خاطره دیدار با امام
1986951
1986951
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
صفحه | 32 شماره | 5 14 بهمن 94<br />
گفتگو<br />
MEHR NEWSAGENCY<br />
انسانها ، هم در سطح فردی هم در سطح اجتماعی، بکار<br />
رود. به قول فریمان دایسون، یک فیزیکدان تراز اول و برنده<br />
جایزۀ بزرگ علم و دین تمپلتون، کار علم <strong>با</strong>ید فاصله فقیر و<br />
غنی را کم کند نه اینکه تعداد فقرا را در دنیا زیاد کند. اگر<br />
ما انسان دوستانه فکر کنیم، ن<strong>با</strong>ید فقط به حال خودمان<br />
فکر کنیم بلکه جامعه انسانی هم مطرح است.<br />
در مورد علوم انسانی هم همینطور است. چون شأن علوم<br />
انسانی و نقشی که این علوم میتوانند ایفا کنند روشن<br />
نیست و در جامعه تفکر مهندسی غالب است، همه ترجیح<br />
میدهند یا بروند دن<strong>با</strong>ل رشته پزشکی یا مهندسی. بنابراین<br />
علوم انسانی مهجور مانده است.<br />
|| ضرورت احتیاج ما به علوم انسانی چیست و<br />
ما چه احتیاجی به آن داریم؟<br />
ضرورتش این است که همه انسان را بهعنوان یک موجود<br />
فیزیکی و مادی نگاه میکنند ولی علوم انسانی اسالمی<br />
میگوید که انسان یک بعد غیرمادی هم دارد. در واقع<br />
همین نگاه است که شأن انسان را از حیوان <strong>با</strong>التر برده<br />
است. البته چند دهۀ پیش که من برکلی بودم اینقدر<br />
شأن و نقش علوم انسانی روشن نبود. اما اآلن در خود<br />
غرب این علوم بهشدت مطرح هستند و شما عالقه خیلی<br />
عجیبی به سمت معنویات و دین میبینید. البته بعضی<br />
چیزهای عجیبوغریب هم میبینید ،مثل عرفانهای<br />
کاذب. دلیل این عرفانهای عجیبوغریب کمبودی است<br />
که انسانهای امروزی احساس میکنند.<br />
|| بنابرگفته شما ما اگر علوم انسانی اسالمی<br />
درست داشته <strong>با</strong>شیم <strong>با</strong>ید کمتر شاهد جنگ و<br />
چالش <strong>با</strong>شیم درست است؟<br />
بله، اگر بهصورت واقعی اجرا شود اصالً ن<strong>با</strong>ید شاهد این<br />
جنگها و کشتارهای عجیبوغریب <strong>با</strong>شیم. این علوم تحت<br />
هیچ شرایطی ن<strong>با</strong>ید اجازه بدهند بمبها و میکروبهایی<br />
ساخته شود که بشر را نابود کند. برتراند راسل که<br />
مریدترین آدم نسبت به علم بود و هیچچیزی را غیر از<br />
علم را قبول نداشت بعد از جنگ جهانی اول برای آینده<br />
تمدن بشری اظهار خوف میکند، چون علم را در دست<br />
قدرتمداران میبیند. او میگوید که در حال حاضر علم<br />
در دست قدرتمندها و ثروتمندان است و به هر طریقی که<br />
بخواهند آن را هدایت میکنند.<br />
|| شما در سال ۵۸ درمورد اسالمی سازی علوم،<br />
<strong>دیدار</strong>ی <strong>با</strong> <strong>امام</strong> خمینی)ره( داشتید درست<br />
است؟<br />
بله در سوم خرداد سال ۱۳۵۸ من که در آن هنگام معاون<br />
آموزشی و دانشجوئی دانشگاه بودم، همراه عده ای از دوستان<br />
مثل جناب دکتر صالحی و جناب دکتر پور جوادی و تعداد<br />
از دانشجویان قم خدمت <strong>امام</strong> رفتیم. در آنجا متن ق<strong>با</strong>لً آماده<br />
شده در حضور حضرت <strong>امام</strong> خوانده شد. در این متن پیشنهاد<br />
کرده بودیم که اگر می خواهید در جهت اسالمی سازی<br />
دانشگاه اقدام بشود <strong>با</strong>ید آن را در مقیاس های کوچک<br />
شروع کنیم و بعد از پخته شدن طرح، اقدام سراسری<br />
صورت گیرد. پس از آن در سال ۱۳۷۵ وزیر علوم وقت<br />
مساله اسالمی سازی را <strong>با</strong> مقام معظم رهبری مطرح کردند.<br />
رهبری به ایشان فرموده بودند که <strong>با</strong> من مشورت بشود.<br />
من پیشنهاد دادم که مطالعات را شروع کنید ولی متاسفانه<br />
این مسیر طی نشد و کارهای پراکنده ای انجام گرفت که<br />
منجر به یک جریان اصیل نشد.<br />
|| یکی از تفکراتی که در<strong>با</strong>ره علم وجود دارد،<br />
تفک ر پس ت م درن ه ا ب ه خص وص »فایرابن د«<br />
به علم است، این تفکر که علم مدرن را قبول<br />
ندارند و معتقدند علم مدرن مقدس و شبیه دین<br />
شده پس کال چیزی به نام علم مدرن وجود<br />
ندارد. شما <strong>با</strong> این نظر »فایرابند« موافقید یا<br />
مخالف؟<br />
من اصوال در<strong>با</strong>ره پست مدرن ها فکر می کنم که آنها<br />
به انحراف رفتند و این انحراف به خاطر اغراق گویی<br />
