خاطره دیدار با امام
1986951
1986951
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
صفحه | 72 شماره | 5 14 بهمن 94<br />
یا د د ا شت<br />
MEHR NEWSAGENCY<br />
ن ظ ام آم وزش ی م درن م ه م ت رین ک ارگ زار<br />
ایدئولوژی زدای ی در ای ران<br />
کنفرانس »توسعه و عدالت آموزشی« تکنوکراتهای<br />
کنونی بیش از هرچیز در ادامه طرح سپاه دانش و توسعه<br />
آموزش مدرن به روستاها در رژیم سابق قابل تحلیل و<br />
تفسیر است.<br />
به گزارش خبرنگار مهر، متن پیش رو یادداشتی است از<br />
محمدحسین <strong>با</strong>دامچی در<strong>با</strong>ره کنفرانس »توسعه و عدالت<br />
آموزشی« که از نظر می گذرد؛<br />
اول <strong>با</strong>ر که نام کنفرانس »توسعه و عدالت آموزشی« به<br />
گوشت می خورد خوشحال می شوی آن هم به خاطر<br />
شنیدن کلمه »عدالت آموزشی«. سرمایه داری روز به<br />
روز بیشتر در حال غلبه بر نظام آموزشی ماست و این<br />
الجرم بی عدالتیهای پنهان بسیاری را پدید آورده است:<br />
مهمترین کارکرد نظام آموزشی ما آنست که فرزندان<br />
اقویا را همچنان در طبقه اقویا نگه می دارد. بچه پولدارِ<br />
<strong>با</strong>الشهر نشینِ بورژوا مآبِ پیش دانشگاهیهای خوب<br />
تهران <strong>با</strong> پارکینگ ماشینهای شاسی بلند رتبه های<br />
خوب کنکور سراسری و آزاد را دو قبضه می کنند و بچه<br />
مثبتِ شهرستانیِ مدرسه دولتیِ سر محله <strong>با</strong>ید به فکر<br />
یک پادویی خوب در اداره ای، شرکتی، دکانی جایی <strong>با</strong>شد<br />
که بعد سر<strong>با</strong>زی به جای جیب م<strong>با</strong>رک ابوی یه الق<strong>با</strong>ی<br />
بیچاره، آویزان دولت مستظهر به دکل نفت )اگر چیزی<br />
اش برسد به این مویرگهای آخر زنجیر!( یا جیب م<strong>با</strong>رک<br />
ابوی آقازاده ی بورژوای مذکور شود.<br />
البته این فقط ظاهر قصه است. پوستر کنفرانس را که<br />
می بینی ته دلت احساس می کنی که یک بویی می<br />
دهد ولی خوب شیرفهم نمی شوی که بوی چیست.<br />
بعد که به برگزارکنندگان نگاه می کنی و اسم سازمان<br />
مدیریت و برنامه ریزی و از آن مهمتر دانشکده مدیریت و<br />
اقتصاد دانشگاه شریف را که می بینی تازه معلوم می<br />
شود که آن بوی مخصوص بوی نچسب بچه لختیهای<br />
افریقایی در پوسترهای یونسکو است!<br />
برای فهم رابطه میان توسعه و عدالت آموزشی، یا به<br />
ع<strong>با</strong>رت بهتر تفکر نوکارگزاران و عدالت آموزشی <strong>با</strong>ید این<br />
چارچوب نخ نمای بوردیوییِ شبه مارکسیستی در تحلیل<br />
آموزش در ایران را کنار گذاشت و عینک فرهنگیِ مطالعات<br />
تاریخ معاصر را بر چشم گذاشت. البته پرواضح است که<br />
قبل از همه اینها <strong>با</strong>ید عینکهای خر رنگ کنِ »حقوق<br />
بشری« و »حق وق ک ودکان« و »حق وق مهاجری ن« را ک ه<br />
برنامه کنفرانس ماالمال از اینهاست به دور انداخت.<br />
مسأله »توسعه آموزش به مناطق محروم« در تاریخ<br />
معاصر ایران طنین بلندی دارد. بلندترین صدای آن<br />
مربوط می شود به پروژه بزرگ »سپاه دانش« که<br />
شاه امریکایی پنجاه سال پیش در مجموعه رفرم کالن<br />
انقالب سفید پیاده کرد. ساده لوح ترین مورخین هم<br />
اذعان دارند که رسیدگی به محرومین و بهبود وضع<br />
روس تاییان آخری ن ه دف در پی اده س ازی ای ن ط رح ب ود،<br />
همانطور که آزاد کردن رعیت از سلطه ار<strong>با</strong>ب بی اهمیت<br />
ترین موضوع در اصالحات ارضی، یا دادن حقوق برابر به<br />
