خاطره دیدار با امام

More documents

Recommendations

Info

94 بهمن 14 | 5 شماره | 62 صفحه شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY از هستند.‏ چه ها معلول این ندانیم شاید راستی به ایم،‏ سراسر ها،‏ معلول پدیدآورنده های علت شناخت هیوم،‏ دید وانرژی نیرو ‏»آیا تجربه:‏ از پیش نه است تجربه از پس را معلول توانیم می ما است،‏ دریافتنی ذهن با هرعلتی علت یافتن برای کنیم.«ما بینی پیش تجربه بدون حتی از پیش ها آن پس نیازمندیم دریافت به ها معلول و ها نیستند.‏ شناختنی تجربه شدنی علی،‏ پیوندهای که برد می گمان همچنین هیوم است،‏ ب علت الف که است درست اگر حتی هستند.‏ توانست می سخن این که است شدنی منطق پایه بر متفاوتی های معلول است توانسته می الف باشد.‏ نادرست متفاوتی های علت است توانسته می نیز ب باشد.‏ داشته علتی شاید نیز الف و نداشته معلولی شاید ب باشد؛ داشته هستند رویدادهایی شدنی،‏ های رویداد است.‏ نداشته به پ اگر نباشند.‏ هم باشند هم دیگر ای گونه به که اما است،‏ درست پ پس است،‏ درست شدنی ای گونه ‏»شدنی«‏ باشد.‏ بوده نادرست که میشود منطق پایه بر ای گونه به پ اگر برابر»بایسته«است.‏ در معناشناسی برپایه منطق برپایه اما است درست پ پس است درست بایسته جایی گوید می هیوم است.‏ بوده نادرست پ که نمیشود نه است شدنی پ است،‏ علی پیوند چند گزارشگر پ که میشود پنداشته و نیستند علی پیوندهای هیچ بایسته.‏ نیستند.‏ هستند که گونه وآن هستند که نمیشود نتیجه هست الف که پایه این بر پس نمیشود نتیجه ناگزیر هست ب واگر است ب علت الف یک درونی که نیست چیزی هیچ است.‏ الف معلول ب بگرداند.‏ علت یا معلول را آن که باشد چیزی یا رویداد ... جنبش کشش،‏ مانند»سختی،‏ فیزیکی چیزهای چگونگی دیگری رویداد هیچ اند یافته پایان خود خودی به همگی آید.«)همان(‏ بر ها آن از که دهند نمی نشان را حس های انطباع راه از راست سر که چیزهایی همگی در زمان در که است رویدادی شوند،‏ می داده بیرونی های پیوستگی به تجربه با ‏»تنها آید.‏ می دیگر رویدادی پی چیزی نمیتوانیم وهرگز بریم می پی چیزها پی در پی یک معنای اگر دریابیم.«گویا؛ را آنها میان پیوند مانند که است این نتیجه آید،‏ می بر آن انطباع از همواره واژه معناست.‏ بی ضروری«عبارتی عبارت»پیوند علیت،‏ مفهوم تجربی بنیاد شدن روشن برای از هیوم که یابیم می در میدهد.‏ دست به آن از روانی گزارش از رویدادهایی پی در زمان در بسامان الف،‏ گونه از رویدادهایی این به را ما فرایند این یکنواخت وسرشت هستند ب گونه خواهد ب گونه پی در الف گونه رویداد که کشاند می پندار شناسی روان برپایه که است چنان آن رویداد این بود.