ها بود. من شخصاً فایر آبند را از آنها جدا می کنم. به<br />
نظر من رفتار او مقابلۀ <strong>با</strong> افرادی بود که برای علم ارزش<br />
افراطی قائل شدند و به آن تقدس دادند. وقتی یک عمل<br />
افراطی انجام می شود شما <strong>با</strong>ید انتظار داشته <strong>با</strong>شید عملی<br />
هم مقابلش انجام بشود. من <strong>با</strong> این سخن فایرابند که می<br />
گفت در تقدس گرایی علم اغراق گوئی شده موافقم اما<br />
این که به خاطر بعضی افراط ها علم را نفی کنیم قبول<br />
ندارم. به نظرم علم راهی به حقیقت دارد ولی هر ادعای<br />
علمی حرف آخر نیست. اگر علم راهی به حقیقت نداشت<br />
ما االن کامپیوتر، برق و امثال اینها را نداشتیم. علم پیشرونده<br />
است و به حقیقت راه دارد. اگر نداشته <strong>با</strong>شد که ارزش ندارد.<br />
|| به نظر شما ما چرا کمتر می نویسیم و در<br />
عوض بیشتر ترجمه می کنیم؟<br />
برای اینکه برای خودمان شان قائل نیستیم. به نظر من<br />
یکی از مهمترین مشکالت محیط ما عقدۀ حقارت نسبت<br />
به غرب است از آن مهمتر اینکه وقتی یک خارجی می<br />
آید اینقدر <strong>با</strong>الیش می برند که حد ندارد. <strong>با</strong>ید یاد<br />
بگیریم که مثل ژاپنی ها خودمان را جدی بگیریم. مثل<br />
آن دانش جوی ژاپن ی فک ر کنی م ک ه در ق رن ۱۹ ب ه اروپ ا<br />
رفت که فیزیک بخواند. او خطاب به استادش در ژاپن<br />
نوشت: این اروپایی ها چیزی بیش از ما ندارند. ما االن<br />
فقط ترجمه و حاشیه نویسی می کنیم. مقاالتمان هم<br />
اکثراً حاشیه نویسی بر کارهای غربیان است و نوآوری<br />
اصیل ندارد. دلیلش همین عقدۀ حقارت است و اینکه<br />
خودمان را قبول نداریم.<br />
|| <strong>با</strong> قطعات شعر که در حین مصاحبه خواندید<br />
مشخص است که به شعر خیلی عالقه دارید؟<br />
بله من عاشق شعر هستم.<br />
|| <strong>با</strong> این همه دغدغه کاری مطالعه و دغدغه<br />
های زندگی چقدر فرصت می کنید تفریح<br />
کنید و معموال به چه نفریحی عالقه دارید؟<br />
م ن عاش ق ش عر هس تم و معم وال وقت ی م ی خواه م از کار<br />
فارغ شوم شعر می خوانم.<br />
|| به چه سبک شعری عالقه دارید؟<br />
شعرهای عرفانی، مخصوصا حافظ، مولوی، سعدی و سنایی.<br />
|| اهل سینما و تئاتر هستید؟<br />
سینما و تئاتر نه ولی به موسیقی کالسیک و موسیقی سنتی<br />
خودمان عالقه دارم. از مسافرت <strong>با</strong> خانواده هم بسیار لذت<br />
می برم.<br />
|| آخرین <strong>با</strong>ری که سینما رفتید کی بود؟<br />
خیلی سال پیش. در ایران یادم نمی آید ولی در فیالدلفیال<br />
در حدود سال ۵۵ بود که همراه <strong>با</strong> همسرم فیلم حضرت<br />
محمد)ص(، ساختۀ مصطفی عقاد، را دیدیم.<br />
|| فرصت <strong>با</strong> خانواده بودن را دارید؟<br />
بله، اغلب وقتی دورهم جمع می شویم از کار و کالس و<br />
مطالعه حرف می زنیم. ضمناً همگی در یکجا مطالعه می<br />
کنیم.<br />
|| همسرتان هم در حوزه خودتان مشغولند؟<br />
ایشان به کار ترجمۀ متون علم و دین از انگلیسی به فارسی<br />
مشغولند.<br />
|| بی نظیر بوتو در کتاب خاطراتش از شما<br />
نام برده است <strong>با</strong> ایشان آشنایی یا ارت<strong>با</strong>طی<br />
داشتید؟<br />
نخیر، من و جناب دکتر نصر در سال ۱۳۷۴ به کنفرانسی در<br />
پاکستان رفته بودیم که مرحوم بی نظیر بوتو هم حضور<br />
داشتند و آن کنفرانس را افتتاح کردند. اما ایشان در کتابی که<br />
تحت عنوان »اسالم، دموکراسی و غرب« نوشته محترمانه<br />
به بعضی نظرات من در رابطۀ <strong>با</strong> اسالم و علم استناد کرده<br />
است.<br />
|| اول صحبتهایت ان گفتی د آم دم در ح وزه فلس فه<br />
عل م و فیزی ک خوان دم ت ا ببین م دنی ا چ ه خب ر<br />
است حاال بعد از این همه سال فهمیدید دنیا<br />
چه خبر است؟<br />
به قول ابن سینا، تا بدانجا رسید دانش من// که بدانم<br />
همی که نادانم. <strong>با</strong> اینکه خیلی چیزها را فهمیدم هنوز بسیار<br />
بسیار چیزها مانده که می خواهم بدانم.<br />
|| االن چیزی مانده که بخواهید به آن برسید؟<br />
خیلی چیزها<br />
|| مثال ؟<br />
معرفتبیشتر<br />
|| یعنی هنوز تشنه معرفت هستید؟<br />
بله هر <strong>با</strong>ر تعداد زیادی مقاله روی میز من ان<strong>با</strong>شته شده<br />
که دوست دارم زودتر آنها را بخوانم که اطالعات و معرفتم<br />
بیشتر شود.
Change language