<strong>Informe</strong> <strong>anual</strong> <strong>2008</strong>: <strong>el</strong> <strong>problema</strong> d<strong>el</strong>adrogo<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>Cuadro 2: Preval<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> cannabis <strong>en</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción g<strong>en</strong>eral. Resum<strong>en</strong> <strong>de</strong> los datosGrupo <strong>de</strong> edadPeríodo <strong>de</strong> tiempo d<strong>el</strong> consumoToda <strong>la</strong> vida Último año Último mes15-64 añosNúmero estimado<strong>de</strong> consumidores <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>71,5 millones 23 millones 12,5 millonesMedia europea 21,8 % 6,8% 3,8%Intervalo 1,7-36,5% 0,8-11,2% 0,5-8,7%Países con preval<strong>en</strong>cia más baja Rumanía (1,7%)Malta (3,5%)Bulgaria (4,4%Chipre (6,6%)Países con preval<strong>en</strong>cia más alta Dinamarca (36,5%)Francia (30,6%)Reino Unido (30,1%)Italia (29,3%)15-34 añosMalta (0,8%)Bulgaria (1,5%)Grecia (1,7%)Suecia (2,0)Italia, España (11,2%)República Checa (9,3%)Francia (8,6%)Malta (0,5%)Suecia (0,6%)Lituania (0,7%)Bulgaria (0,8%)España (8,7%)Italia (5,8%)Reino Unido, Francia,República Checa (4,8%)Número estimado<strong>de</strong> consumidores <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>42 millones 17,5 millones 10 millonesMedia europea 31,2 % 13% 7,3 %Intervalo 2,9-49,5 % 1,9-20,3% 1,5-15,5%Países con preval<strong>en</strong>cia más baja Rumanía (2,9%)Malta (4,8%)Bulgaria (8,7%)Chipre (9,9%)Países con preval<strong>en</strong>cia más alta Dinamarca (49,5%)Francia (43,6%)Reino Unido (41,4%)España (38,6%)15-24 añosMalta (1,9%)Grecia (3,2%)Chipre (3,4%)Bulgaria (3,5%)España (20,3%)República Checa (19,3%)Francia (16,7%)Italia (16,5%)Grecia, Lituania,Suecia (1,5%)Bulgaria (1,7%)España (15,5%)Francia, República Checa (9,8%)Reino Unido (9,2 %)Número estimado<strong>de</strong> consumidores <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>20 millones 11 millones 6millonesMedia europea 30,7 % 16,7 % 9,1%Intervalo 2,7-44,2% 3,6-28,2% 1,2-18,6%Países con preval<strong>en</strong>cia más baja Rumanía (2,7%)Malta (4,9%)Chipre (6,9%)Grecia (9,0%)Países con preval<strong>en</strong>cia más alta Dinamarca (44,2%)República Checa (43,9%)Francia (42,0%)Reino Unido (39,5%)Grecia, Chipre (3,6%)Suecia (6,0%)Bulgaria, Portugal (6,6%)República Checa (28,2%)España (24,3%)Francia (21,7%)Reino Unido (20,9%)Grecia (1,2%)Suecia (1,6%)Chipre, Lituania (2,0%)España (18,6%)República Checa (15,4%)Francia (12,7%)Reino Unido (12,0%)Información basada <strong>en</strong> <strong>la</strong> última <strong>en</strong>cuesta realizada <strong>en</strong> cada país. El estudio abarca d<strong>el</strong> año 2001 al año 2007. Para obt<strong>en</strong>er <strong>la</strong> preval<strong>en</strong>cia media <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>se ha calcu<strong>la</strong>do una media <strong>en</strong> función <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción d<strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> edad r<strong>el</strong>evante <strong>en</strong> cada país. Alos países <strong>de</strong> los que no se dispone <strong>de</strong> información s<strong>el</strong>es ha aplicado <strong>la</strong> preval<strong>en</strong>cia media <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unión Europea. Pob<strong>la</strong>ción usada como base: 15-64 años (328 millones), 15-34 años (134 millones) y15-24 años(64 millones). Los datos aquí resumidos están disponibles <strong>en</strong> <strong>la</strong>s «Encuestas <strong>de</strong> pob<strong>la</strong>ción g<strong>en</strong>eral» d<strong>el</strong> boletín estadístico <strong>de</strong> <strong>2008</strong>.44
Capítulo 3:CannabisEncuestas esco<strong>la</strong>res reci<strong>en</strong>tesLa «<strong>en</strong>cuesta sobre los hábitos <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> salud d<strong>el</strong>osniños <strong>en</strong>edad esco<strong>la</strong>r» (HBSC, Health behaviour inschoo<strong>la</strong>gedchildr<strong>en</strong>) esunestudio realizado <strong>en</strong> co<strong>la</strong>boración con<strong>la</strong> Organización Mundial d<strong>el</strong>aSalud (OMS) que investiga<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2001 <strong>la</strong>salud d<strong>el</strong>os niños y<strong>el</strong>comportami<strong>en</strong>tosanitario, yhaincluido preguntas sobre <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong>cannabis <strong>en</strong>tre estudiantes <strong>de</strong> 15 años <strong>de</strong> edad. Lasegundaronda <strong>de</strong>esta <strong>en</strong>cuesta con preguntas r<strong>el</strong>ativas al consumo<strong>de</strong> cannabis fue realizada <strong>en</strong>tre octubre <strong>de</strong> 2005 ymayo <strong>de</strong>2006, con <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> 26 Estados miembros d<strong>el</strong>aUnión Europea yCroacia.La cuarta ronda d<strong>el</strong> «proyecto europeo <strong>de</strong><strong>en</strong>cuestasesco<strong>la</strong>res sobre <strong>el</strong> alcohol yotras drogas» (ESPAD, Europeanschool survey project on alcohol and other drugs) se realizó<strong>en</strong> 2007 con <strong>la</strong> participación <strong>de</strong> 25 Estados miembros,Croacia yNoruega. Esta <strong>en</strong>cuesta investiga específicam<strong>en</strong>te<strong>el</strong> consumo <strong>de</strong> sustancias <strong>en</strong>tre esco<strong>la</strong>res que cumpl<strong>en</strong> 16años alo<strong>la</strong>rgo d<strong>el</strong> año civil. Los resultados d<strong>el</strong>as <strong>en</strong>cuestasmás reci<strong>en</strong>tes se publicarán <strong>en</strong> diciembre <strong>de</strong> <strong>2008</strong>.La participación <strong>en</strong> estas dos <strong>en</strong>cuestas esco<strong>la</strong>resinternacionales, realizadas ambas cada cuatro años, haidocreci<strong>en</strong>do con cada ronda, eincluye ahora a<strong>la</strong>mayoría d<strong>el</strong>os países europeos.España, Italia, Portugal, Eslovaquia, Suecia y<strong>el</strong>ReinoUnido también aportaron datos sobre <strong>el</strong> consumo <strong>de</strong>cannabis obt<strong>en</strong>idos <strong>en</strong>sus propias <strong>en</strong>cuestas esco<strong>la</strong>resnacionales <strong>en</strong>2006.<strong>en</strong>tre <strong>el</strong>21% y<strong>el</strong>31% (Currie et al., <strong>2008</strong>) ( 41 ). D<strong>en</strong>tro<strong>de</strong> este grupo <strong>de</strong>edad, los niños varones normalm<strong>en</strong>te<strong>de</strong>c<strong>la</strong>ran una mayor preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> cannabisque <strong>la</strong>s niñas, pero <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre los dos sexos<strong>en</strong> cuanto a<strong>la</strong>preval<strong>en</strong>cia indicada son pequeñas oincluso inexist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong>algunos <strong>de</strong> los países con mayoresestimaciones <strong>de</strong>preval<strong>en</strong>cia.Al igual que con <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia alo<strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida, <strong>la</strong>sestimaciones <strong>de</strong>consumo para los últimos 30 días <strong>en</strong>tre losesco<strong>la</strong>res varían fuertem<strong>en</strong>te <strong>de</strong> un país aotro. En algunospaíses prácticam<strong>en</strong>te no exist<strong>en</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>raciones, mi<strong>en</strong>tras que<strong>en</strong> otros alre<strong>de</strong>dor d<strong>el</strong> 15% <strong>de</strong> los <strong>en</strong>cuestados seña<strong>la</strong> haberconsumido durante los últimos 30 días, con porc<strong>en</strong>tajes am<strong>en</strong>udo incluso superiores <strong>en</strong>tre los varones. Sobre <strong>la</strong>base<strong>de</strong> los datos recogidos <strong>en</strong> <strong>en</strong>cuestas ESPAD anteriores, secalcu<strong>la</strong> que <strong>en</strong> 2003 alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 3,5 millones (22,1 %) <strong>de</strong>esco<strong>la</strong>res <strong>en</strong>tre 15y16años habían consumido cannabis alm<strong>en</strong>os una vez <strong>en</strong> su vida <strong>en</strong> los Estados miembros d<strong>el</strong>aUE,así como <strong>en</strong> Croacia yTurquía, yque aproximadam<strong>en</strong>te 1,7millones (11 %) habían consumido <strong>la</strong> droga durante <strong>el</strong> mesanterior a<strong>la</strong>realización d<strong>el</strong>a<strong>en</strong>cuesta.Comparaciones internacionalesLas cifras europeas pue<strong>de</strong>n compararse con <strong>la</strong>s <strong>de</strong>otraspartes d<strong>el</strong> mundo. Por ejemplo, <strong>en</strong>los Estados Unidos, <strong>la</strong>National Survey on Drug Use and Health (<strong>en</strong>cuesta nacionalsobre consumo <strong>de</strong> drogas ysalud, NSDUH) (Samhsa, 2005)estimaba una preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> cannabis alo<strong>la</strong>rgo d<strong>el</strong>avida d<strong>el</strong> 49 %<strong>en</strong>los jóv<strong>en</strong>es adultos (<strong>en</strong>tre 