BURSA’DA ZAMAN

Recommendations

Info

dosya / Vakıf Kültürü / İslam’da Vakıf Kültürü / Doç. Dr. Hasan Basri ÖCALAN Doç. Dr. Hasan Basri ÖCALAN İslâm’da Vakıf Kültürü Sultan Orhan’ın Bursa İmareti Vakfiyesi Yüce Allah yaratmış olduğu kullarına kendisine iman ettikten sonra salih amel işlemeyi emretmiştir. Salih amel işlemenin en çok tavsiye edilenlerden biri de kişinin sahip olduğu mallardan başkalarının istifade etmesini sağlamaktır. Zira insanlar mal mülk sahibi olma konusunda eşit değildirler. Çalışarak zengin olmak mümkündür, ama bu her zaman geçerli değildir. İnsanoğlu bir anda sahip olduğu bütün servetini kaybedebilir. Yani her an başkasına muhtaç duruma düşebilir. İslamiyet bu durumlarda başkalarına yardım etmeyi emretmiş ve bu durum; zekat, fitre, sadaka gibi kavramlarda ifade edilmiştir. Bu yardım kurumları İslam’daki asgari yardım durumlarını ifade etmek için kullanılmıştır. Kimi zaman da bu kavramların daha da ötesinde yardımlaşma teşvik edilmiştir. 22 BURSA’DA ZAMAN | Ocak 2017 | Sayı 21
Kur’ân’da hayır işlemek ve insanlara faydalı olmakla ilgili bazı âyetler şunlardır: “Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.” (Âl-i İmrân Sûresi, 92.) “İyilik ve takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma) üzere yardımlaşın. Ama günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın. Allah’a karşı gelmekten sakının. Çünkü Allah’ın cezası çok şiddetlidir.” (Mâide sûresi), 2) “Ey iman edenler, rükû edin, secde edin, Rabbinize kulluk edin ve hayır işleyin ki kurtuluşa eresiniz.” (Hac Sûresi, 77). Burada yazılan âyetlerde geçen “infak etmek”, “yardımlaşmak” ve “hayır işlemek” gibi ifadeler ve bunları destekleyen başka âyetlerde yer alan ifadelerden hareketle İslâm âlimleri yardımlaşmanın bir şeklinin vakıf kurumu olduğunu ifade etmişlerdir. Hz. Peygamber (sav) de yukarıdaki âyetlerde geçen manalara yakın birçok hadis-i şerif söylemiştir. Bunların arasında en meşhuru ve genel olarak vakıf yapmanın temel kaynağı olan şu hadistir: “İnsanoğlu öldüğü zaman dünyayla bütün ilişkileri kesilir. Ancak şu üç şeyi bırakanlar hariç: Devam eden sadak-i câriye, kendisinden faydalanılan ilim ve kendisine dua eden hayırlı evlat.” (Müslim, Sahîh-i Müslim, Vasiyye, 14 ). Tarih boyunca vakıf kuran kimselerin düzenledikleri vakıf belgelerinin giriş kısımlarında yukarıdaki âyet ve hadisleri zikretmeleri, burada geçen ifadelerin vakıf sistemine kaynak olduğunu göstermektedir. İslam tarihinde kurulan ilk vakıfla ilgili farklı rivayetler bulunmaktadır. Hz. Âişe’den (ö. 57/676) nakledildiğine göre, Hz Peygamber Medine’deki yedi parça mülk hurmalığı vakfetmiştir. Bu hurmalıklar Nadiroğuları’ndan Muhayrîk isimli bir şahsa ait olup, bu şahıs Uhud savaşına katılmış ve savaş sırasında yaralanmıştır. Vefat etmeden önce şöyle bir vasiyette de bulunmuştu: “Ben ölünce, tüm mallarım Allah elçisine ait olsun, O dilediği yere sarf etsin.” Muhayrîk’in Hicret’in 2. yılında ölmesi üzerine tüm malları, Hz. Muhammed (sav)’e kalmış, O da bu malları, bir görüşe göre Abdülmuttalib ve Hâşimoğulları’na, başka bir rivayete göre, ise, İslâm’ın ve Müslümanların acil ihtiyaçlarına vakfetmiştir. İslâm’da ilk vakfın bu olduğu kabul edilmiştir. Bir başka rivayet ise hicretin 7. senesinde Hayber kalesinin fethi sırasında buraya yakın bir yerde olan Fedek ahalisi arazilerinin tasarrufunu Rasulullah (sav)a bırakmışlardır. Efendimiz de bu araziyi vakfedip gelirini fakirlere tahsis etmiştir. Böylece ilk vakıf da bu şekilde O’nun tarafından kurulmuştur denilmektedir. Hz. Peygamberi her sahada örnek alan Müslümanlar vakıf kurmada da O’nu örnek almışlar ve tarih boyunca aşağıda ifade edileceği gibi, birçok sahada vakıflar kurarak insanlara faydalı olmaya çalışmışlardır. Cabir adlı sahabe; “Ben, Muhacir ve Ensar’dan malı olup da, malını vakf ve tasadduk etmeyen kimseyi bilmiyorum, yani birçok sahabe malını Allah yoluna vakfediyordu.” demiştir. Vakfın bu kadar yaygın olmasından hareketle, İslâm dünyasında âlimler ve en başta da başka din