BURSA’DA ZAMAN

na duyulan çekememezlik kuşkusuz önemli.
Ancak daha da önemlisi, Roma’nın, yani
Papalık kurumunun, Hristiyan ve Müslüman
halkları arasındaki münasebetlerin kendi
dinlerini zayıflatabileceği korkusuydu. Bu
korkunun sonucu olan uygulamaları gerek
Müslüman halklar gerekse Müslüman
olmayan ancak ‘Eski Hristiyanlar’ sınıfına
da girmeyen tüm halklar yüzyıllar boyunca
yaşayacaklardır.
Günümüzde de hissedilen bu kültürel birikimin
ve medeniyetin yaratıcısı olan Müslümanlar,
1492’de son Gırnata Emirliği’nin de
teslim edilmesinin ardından İspanya’dan ya
sürüldüler yahut zorla Hıristiyanlaştırılmak
da dâhil olmak üzere çeşitli sıkıntılara,
baskılara ve işkencelere maruz kaldılar.
Yaklaşık 5 asır önce yaşanan ve acı hatırası
Müslümanların toplumsal hafızasına kazınmış
olan bu dönemi anlatmak için; sürgün,
tehcir, din değiştirme, işkence, hapis, istirahate
gönderme(yakmanın edebi ifadesi!),
katliam kavramlarını sıkça kullanmak
gerekecektir.
İslam ordularının İspanya’ya ayak basmasından
önceki siyasi dağınıklık, ne yazık ki,
Müslümanların da kaderi oldu ve tam da
bu dağınıklık yüzünden toparlanıp birleşen
İspanyollar Müslümanların sonunu getirdi.
Endülüs’ü Müslümanlardan geri alan İspanyollar,
ayaklanmaları ve huzursuzluğu önlemek
için ilk başlarda Müslümanların tüm
haklarını garanti altına aldı. Her türlü hakları,
inançları, malları ve tercihleri güvence
altına alınıyordu. Hatta Müslümanlar’ın bu
güvenceyi ciddi bulmaması üzerine, ‘Tanrı
adına bunları gerçekleştireceklerine söz
verdikleri’ bir bildirge bile yayınladılar. Ne
var ki, ne Müslümanlar güvendi bu anlaşmaya
ve bildirgeye ne de İspanyollar verdikleri
sözlere sadık kaldı. Müslümanlar Kuzey
Afrika’ya ya sürüldü ya da bir kısmı gönüllü
olarak göç etti. Hristiyanlıktan Müslümanlığa
geçmiş olan halklar da sivri uçlu
kamışlarla öldürülünceye kadar işkence yapıldı
ve yakıldı. Kralların verdiği güvenceler,
genellikle din adamlarınca bozuldu ve türlü
işkencelerden geçirildi Müslüman halk. Bazı
kaynaklara göre 25 bin, bazılarına göre ise
120 bin kitap toplanıp yakıldı, 6 yaşından
küçük çocuklar ailelerinden alınarak kiliselerin
emrine verildi.
Hristiyan yöneticilerdeki toplumsal korku o
boyutlara vardı ki, kendilerinden olmayan
pek çok toplumsal grup oluştu karşılarında.
Müdeccenler, Mürtedler, Mudejareslar, Müteehhirler,
Moriskolar, Magribiler, Dönmeler,
Muvahhidler… Hepsinin ortak noktası
BURSA’DA ZAMAN
| Ocak 2017 | Sayı 21
41