ نبوی بیان کرد:‏ به عنوان مثال بیاییم،‏ خردورزی را واقع گرا می کنیم یا واقع گرا را خردورز می کنیم،‏ امکان این امر واقعا میسر نیست،‏ شبهه اساسی که ویتگنشتاین هم در این خصوص مطرح کرده است،‏ وقتی همه چیز را بررسی و شاخص ها را ارزیابی کنیم،‏ باالخره مسئله مفهوم سازی را نمی توان شوخی نگرفت زیرا با این نوع مسائل دائما مواجه بودیم.‏ ما هنوز هم در میان سیاستمداران و برنامه ریزان و تدوینگران این تفکرات را داریم.‏ نبوی در پایان سخنان و این نشست،‏ گفت:‏ سوال این است که چه باید کرد؟ االن می پرسند الگوی اسالمی پیشرفت و الگوی پایه مسائل اساسی اش چیست؟ من پاسخ یک خطی در این زمینه دارم،‏ اصلی ترین مسئله پایه الگوی اسالمی پیشرفت آن است که چگونه پاسخ سه وجهی و شناخت به مسائل بدهند که هم بتواند مبدا چیستی و چگونگی عقالنی را سامان دهد و هم بتواند تطبیق اش را برعینیت به بهترین وجه از باقی آن چیزی که در دنیا اتفاق می افتد انجام دهد و هم بتواند شاخصها و ترازهای دین را تامین کند.‏ این اتفاق رخ ندهد ما نمی توانیم مدار الگوی اسالمی ایرانی پیشرفت را نمی توانیم پیدا کنیم.‏
گزارش MEHR NEWSAGENCY صفحه | 25 شماره | 5 14 بهمن 94 ع ل م دین ی و اسالم یسازی ع ل وم ان س ان ی از دیدگاه آیتاهلل م ص ب اح یزدی متن پیشرو دیدگاههای آیتاهلل مصباح یزدی درباره علم دینی و اسالمیسازی علوم انسانی‏ است که از آثار وی استخراج شده است بعد از دوران رنسانس در اروپا تحوالتی جهانی در عرصه آموزش اتفاق افتاد که سبب شد بسیاری از ارزشهای علمی روز،‏ جایگاه خود را از دست داده و ارزشهای دیگری جایگزین آنها شود.‏ این موضوع سبب ایجاد تقابل و تعارض میان علوم قدیم ‏)علوم دینی(‏ و جدید ‏)علوم تجربی(‏ شد که تا مدتها باعث بروز بحران فکری و مروج گرایش شکگرایی در قرون وسطی بود.‏ جامعه حوزوی و دانشگاهی کشور باید تاریخچه و مبانی پیدایش علوم جدید در اروپا و جهان را با دقت بررسی کنند تا بتوانند با موج علوم غربی مسلط بر فضای علمی کشور مقابله کنند.‏ در تعاریف مصطلح امروزی در جوامع غربی،‏ علم دینی در برابر علم دانشگاهی و مرادف با علوم قدیم دانسته میشود که با توجه به نام دیگر علوم دانشگاهی که علوم جدید است در واقع تقابل علم دینی و دانشگاهی تقابل علم جدید و قدیم تصور میشود.‏ متفکران غربی و طرفدارن آنها برای علوم به اصطالح قدیم جایگاهی قائل نیستند و معتقدند که تنها علوم جدید نتایج ارزشمندی برای بشر به همراه داشتهاند.‏ باید به این نکته توجه داشت که علم برابر با تجربه نیست بلکه علم آشنایی با تمام حقایق و به بیان دیگر کشف حقیقت است.‏ دین نیز در اصطالح علمای اسالمی از سه عنصر اعتقاد به خدا،‏ قیامت و رابطه وحیانی میان خدا و خلق تشکیل شده و به تمامی شئون زندگی انسانی اعم از فردی و اجتماعی رنگ خدایی میدهد،سلیقهای و دلبخواهی نیست و جدیترین مسأله در زندگی بشر به شمار میآید.با توجه به تعاریف علم ‏)کشف حقیقت(‏ و دین ‏)برنامه جامع فردی و اجتماعی،‏ دنیوی و اخروی(‏ ترکیب علم دینی شکل میگیرد.‏ در تعریف صحیح علم دینی باید شأن ذاتی دین و هدف اصلی آن حفظ شود که همانا بیان حقایقی است که دسترسی به آنها از راههای متعارف و عمومی فهم امکانپذیر نیست . علم دینی تنها شامل معلوماتی میشود که از منابع اختصاصی دین ‏)کتاب و سنت(‏ استخراج شده باشند،که البته این معلومات باید نتایجی یقینی باشند که با روشهای یقینی از منابع یقینی به دست آمده باشند.