‏ ب براه چشم الف از پس که است ناشدنی ای اندازه تا ماندن براه چشم حالت ها(‏ ها]نظم سامان تجربه نباشیم.‏ همانند،‏ نمونههایی یکنواختی از ‏»پس آورد:‏ می پدید را ما در چشم رویدادی،‏ دادن روی با زمان هم گیرد می خو ذهن نیز همراه آن که کنیم وباور باشیم همیشگیاش همراه براه گریزناپذیری یا علی کارایی ناگزیریا پیوند هست.«مفهوم در دوم،‏ رویداد که است داشتی چشم انطباع تنها علی با را ذهنی داشت چشم ما بود.‏ خواهد نخست رویداد پی پیوند از راستی به اما ایم.‏ آمیخته هم در بیرونی ضرورت ما خود داشت چشم از وتنها نیست انطباعی هیچ ضروری هست.‏ انطباعی ضروری.‏ ونه است ممکن جهان سراسر هیوم،‏ دید از است ممکن چیزی خود است،‏ جهانی بنیاد در که این رویدادهای همگی که است آن درباره ممکن چیزی واین ا نیروه ا،‏ ه رورت ض ه ب اور ب ه گرچ ت.‏ اس ن ممک ز نی آن دارند.‏ ریشه ما روانی های خوگرفتن در ها وگریزناپذیری جا به جا پی در پی جهان،‏ گستره ‏»در تجربی:‏ واقعیت در اما آید.‏ می دیگری پی در همواره چیز ویک شوند می همه اندازد،‏ می کار به را جهان سراسر که نیرویی یا توان های ویژگی از یک هیچ با را وخودش است نهان ما از اش کند.«‏ نمی هویدا برما بدن حسی و رفتند را هیوم راه گروهی بیدرمان درد پسازاین ۱۶- فرزانگان از برخی گشتند.‏ علیت درد درمان پی در گروهی دید از زیرا کنند.‏ درمان ای شیوه هر با را آن کوشیدند خدا نهادن کنار با بود برابر علیت قانون نپذیرفتن ایشان درون راه از ما که گفتند پایه این بر چیز همه بنیاد در و گرفتار مغالطه دام در خود ولی یابیم می دست آن به نگری کنار با است برابر علیت قانون نپذیرفتن راستی به آمدند.‏ چیزی هیچ و کرد نمیتوان هیچ آن بی و چیز همه نهادن شده گزارش که گونه آن علیت ما دید از آید؟ نمی پدید و شده بازگو بیهوده که بیهوده است ای افسانه است را بودنش افسانه که سپاسگزارم هیوم نقد از و میشود کرد.‏ هویدا نرفته بکار علیت و معلول علت،‏ واژگان قرآن سراسر در ۱۷- برای است.‏ رفته بکار خلق و خالق واژگان برابر،‏ در و است نمونه:‏ رَوا يَ م لَ اَوَ‏ ۲۷( ‏)روم . ... دُهُ‏ يُعي مَّ‏ ثُ قَ‏ ل الخَ‏ دَؤُا يَب ذى الَّ وَ‏ وهُ‏ يَسير.‏ اهللّ‏ عَلَى ذلِكَ‏ اِنَّ‏ يُعيدُهُ‏ ثُمَّ‏ لقَ‏ الخَ‏ اهللّ‏ يُبدِئُ‏ كَيفَ‏ ثُمَّ‏ ‏ًا جَميع االَرضِ‏ فِى ما م لَكُ‏ خَلَقَ‏ الَّذى هُوَ‏ ۱۹( ‏)عنكبوت ىء شَ‏ لِ‏ ّ بِكُ‏ وهُوَ‏ موت سَ‏ بعَ‏ سَ‏ وّهُنَّ‏ فَسَ‏ ماءِ‏ السَّ‏ اِلَى استَوَى ىء شَ‏ كُلَّ‏ لَقَ‏ ‏...وخَ‏ واالَرضِ‏ موتِ‏ السَّ‏ بَديعُ‏ ) ۲۹ ‏)بقره عَليم.‏ لقِ‏ الخَ‏ عَنِ‏ كُنّا وما ۱۰۱( انعام ( عَليم.‏ ىء شَ‏ لِّ‏ بِكُ‏ وَ‏ وهُ‏ بير.‏ الخَ‏ اللَّطيفُ‏ وهُوَ‏ خَلَقَ‏ مَن يَعلَمُ‏ اَال ۱۷( ‏)مؤمنون غفِلين.