زنان و مردان آخرین مسأله در طرح »حق رأی زنان« و<br />
ارتقای کیفیت آموزشی بی ربط ترین مسأله به »انقالب<br />
آموزشی« در انقالب سفید بود.<br />
هدف از سپاه دانش چه بود؟ مسأله اصلی این است<br />
که مناطق روستایی و پیرامونی هنوز »استقالل فرهنگی<br />
و اجتماعی« خویش را حفظ کرده اند و نتوانسته اند در<br />
نظم جدید مدرن ایران که مدرنیزاسیون پهلوی در تهران<br />
و شهرهای بزرگ کلید زد ادغام گردند. به ع<strong>با</strong>رت بهتر<br />
مناطق پیرامونی ایران هنوز در جهان سنت زندگی<br />
می کنند و مناس<strong>با</strong>ت خویش را در چارچوب جهان بینی،<br />
فرهنگ، اقتصاد و روشهای قدیم انجام می دهند. این<br />
عدم ادغام مناطق پیرامونی جزیره های بی ث<strong>با</strong>تی را می<br />
سازد که بخاطر استقالل فرهنگی و اجتماعی، پیوندی<br />
<strong>با</strong> دولت مدرن به عنوان مهمترین کارگزار مدرنیته<br />
ی ایرانی ندارد و نفس این استقالل از دو جهت بسیار<br />
م<strong>خاطره</strong> انگیز است: اول اینکه منابع و ظرفیتهای انسانی،<br />
معدنی، اقتصادی و ... روستاها و شهرستانها را از دسترس<br />
خارج می کند. یعنی <strong>با</strong>زار خوبی از نیروی کار و همینطور<br />
مصرف دائمی از چرخه اقتصاد بیرون می افتد که کامالً<br />
به ضرر اقتصاد مدرن نیمه بورژوایی-نیمه دولتی ایران<br />
است.<br />
مسأله دوم از این یکی خیلی مهمتر است. استقالل<br />
فرهنگی و استقالل اقتصادی، استقالل سیاسی می آورد و<br />
این یعنی آنکه تمام این جزیره های جدا مانده مناطق<br />
مستعدی برای طغیان سیاسی و جذب ایدئولوژی های<br />
انتقادی و اعتراضی به شمار می آیند. مسأله این نیست<br />
که این مناطق فقیر یا غنی <strong>با</strong>شند، مسأله اینست که<br />
فقر اگر <strong>با</strong> وابستگی سیاسی توأم ن<strong>با</strong>شد به طغیان می<br />
انجامد. فقر کنترل شده در چارچوب وابستگی فرهنگی،<br />
سیاسی و اقتصادی مشکل را به خود فرد نسبت می دهد<br />
و راهی خیالی را به روی فرد می گشاید که مانع شکل<br />
گرفتن »حسّ بن بست«، توجه به ساختارهای کالن و<br />
اعتراض سیاسی در او می شود. این تفاوت ماهوی فقر<br />
افریقایی بدبخت قرن بیستم <strong>با</strong> افریقایی بدبختر قرن<br />
بیست و یکم است.<br />
ایدئولوژی مهمی که شاه در دهه چهل شمسی از رواج<br />
آن در میان دهقانان و روستاییان بسیار بیم داشت<br />
کمونیسم بود. البته توسعه »توسعه« به مناطق محروم<br />
همانط ور ک ه گفت ه ش د اساس اً ضد هرگون ه ایدئولوژی و<br />
تفکر سیاسی معارض عمل می کند و مختص مقابله<br />
ب ا کمونیس م نیس ت. ای ن همان طرح ی اس ت که سال<br />
گذشته <strong>با</strong>راک او<strong>با</strong>ما در ۶۹امین کنفرانس سالیانه سازمان<br />
ملل برای مقابله <strong>با</strong> رواج »اسالم گرایی« در جهان اسالم<br />
برای حفظ موجودیت »عصر امریکایی بعد از جنگ<br />
جهانی دوم« ارائه کرد:<br />
»اگر فراتر از مرزهای خود نگاه کنیم، اگر یک تفکر<br />
جهانی داشته <strong>با</strong>شیم و <strong>با</strong> مشارکت اقدام کنیم، می توانیم<br />
مسیر این قرن را ترسیم کنیم، همانطور که پیشنیان ما<br />
عصر پس از جنگ جهانی دوم را رقم زدند ... در اینجا<br />
من میل دارم به طور مستقیم <strong>با</strong> جوانان در سراسر<br />
دنیای مسلمان سخن بگویم ...شما نشان داده اید که<br />
وقتی جوانان ابزارهای موفقیت را در اختیار داشته <strong>با</strong>شند-<br />