mensupları, vakfın kaynağı ve menşeini araştırmaya başlamışlardır. İslâm âlimleri vakfın kaynağını yukarıda verilen âyet ve hadislerde ararken müsteşriklerden(doğu bilimciler) bazıları ise vakfın kaynağını daha önceki medeniyet ve dinlerde arayamaya başlamışlardır. Ancak İslam’dan önceki kültür ve medeniyetlerde bu kurum olmakla beraber İslam Vakıf kurumuna yepyeni bir anlam kazandırmıştır. Dört halife devrinden sonra iktidara gelen Emeviler devrinde vakıflar çok yaygınlaştı. Emevi halifesi Velid b. Abdülmelik, Şam’da yaptırdığı Emeviyye Camii’nin bakım ve onarımı için ilk defa köy ve mezraa gibi gelir getiren yerleri vakfetmiştir. Emeviler döneminde her türlü eğitim faaliyeti bütünüyle halk tarafından yürütülmüştür. Abbasiler’den önce Mısır’da çarşı ve pazar kurulması için arsalar bağışlanmış, cami görevlilerinin ücretleri de beytülmalden ödeniyordu. Mısır’da bir tarım arazisinin vakfa dönüştürülmesiyle ilgili en eski belge 307/919 tarihli olup Abbasiler dönemine ait bir vakfiyedir. Abbasiler devrinde vakıf sistemi daha büyük bir gelişme kaydetmiştir. Hatta bu dönemde çok yaygınlık kazanan vakıfları kontrol etmek amacıyla Vakıflar Nezareti de kurulduğu bilinmektedir. Bu dönemde özellikle sosyal meseleleri dinî temellere dayandırmak gayeleri ile ortaya çıkan Orhan Gazi’nin Mekece Vakfiyesi BURSA’DA ZAMAN | Ocak 2017 | Sayı 21 23
Page 1 and 2: Ocak 2017 Sayı 21 BURSA’DA ZAMAN
Page 3 and 4: BURSA’DA ZAMAN Yıl: 6 Sayı: 21
Page 5 and 6: s36 s38 s58 s62 s82 s102 S58 S62 S6
Page 7 and 8: Prof. Dr. Cağfer Karadaş Uludağ
Page 9 and 10: İzzet Keribar şekillendirmektir.
Page 11 and 12: vardır. Sözgelimi “Otobüs tuta
Page 13 and 14: çare olmak için her yolu denerler
Page 15 and 16: Bu Gurur Hepimizin; TKB’nin Metin
Page 17 and 18: UYGULAMA ÖDÜLLERİ • Battalgazi
Page 19 and 20: Yrd. Doç. Dr. Sezai SEVİM / Uluda
Page 21 and 22: ada yapılmaya başlanmasıyla birl
Page 23: Yeşil Camii kuzey duvarındaki ku
Page 27 and 28: ne, mektep, Dârü’l-hadîs, Dâr
Page 29 and 30: Osmanlı’nın ilk başkenti olan
Page 31 and 32: kurumlarda bulunan şeyh efendiler,
Page 33 and 34: ağlı Sırıl Köyü camisinde hat
Page 35 and 36: içün Âsitâne-i devlet-âşiyân
Page 37 and 38: Prof. Dr. Mustafa Kara Bursa’da B
Page 39 and 40: hakkındaki bilgiyi bir araya getir
Page 41 and 42: Saffet YILMAZ Elveda Endülüs Tür
Page 43 and 44: na duyulan çekememezlik kuşkusuz
Page 45 and 46: ya Müslüman olmaları ya da Eski
Page 47 and 48: her tür teşebbüse sorgusuz suals
Page 49 and 50: yapılmış ve bugün İspanya’da
Page 51 and 52: Cihat AKÇAY / İspanya Rehberi, Se
Page 53 and 54: geçmesi ile beraber kiliseye dön
Page 55 and 56: Özellikle İspanyollar kendi tarih
Page 57 and 58: ya’nın başkenti Madrid’e 1,5
Page 59 and 60: Endülüs mimari şaheserleri ile
Page 61 and 62: sahip çıkması onun için mühim
Page 63 and 64: zehirli ustura ile Cem’e benzer,
Page 65 and 66: Aziz ELBAS Balkanlar’ın Kilidini
Page 67 and 68: ler gönderirler. Macar, Rus ve Fre
Page 69 and 70: Metin Önal MENGÜŞOĞLU Bursa’y
Page 71 and 72: Daha evvel bu yolculuğu defalarca
Page 73 and 74: koyun sürüleri gözümüze ilişm
Page 75 and 76:
Bursa’da doğup büyüyen veya he
Page 77 and 78:
Düşündüm!.. İngiltere’de me
Page 79 and 80:
ile geldim. Durdum Yunus’a vardı
Page 81 and 82:
Resim 2 - Doğu duvarı boyunca sı
Page 83 and 84:
edilmişti. İlk raporlarımızdaki
Page 85 and 86:
Bursa tarih boyunca hep ilklerin ş
Page 87 and 88:
(Kayıhan Hamamı, Mahkeme Hamamı,
Page 89 and 90:
tırmaları Merkezi bünyesindeki u
Page 91 and 92:
İsmail Kemal KEMANKAŞ Sürgün…
Page 93 and 94:
fetlerle dolaşma isteği Bursa’d
Page 95 and 96:
Yazılı ve sözlü olmak üzere ik
Page 97 and 98:
kim niçe ay ü gün saye-i himmet
Page 99 and 100:
Bursa’nın futboldaki ilk birinci
Page 101 and 102:
Planlamada atletizm pisti ile binic
Page 103 and 104:
Blagay Sarı Saltuk Tekkesi eserler
Page 105 and 106:
zirelerin gün yüzüne çıkarılm
Page 107 and 108:
BURSA’DA ZAMAN | Ocak 2017 | Say
show all

BURSA’DA ZAMAN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?