‏ يُحييهَا قُل ۸۶( ‏)حجر العَليم.‏ لّقُ‏ الخَ‏ هُوَ‏ رَبَّكَ‏ اِنَّ‏ ۱۴( ‏)ملك اَوَ‏ ۷۹( ‏)يس عَليم.‏ خَلق لِ‏ ّ بِكُ‏ وهُوَ‏ مَرَّة اَوَّلَ‏ اَها اَنشَ‏ الَّذى يَخلُقَ‏ اَن عَلى بِقدِر واالَرضَ‏ موتِ‏ السَّ‏ خَلَقَ‏ الَّذى لَيسَ‏ که دید باید اکنون ۸۱( ‏)يس العَليم.‏ لّقُ‏ الخَ‏ وهُوَ‏ بَلى مِثلَهُم روشن و چیست در خلق و خالق و علیت و معلول علت،‏ فرق از علیت و معلول علت،‏ بردن بکار بی میشود که گرداند گفت.‏ سخن چیز همه خرد مفهومهایی علیت و معلول علت،‏ آنکه نخست ۱۸- دراینباره و نمیشوند یافت خرد از بیرون در و بنیادند نادرست را گفتارها دیگر و استوار را سهروردی سخن مفهومهای همگی که میگوییم پایه این بر و میدانیم سادهتر تا هستند.‏ ذهن ساخته ثانی(‏ ‏)معقولهای دومی هست علیت تا آنیم بر و کنیم اندیشه چیزها درباره نآ به نمیتوان و هست هم هیومی خردهگیریهای نیندازد.‏ چاه به را ما چاله از که داد درخور پاسخی ر اگ و دارد ی فهم وق مخل و ق خل و ق خال از ی آدم ر،‏ براب در برود پیش میدهد نشان قرآن که باراهنمایی هرکس ببخشد.‏ ژرفا و گسترش را فهمش آن میتواند گيرى اندازه معنای به بنیاد در شناسان واژه بگفته‏ خلق،‏ را خلق است،‏ همراه گيرى اندازه با آفريدن چون و است علت،‏ و خالق میان فرق میکنند.‏ معنا آفريده و آفريدن است.‏ آسمان تا زمین از معلول و مخلوق و علیت و خلق خلق و خالق که میدانیم سربسته جهانیم این در چون که نیست هیچکس سخن دیگر به و چیست مخلوق و سخن درباره چیست.‏ آفرینش و آفریده و آفریننده نداند . ... لقَ‏ الخَ‏ اهللّ‏ يُبدِئُ‏ كَيفَ‏ يَرَوا لَم اَوَ‏ است:‏ چنین قرآن ۱۸۵( )۷: . ىء...‏ شَ‏ مِن اهللّ‏ لَقَ‏ خَ‏ ‏...ما روا يَنظُ‏ لَم اَو ۱۹( )۲۹: نَ‏ والَّذي ۴۸( )۱۶: . ىء...‏ شَ‏ ن مِ اهللّ‏ قَ‏ لَ خَ‏ ا م ى اِل رَوا يَ م لَ اَوَ‏ ضِ‏ واالَر موتِ‏ السَّ‏ مَلَكوتِ‏ فى روا يَنظُ‏ لَم اَو بِايتِنا...‏ كَذَّبوا اِلَى رونَ‏ يَنظُ‏ اَفَال ۱۸۵( و ۱۸۲ )۷: . ىء...‏ شَ‏ مِن اهللّ‏ لَقَ‏ خَ‏ وما ‏)نظر(‏ کردن نگاه و ‏)رای(‏ دیدن ۱۷(. )۸۸: لِقَت.‏ خُ‏ كَيفَ‏ االِبِلِ‏ ویژه گروهی آن از فهمیدن این و است فهمیدن معنای به فهمد؛ می چنان است جهان این در کس هر که نیست فهم این دارد.‏ آفریدگاری آفرینش،‏ و آفریده که فهمد می علت شناخت با سوی چند از آفریدگار و آفریده و آفرینش از شناخت دستگاه در یکم،‏ است:‏ گوناگون علیت و معلول و از پس معلول و علت مانند مفهومهایی مشایی،‏ شناسی مفهومهای دریافت از پس نیز و جزیی چیزهای دریافت ذهن در یکباره آنها سنجش راه از و اول(‏ ‏)معقوالت نخستین با همراه قرآن زبان در خلق و خالق ولی بندند.