15y34años, recalcu<strong>la</strong>da por <strong>el</strong>Observatorio Europeo d<strong>el</strong>as Drogas y<strong>la</strong>s Toxicomanías [OEDT]) yuna preval<strong>en</strong>ciadurante <strong>el</strong> último año d<strong>el</strong> 21 %. Para <strong>el</strong> mismo grupo <strong>de</strong>edad, <strong>la</strong>preval<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> cannabis alo<strong>la</strong>rgo d<strong>el</strong>a vida <strong>en</strong> Canadá (2004) era d<strong>el</strong> 58 %, y<strong>la</strong>preval<strong>en</strong>ciadurante <strong>el</strong> último año asc<strong>en</strong>día al 28 %, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong>Australia (2004) los porc<strong>en</strong>tajes eran d<strong>el</strong> 48% y<strong>el</strong>20%,respectivam<strong>en</strong>te. Todas estas cifras están por <strong>en</strong>cima d<strong>el</strong>as correspondi<strong>en</strong>tes medias europeas, que se sitúan,respectivam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong><strong>el</strong>31% y<strong>el</strong>13%.Pautas <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong> cannabisLos datos disponibles indican distintas pautas <strong>de</strong> consumo <strong>de</strong>cannabis. De <strong>la</strong>s personas <strong>en</strong>tre 15y64años <strong>de</strong>edad quehan consumido cannabis <strong>en</strong> algún mom<strong>en</strong>to, solo <strong>el</strong>30% lo hahecho durante <strong>el</strong> último año ( 42 ). Sin embargo, <strong>de</strong><strong>en</strong>tre todas<strong>la</strong>s personas que han consumido <strong>la</strong> droga durante <strong>el</strong> últimoaño, una media d<strong>el</strong> 56% lo ha hecho durante <strong>el</strong> último mes.La estimación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pautas <strong>de</strong>consumo int<strong>en</strong>sivo ya<strong>la</strong>rgop<strong>la</strong>zo repres<strong>en</strong>ta untema importante para <strong>la</strong> salud pública.El consumo diario ocasi diario (consumo 20 días omásdurante los últimos 30 días) pue<strong>de</strong> ser un indicador <strong>de</strong>consumo int<strong>en</strong>sivo. En 2007-<strong>2008</strong> se recopiló informaciónsobre este tipo <strong>de</strong>consumo <strong>de</strong> cannabis <strong>en</strong> <strong>Europa</strong> comoparte <strong>de</strong>un«estudio <strong>de</strong>campo» coordinado por <strong>el</strong>OEDT<strong>en</strong> co<strong>la</strong>boración con expertos nacionales ylos puntosfocales Reitox <strong>de</strong>13países. Aunque esta información eslimitada, seestima sobre esta base que más d<strong>el</strong> 1%d<strong>el</strong>osadultos europeos, alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 4millones <strong>de</strong>personas,está consumi<strong>en</strong>do cannabis diariam<strong>en</strong>te ocasi diariam<strong>en</strong>te.La mayoría <strong>de</strong>estos consumidores <strong>de</strong> cannabis, unos3millones, ti<strong>en</strong>e <strong>en</strong>tre 15y34años, lo cual repres<strong>en</strong>taaproximadam<strong>en</strong>te d<strong>el</strong> 2%al2,5% d<strong>el</strong> total <strong>de</strong>ciudadanoseuropeos c<strong>la</strong>sificables <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>este grupo <strong>de</strong> edad ( 43 ).Las t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncias <strong>en</strong>materia <strong>de</strong> consumo int<strong>en</strong>sivo <strong>de</strong>cannabis <strong>en</strong> <strong>Europa</strong> resultan difíciles <strong>de</strong> evaluar, pero, paralos países que participaron <strong>en</strong>s<strong>en</strong>dos estudios <strong>de</strong>campo( 41 ) Véase <strong>el</strong> gráfico EYE-5 d<strong>el</strong> boletín estadístico <strong>de</strong> <strong>2008</strong>.( 42 ) Véase <strong>el</strong> gráfico GPS-2d<strong>el</strong> boletín estadístico <strong>de</strong> <strong>2008</strong>.( 43 ) Las medias europeas pres<strong>en</strong>tadas constituy<strong>en</strong> una estimación aproximada basada <strong>en</strong> una media pon<strong>de</strong>rada (<strong>de</strong> <strong>la</strong>pob<strong>la</strong>ción) para los países quehan aportado datos. Lamedia resultante seimputa alos países que nohan facilitado datos. Las cifras obt<strong>en</strong>idas son d<strong>el</strong> 1,2 %para todos losadultos (<strong>de</strong> 15 a64años) yd<strong>el</strong> 2,3% para los adultos jóv<strong>en</strong>es (<strong>de</strong> 15 a34años). Véase <strong>el</strong> cuadro GPS-7d<strong>el</strong> boletín estadístico <strong>de</strong> <strong>2008</strong>.45