مدارس خوب، آموزش در ریاضیات و علوم، اقتصادی که<br />
پرورش دهندۀ خالقیت و کار آفرینی <strong>با</strong>شد- در آن صورت<br />
جوامع شکوفا خواهند شد. بنا بر این آمریکا <strong>با</strong> کسانی<br />
که این دیدگاه را ترویج می کنند مشارکت خواهد<br />
کرد.«]۱[<br />
مسأله اصلی در ایران به جامعه شناسی رأی مردم<br />
در انتخا<strong>با</strong>ت ۱۳۸۴ و ۱۳۸۸ <strong>با</strong>زمی گردد. در شرایطی که<br />
مردمان شهرهای بزرگ یا به ع<strong>با</strong>رت بهتر طبقه متوسط<br />
شهری تحت تأثیر حساسیتهای اقتصادی و فرهنگی<br />
خاص طبقه بورژوا در پی رأی به کاندیدای تجدّدگرا<br />
و تداوم نورمالیزاسیون و عرفی شدن جمهوری اسالمی<br />
بودند، مردم روستاها و استانهای پیرامونی که علی رغم<br />
تمام تجاوزهای فرهنگی مدرنیزاسیون، هنوز استقالل<br />
فرهنگی خود را از دست نداده در چارچوب کلی تفکر<br />
عدالتخواه و بومی انقالب اسالمی می اندیشیدند، به<br />
اصالحات اساسی در ساختار نظام بر مبنای همان ایده<br />
آل صدر انقالب رأی دادند. <strong>با</strong> اینکه نامزد مورد نظر<br />
طبقات مستضعف ایرانی نتوانست آرمانهای این مردم<br />
را برآورده کند، امّا زنگ خطر یکدست نبودن <strong>با</strong>فت<br />
فرهنگی ایران برای طرفداران ایران سکوالر بی ادّعا<br />
یا همان رژیم پهلوی <strong>با</strong>زتولید شده در جمهوری اسالمی<br />
استحاله شده به صدا درآمد.<br />
بر این اساس است که تصور می کنم کنفرانس<br />
»توسعه و عدالت آموزشی« تکنوکراتهای کنونی بیش از<br />
هرچیز در ادامه طرح سپاه دانش و توسعه آموزش مدرن<br />
به روستاها در رژیم سابق قابل تحلیل و تفسیر است.<br />
جالل آل احمد نیم قرن پیش در آستانه انقالب سفید<br />
نوشت: »شهرهای ما اکنون در همه جا به رشد یک<br />
غده سرطانی می رویند. غده ای که اگر ریشه اش به<br />
روستا برسد و آنرا بپوساند واویالست.« )غرب زدگی،<br />
فصل چهارم( اکنون که قریب نیم قرنی از خشکیدن<br />
قلب روستای ایرانی به دست شاه می گذرد، هنوز روح<br />
خبیث مدرنیزاسیون امریکایی نمی تواند از الشه ی نیمه<br />
جان روستایی بگذرد که شاید روزگاری »احمدی نژادی<br />
دیگر« از آن سر بر بیاورد.<br />
<strong>با</strong> اینحال نسخه سپاه دانش سال ۹۴ طبعاً تفاوتهای<br />
مهمی <strong>با</strong> نسخه پنجاه سال پیش خود دارد. مهمترین<br />
مشکل در ضعف آموزش رسمی در نهادینه کردن<br />
شهروندی بورژوایی است. بنابراین <strong>با</strong>ید تحت عنوان<br />
»تمرکز زدایی از آموزش و پرورش دولتی« و »مسئولیت<br />
پذیری شرکتها« و »گسترش ICT و تکنولوژیهای<br />
آموزشی مجازی« ]۲[قلمروهای نوینی به روی مکاتب<br />
آموزشی مؤثرتر <strong>با</strong>ز شود. آموزش <strong>با</strong>ید بتواند ضمن<br />
انتقال زیربناهای فرهنگی جدید و گسستن نسل جدید<br />
روستاییان از جهان بینی سنتی، معیشت آنان را نیز <strong>با</strong><br />
ساختار اقتصاد مدرن نوظهور ایرانی پیوند بزند. نتیجه<br />
کار در یک کالم »رام شدن روستاییان« خواهد بود که<br />
احتماالً به زعم جامعه شناسان پروژه نورمالیزاسیون<br />
آخرین پایگاه اجتماعی انقالبی گری در ایران است.<br />
_________________________________<br />
[ ۱ ]http://www.voltairenet.org/<br />
article۱۸۵۴۵۴.html<br />
]۲[ نگاه کنید به بیانیه رسمی کنفرانس در<br />
https://docs.google.com/document/<br />
d/۱HgbRSA۲R۴MCyLGQo۴GIKDkSu۲F_<br />
pLZ-TnLiQcxVSvM۰/edit