‏ می نقش ماند می آن با همواره و است شنیدن و کردن نگاه و دیدن دیگر بست نقش ذهن در بار یک اگر که نیست چنین و نگاه و دیدن هر با فهم این که است بس همیشه برای میشود.‏ فربه و پرورده کردن نشان ما به هیچ هستند مفهوم چون معلول و علت دوم،‏ خالق برابر،‏ در و را معلول و علت همان مگر دهند.‏ نمی خالق که کند می بیان خود درون در و خود با خلق،‏ و از خلق و خالق پایه این بر و تواناست و دانا زنده،‏ چیزی و دانا که است چیزی آن از خلق بنیاد در آید.‏ می پدید او يُحييهَا قُل ۸۶( )۱۵: العَليم.‏ لّقُ‏ الخَ‏ هُوَ‏ رَبَّكَ‏ اِنَّ‏ است:‏ توانا الَّذى لَيسَ‏ اَوَ‏ ... عَليم.‏ خَلق لِ‏ ّ بِكُ‏ وهُوَ‏ مَرَّة اَوَّلَ‏ اَها اَنشَ‏ الَّذى وهُوَ‏ بَلى مِثلَهُم يَخلُقَ‏ اَن عَلى بِقدِر واالَرضَ‏ موتِ‏ السَّ‏ خَلَقَ‏ یک شناخت با آدمی در سوم،‏ ۸۱(. و ۷۹ )۳۶: العَليم.‏ لّقُ‏ الخَ‏ افزوده هایش اندوخته بر چیزی دیگر معلول،‏ و علت باره بپرد دیگر مفهومی به مفهومی از میتواند تنها و نمیشود و گسترش راه قرآنی،‏ روش در ولی بچیند.‏ مژه کور چون و راهی است؛ داده نشان آدمی به را فهم به بخشیدن ژرفا دیگر مفهومی به مفهومی از نه رفت باید و است راه که كَيفَ‏ روا فَانظُ‏ االَرضِ‏ فِى سيروا قُل است:‏ این راه آن و پرید نشان آن در و نشانه از آنکه چکیده ۲۰( )۲۹: . ... لقَ‏ الخَ‏ بَدَاَ‏ نباشد ها تباهی آلوده جان اگر و بینم می آشکار را دهنده میدهد رخ خالق با زندگی و گشایی آغوش این دم به دم به آدمی و شود می زاده زندگی گشایی آغوش این در و سرای نشانه،‏ میانجی بی بودن برای و رسد می توانمندی به راه این در آدمی سخن دیگر به گردد.‏ می آماده دیگر آموزه دیگر شود.‏ فیلسوف آنکه نه رسد می آدمی جایگاه آن به دیگر،‏ درجاهایی که هستند چنین نیز قرآنی های پرداخت.‏ خواهیم ها
یا د د ا شت MEHR NEWSAGENCY صفحه | 63 شماره | 5 14 بهمن 94 م قای س ه وضع ط ب ی ع ی در اندیشههای هابز،‏ الك و روسو نویسنده:‏ سیدحسین امامی در این یادداشت وضع طبیعی در اندیشه های هابز،‏ الك و روسو با هم مقایسه می شود.‏ توماس هابز)‏‎۱۵۸۸-۱۶۷۹‎‏(‏ عبارت وضع طبیعی را در دو معنای متفاوت به كارمی برد:‏ یكی در معنای عام آن كه اشاره به نبود كلی هرگونه جامعه انسانی دارد و دوم در معنایی خاصتر كه به سادگی اشاره ای به نبود حاكمیت جامعه مدنی است.‏ او در فلسفه سیاسی خود می كوشد تا اثبات كند در وضع طبیعی،‏ هر فرد منافعی دارد كه با منافع دیگران در تضاد است.‏ بنابراین،‏ هركس مجازاست كه پیش از آنكه مورد حمله قرار گیرد به همسایگان خود حمله كند.‏ از این رو،‏ وضع طبیعی وضع جنگی مستمر برای هر انسان علیه دیگری است.