‏ باید توجه داشته باشیم که هر علمی که از آیات و روایات استخراج میشود را هم نمیتوان علم دینی قلمداد کرد،‏ چرا که برخی از این معلومات ‏)همچون مثالهای قرآن(‏ تنها نقشی ابزاری برای تبیین هدف دین دارند و خود جزئی از علم دینی نیستند،‏ همانگونه که عقل نیز از نظر اسالم معتبر است ولی همه مدرکات آن ‏)مانند معادالت دو مجهولی یا مسائل منطقی(‏ جزء دین بهشمار نمیروند.‏ در مباحث و گفتوگوهای علمی نباید به آیات متشابه و روایات ضعیف تمسک شود چون در آیندهای نه چندان دور از همین آیات و روایات متشابه و ضعیف در برابر ما استفاده خواهند کرد که زیانهای جبران ناپذیری برای اسالم به همراه خواهد داشت.‏ منابع دینی باید به خوبی شناخته شوند و سهلانگاری در اینکار باعث انحراف و برداشتهای نادرست از دین میشود،‏ همانطور که بسیاری از انحرافات گروههای الحادی و التقاطی از نسبت دادنهای سادهانگارانه به دین ناشی میشود و باعث خسارات فراوانی شده است.‏ بومیسازی علم منظور از بومیسازی و اسالمی کردن علوم،‏ صرف تعویض اصطالحات نیست،‏ بلکه تغییر جهانبینیها و استفاده از منبع وحی در تولید علم است.‏ گزارههایی که به نام علوم انسانی شناخته میشود و در اطرافش کتابها نوشته شده،‏ خاستگاهش مغرب زمین است و خواه ناخواه تأثیر فرهنگ و ادبیات غرب در آنها تعبیه شده است.‏ اصطالحاتش با همان اصطالحاتی که موافق فرهنگ غربی است شکل گرفته است و سردمداران و صاحبان نظریههای معروف آن،‏ عمدتاً‏ اهل مغرب زمین هستند.‏ کتابهای دانشگاهی ما نیز با اندکی تغییر،‏ ترجمهای است از کتابهایی که در اروپا و آمریکا نوشته شده است.‏ یک یا چند مثال اروپایی را برداشتهاند،‏ مثال ایرانی گذاشتهاند و به اصطالح بومیسازی شده است.‏ به نظر ما،‏ تا آنجا که مربوط به اصطالحات و ادبیات باشد،‏ مشکلی ایجاد نمیشود؛ ولی بحثهای دیگری هست که برمیگردد به بینشها و جهانبینیها،‏ به یک نظریات زیربنایی که در مبانی عمدتاً‏ با فرهنگ غرب سازگاری دارد و بر آن اساس پایهریزی شده است.‏ مسأله اینجاست که یک اصطالحی بار فرهنگی دارد.‏ همانطور که ذکر شد،‏ مبانی اسالمیسازی علوم انسانی همان اصول جهانبینی اسالمی است که در مواردی با جهانبینی حاکم بر علوم انسانی موجود تعارض دارد.‏ طبیعی است که این مبانی بر اصول ارزشی و هنجاری این علوم هم تأثیر عمیقی برجای میگذارد،‏ همانگونه که در روششناسی این علوم اثر دارد.‏ برای تحقق این مهم،‏ اوال:‏ باید ما حوصله این کار را داشته باشیم.‏ واقعبینانه بدانیم که این کار،‏ کار یک روز یا دو روز نیست.‏ ثانیا:‏ با توجه به واقعیاتی که در دانشگاههای ما وجود دارد،‏ باید از سرمنشأ کار را شروع کرد.‏ این مفاسد سیاسی اخیر که در کشور ما ایجاد شد،‏ منشأ آن به بیست سال پیش برمیگردد.‏ برخی اساتید دانشگاه،‏ افکار انحرافی را به این افراد،‏ تزریق کردند.‏ اساتید شناخته شدهای که اکنون در ایران نیستند.‏ درس آن اساتید،‏ این کارگزاران را به بار آورد و آنها این حرکت را به وجود آوردند و به فکر براندازی نظام افتادند.‏ اگر بخواهیم تغییر کند از همان جا باید تغییر کند.‏ استاد دانشگاه باید فکرش عوض شود.‏ البته با اجبار نمیشود.‏ باید خود استاد باور داشته باشد تا این ایده را در ذهن دانشجو جایگزین کند.‏ پس استاد باید عوض شود.‏ تغییر استاد و تغییر کتاب باید توأم باشد.‏ حال این سؤال مطرح میشود که چگونه باید استاد را عوض کرد؟ چگونه باید کتاب را عوض کرد؟ در جواب میگویم : این کار شدنی است و روی این مسأله فکر شده و طرح هم دارد؛ اما قدم اولِ‏ این کار در گرو فعالیت ماست.