‏ هاب ز ب ا ترس یم ای ن حال ت،‏ س نت زمان ه را شكسته و اظهار داشت كه در وضع طبیعی هیچ گونه اساس و پایه اخالقی وجود نداشته است البته این نظر هابز بدان معنا نیس ت ك ه در وض ع طبیع ی هم واره جن گ و ستیز برپا می شود،‏ بلكه تنها بدین معناست كه شرایط جنگ مهیاست.‏ این جنگ و ستیز ناشی از سه اصل موجود در طبیعت بشری است:‏ ۱- رقابت ۲- اختالف ۳- شهرت.‏ اصل نخست انسانها را برای كامیابی مهاجم می كند.‏ دومی،‏ انسانها را برای صیانت مهاجم می كند و سومی،‏ انسانها را وامی دارد تا برای شهرت به خشونت دست بزنند.‏ بدین ترتیب گروه نخست از خشونت برای سلطه یابی بر دیگران و گروه دوم از آن برای دفاع از خود و گروه سوم نیز برای كسب منزلت و شأن و مقام از آن استفاده می كنند.‏ ب ه نظ ر هاب ز،‏ وض ع طبیع ی بی ش از آنك ه مفهومی تاریخی باشد،‏ ابزاری تحلیلی است.‏ او همانند دیگر نظریه پردازان سیاسی بر آن است كه جایگاه انسان در وضع طبیعی،‏ عمالً‏ شرایطی را فراهم می كند كه او در پی تعیین فواید اقتدار سیاسی از طریق روشن كردن خطرات آن در نبود این اقتدار است.‏ پیش از هابز،‏ نظریه پردازان دیگر درباره چگونگی رفتار با انسان در برابر شرایط پیش آمده،‏ بحث كرده اند،‏ اما مفهوم وضع طبیعی هابز صرفاً‏ یك فرضیه تاریخ ی نیس ت بلك ه ی ك تحلی ل منطق ی است از اینكه هر شخص عقالنی درشرایط نبود شناخت درباره زندگی پس ازمرگ و در شرایط فقدان اقتدارسیاسی موجود كه قادر به ایجاد و نظم باشد،‏ چگونه باید رفتاركند.‏ او دست كم به دو دلیل از وضع طبیعی سخن می گوید:‏ اول آنكه جامعه انسانی برای فرد انسانی امری طبیعی نیست.‏ طبیعی،‏ بدان صورت كه جامعه جانوران مثل مورچگان و یا زنبوران،‏ برای هر مورچه یا زنبوری طبیعی است.‏ دالیلی كه اقامه می كند،‏ چنین است:‏‎۱‎‏-‏ جامعه های انسانی محصول كار طبیعت نیستند،‏ بلكه محصوالتی تصنعی هستند كه به دست انسانها ساخته شده اند.‏ ۲- هیچ فرد و یا گروهی از انسانها به لحاظ طبیعت خود،‏ اقتداری بر دیگر افراد یا گروه انسانی ندارند.‏ به سخن دیگر،‏ اقتدار از سوی طبیعت اعطا نمی شود،‏ بلكه از طریق قرارداد و توافق انسانها،‏ با استفاده از عقل حاصل می شود.‏ این دلیل دوم،‏ دربحث درباره مفهوم وضع طبیعی،‏ برای آن است كه نشان دهد انسانها به حكم عقل جامعه های انسانی را ایجاد می كنند و در این راه به افراد و یا گروه هایی اقتدار می دهند.‏ هابز می كوشد برای روشن شدن این مطلب ثابت كند كه وضع طبیعی وضع نامالیم و خطرناك است.‏ بنابراین می توان گفت كه از نظر هابز وضع طبیعی برای انسانها،‏ طبیعی است اما عقالنی نیست.‏ حال آنكه جامعه،‏ عقالنی است اما طبیعی نیست اما می توان تضاد میان عقل و طبیعت را برطرف كرد،‏ زیرا بشرموجودی عقالنی است.‏ با این حال،‏ طبیعت غیرعقالنی انسان،‏ همواره او را به سوی وضع طبیعی سوق می دهد.‏ بنابراین،‏ وجود وضع طبیعی یك تهدید مستمر و واقعی است كه باید به قوت عقل با آن مبارزه كرد.‏ از نظر هابز،‏ مالک مالكیت در وضع طبیعی،‏ به واسطه قدرت شخص در به دست آوردن و حفظ آن سنجیده می شود.‏ ما تنها زمانی مالك چیزی هستم كه قدرت به دست آوردن آنرا داشته باشیم و از همین قدرت بتوانیم برای نگهداری آن استفاده كنم.‏ در وضع طبیعی،‏ مفهومی چون درست و نادرست،‏ حق و باطل و یا عدالت و بی عدالتی وجود ندارد اما هر كس دارای وظیفه طبیعی است تا هر آنچه را كه فكر می كند برای سعادتش الزم است انجام دهد.‏ بدین ترتیب،‏ بشر برای سعادت مستمر زندگی خود می كوشد و در این راه ممكن است شرایطی به وجود آید كه حتی زندگی خود را از دست دهد.‏ انسانها به گونه ای طبیعی،‏ ازمرگ رویگردان ان د و از ای ن رو،‏ در وض ع طبیع ی ك ه در واق ع وض ع جنگی است با هراس رو در رو هستند.‏ وضع طبیعی جنگی با چنین سرانجامی،‏ هر مرد عاقل را وا می دارد كه در پی شرایطی بهتر و خواهان صلح باشد.‏ این نسخه عقالنی كه خود مستلزم ابزاری برای حفظ و تأمین هدف بنیادی انسان برای سعادت خود است،‏ از سوی هابز به عنوان قانون كلی و یا آموزه عقل خوانده می شود.‏ هابز این وضع را نخستین قانون طبیعت نیز می نامد.‏ قانون طبیعت با حقوق طبیعی متفاوت است.‏ حق طبیعی امری است كه ما برای حفظ سعادت خود از آن بهره می بریم و یا كاری است كه می خواهیم آزادانه انجام بدهیم اما قانون طبیعت،‏ راهنما و یا قانون كلی است كه بر پایه عقل پی ریزی شده است و انسان به واسطه آن،‏ از کارهایی که برای زندگی او ویرانگر و خطرناك اند،‏ منع می شود.‏
Page 1 and 2:
مجله اندیشه مهر | شا
Page 3 and 4:
گفتگو MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 5 and 6:
گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12: گزارش MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 27 and 28: گزارش MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 29 and 30: گفتگو MEHR NEWSAGENCY 94 به
Page 33 and 34: گفتگو MEHR NEWSAGENCY صفحه
Page 55 and 56: MEHR NEWSAGENCY صفحه | 55 شم
Page 57 and 58: یا د د ا شت MEHR NEWSAGENCY
Page 61: شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 73 and 74: شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 75 and 76: MEHR NEWSAGENCY 94 بهمن 14 | 5
Page 77 and 78: شت ا د د یا MEHR NEWSAGENCY
Page 79 and 80: تازه های کتاب MEHR NEWSA
show all

خاطره دیدار با امام

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?