‏ مسئولیت بزرگی به عهده حوزه است.‏ رسالت ما تحول در فرهنگ یک کشور اسالمی و بعد در تمام دنیا است.‏ این وظیفه و جهادی است که به عهده ماست.‏ قدمی که باید دنبال کنیم،‏ اول این است که درصدد باشیم،‏ مفاهیم اصلی علوم انسانی را نقادی کنیم و بفهمیم نظریات اسالمی در این زمینه چگونه باید باشد.‏ در قدم بعد باید از لحاظ کمیت و کیفیت آمادگی پیدا کنیم که بتوانیم اساتید دانشگاه را بازآموزی کنیم.‏ باید جلسات بحث و گفتوگویی تحت عنوان کالس،‏ همایشهای علمی،‏ کنفرانس و…‏ داشته باشیم،‏ تا دوستانه این مفاهیم به اساتید متدینی که عالقهمند هستند،‏ منتقل ش ود.‏ اساتیدی که میخواهند تحول ایجاد کنند،‏ اما نمیدانند چگونه باید این کار را به ثمر برسانند.‏ نمونه اینگونه اساتید،‏ اساتید بسیجی ماست که کم هم نیستند.‏ تجربههایی که در کار با اساتید دانشگاه داشتهایم،‏ نمونههای موفقی است.‏ کسانی روز اول با یک دید منفی میآمدند و این سؤال برایشان مطرح بود که چه نیازی بود که من اینجا بیایم؟ چند روز بعد همان افراد میآمدند و میگفتند:‏ ما میخواهیم اصالً‏ دانشگاه را رها کنیم و بیاییم طلبه شویم.‏ در ظرف چند روز ببینید از کجا تا به کجا،‏ تحول ایجاد شد.‏ این کار شدنی است و طرح آن هم فیالجمله قابل ارائه است.‏ یک بخشی از آن مربوط به دولت و مجلس است و آنها فعالً‏ به ما مربوط نیست.‏ آنچه مربوط به ماست،‏ این است که همت کنیم و در زمینه تحقیقات علمی اسالمی نهایت تالش خودمان را بکار گیریم و آنچه که از دست مان بر میآید کوتاهی نکنیم.‏ این را یک جهادی بدانیم که شبانه روز باید روی آن کار کنیم تا آنرا به ثمر برسانیم.‏ آیه معروفی است که ‏»ضَ‏ رَبَ‏ اهللُ‏ مَثَالً‏ کَلِمَهً‏ طَ‏ یبَهً‏ کَشَ‏ جَ‏ رَهٍ‏ طَ‏ یبَهٍ‏ أَصْ‏ لُها ثابِتٌ‏ وَ‏ فَرْعُها فِی السماءِ‏ تُؤْتی أُکُلَها کُل حینٍ‏ بِإِذْنِ‏ رَبها«‏ یا مثالی که قرآن درباره انفاق میزند ‏»کَمَثَلِ‏ حَبهٍ‏ أَنْبَتَتْ‏ سَ‏ بْعَ‏ سَ‏ نابِلَ‏ فی کُلِ‏ سُ‏ نْبُلَهٍ‏ مِائَهُ‏ حَبهٍ‏ وَ‏ اهللُ‏ یضاعِفُ‏ لِمَنْ‏ یشاء«‏ آن کسانی که زرنگ باشند،‏ در کارهای علمی هم میگردند دنبال آن کارهایی که چنین زمینههایی را فراهم کند.‏ گاهی یک تحقیق،‏ علمی است؛ نتیجهاش محدود است،‏ روزمره است،‏ نیاز امروز و فردا را تأمین کند؛ اما دیگر خیلی گسترش پیدا نمیکند،‏ در زمینههای دیگر کاربردی ندارد؛ اما تحقیق در مسائل بنیادی هر علمی،‏ ‏»کمثل حبه«‏ است.‏ باید ارزش کارهای بنیادی را درک
Page 1 and 2: مجله اندیشه مهر | شا
Page 3 and 4: گفتگو MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 5 and 6: گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 11 and 12: گزارش MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 23: گزارش MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 29 and 30: گفتگو MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 55 and 56: MEHR NEWSAGENCY صفحه | 55 شم
Page 57 and 58: یا د د ا شت MEHR NEWSAGENCY
Page 61 and 62: شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 73 and 74: شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 75 and 76:
MEHR NEWSAGENCY 94 بهمن 14 | 5
Page 77 and 78:
شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 79 and 80:
تازه های کتاب MEHR NEWSA
show all

خاطره دیدار با امام

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?