<strong>Informe</strong> <strong>anual</strong> <strong>2008</strong>: <strong>el</strong> <strong>problema</strong> d<strong>el</strong>adrogo<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>en</strong> <strong>Europa</strong><strong>en</strong> Ori<strong>en</strong>te Medio yOri<strong>en</strong>te Próximo (67%)yestabanr<strong>el</strong>acionadas con pastil<strong>la</strong>s <strong>de</strong> «Captagon» ( 62 )fabricadas<strong>en</strong> <strong>Europa</strong> Sudori<strong>en</strong>tal, seguido <strong>de</strong> apreh<strong>en</strong>siones <strong>de</strong>anfetamina realizadas <strong>en</strong><strong>Europa</strong> C<strong>en</strong>tral yOcci<strong>de</strong>ntal(27%), lo cual refleja <strong>el</strong> pap<strong>el</strong> <strong>de</strong><strong>Europa</strong> como importanteproductor ya<strong>la</strong>vez consumidor <strong>de</strong> esta droga (CND,<strong>2008</strong>; ONUDD, <strong>2008</strong>).Según los informes, <strong>la</strong> mayor parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> anfetaminaincautada <strong>en</strong> <strong>Europa</strong> se fabrica, <strong>en</strong> or<strong>de</strong>n <strong>de</strong>mayor am<strong>en</strong>or importancia, <strong>en</strong> los Países Bajos, Polonia yBélgica,y<strong>en</strong>m<strong>en</strong>or medida <strong>en</strong> Estonia yLituania. En 2006 se<strong>de</strong>scubrieron <strong>en</strong><strong>la</strong>Unión Europea 40c<strong>en</strong>tros involucrados<strong>en</strong> <strong>la</strong> producción, <strong>el</strong> emba<strong>la</strong>je o<strong>el</strong>almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>anfetaminas (Europol, 2007a), y<strong>la</strong>Oficina d<strong>el</strong>as NacionesUnidas contra <strong>la</strong>Droga y<strong>el</strong>D<strong>el</strong>ito (ONUDD, <strong>2008</strong>) informad<strong>el</strong> <strong>de</strong>smant<strong>el</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> 123<strong>la</strong>boratorios <strong>en</strong>paíseseuropeos.Turquía notificó incautaciones <strong>de</strong>untotal <strong>de</strong> unos20 millones <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s <strong>de</strong>anfetamina con <strong>el</strong> logotipo«Captagon». Según los informes, <strong>la</strong> fabricación <strong>de</strong>anfetamina bajo esta forma se efectúa tanto <strong>en</strong> Bulgariacomo <strong>en</strong> Turquía, ysesupone que está p<strong>en</strong>sada <strong>en</strong> granmedida para <strong>la</strong> exportación apaíses consumidores <strong>de</strong>Ori<strong>en</strong>te Medio yOri<strong>en</strong>te Próximo.En <strong>Europa</strong> se incautaron 6,2 ton<strong>el</strong>adas <strong>de</strong>polvo <strong>de</strong>anfetamina araíz <strong>de</strong> <strong>la</strong>s 38000 operaciones que se estimase llevaron acabo <strong>en</strong>2006. Si bi<strong>en</strong> <strong>la</strong>s cifras provisionalespara 2006 indican un<strong>de</strong>sc<strong>en</strong>so <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> los <strong>el</strong>evadosniv<strong>el</strong>es notificados <strong>en</strong> 2004 y2005, tanto <strong>la</strong>s incautacionescomo <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> anfetamina apreh<strong>en</strong>didas hanaum<strong>en</strong>tado alo<strong>la</strong>rgo d<strong>el</strong> período <strong>de</strong> 2001 a2006 ( 63 ). Encualquier caso, esta conclusión essolo provisional, dadoque aún no se dispone <strong>de</strong> los datos más reci<strong>en</strong>tes para<strong>el</strong> Reino Unido, <strong>el</strong>país europeo que normalm<strong>en</strong>te notifica<strong>el</strong> mayor número <strong>de</strong>incautaciones. Unos pocos paísesinforman <strong>de</strong>unnúmero creci<strong>en</strong>te <strong>de</strong>incautaciones <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s <strong>de</strong> anfetamina, como contraposición a<strong>la</strong>sustancia<strong>en</strong> polvo. En 2006, seincautó untotal <strong>de</strong> 390 000 pastil<strong>la</strong>s<strong>en</strong> <strong>la</strong> Unión Europea (principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> España).La pureza <strong>de</strong> <strong>la</strong>s muestras <strong>de</strong> <strong>la</strong> anfetamina interceptada<strong>en</strong> <strong>Europa</strong> <strong>en</strong> 2006 variaba consi<strong>de</strong>rablem<strong>en</strong>te y, <strong>en</strong> estes<strong>en</strong>tido, cualquier com<strong>en</strong>tario sobre valores típicos <strong>de</strong>beráhacerse con caut<strong>el</strong>a. Decualquier modo, los países queaportaron información para 2006 pue<strong>de</strong>n c<strong>la</strong>sificarse<strong>en</strong> dos grupos; uno integrado por diez países <strong>en</strong> los qu<strong>el</strong>os valores osci<strong>la</strong>ban <strong>en</strong>tre <strong>el</strong> 2% y<strong>el</strong>10% yunsegundoMedidas internacionales contra <strong>la</strong>fabricacióny<strong>el</strong><strong>de</strong>svío <strong>de</strong>precursores <strong>de</strong>drogas sintéticasLos esfuerzos <strong>de</strong> los cuerpos yfuerzas <strong>de</strong> seguridadse c<strong>en</strong>tran cada vez más <strong>en</strong> los precursores químicosnecesarios para <strong>la</strong>producción <strong>de</strong>drogas ilegales comouna contramedida adicional, yeste esunámbito <strong>en</strong><strong>el</strong>qu<strong>el</strong>a cooperación internacional esespecialm<strong>en</strong>te valiosa. Elproyecto Prisma es una iniciativa internacional creada paraprev<strong>en</strong>ir <strong>la</strong> <strong>de</strong>sviación d<strong>el</strong>os precursores químicos utilizados<strong>en</strong> <strong>la</strong> fabricación ilegal <strong>de</strong>drogas sintéticas que, por un<strong>la</strong>do, sevale <strong>de</strong>unsistema <strong>de</strong> notificaciones previas a<strong>la</strong>exportación para operaciones comerciales legales y, por<strong>el</strong> otro, hace uso d<strong>el</strong>anotificación <strong>de</strong><strong>en</strong>víos interceptadoseincautaciones llevadas acabo <strong>en</strong>caso <strong>de</strong>transaccionessospechosas. La información sobre activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> esteámbito s<strong>en</strong>otifica a<strong>la</strong>Junta Internacional <strong>de</strong>Fiscalización<strong>de</strong> Estupefaci<strong>en</strong>tes (JIFE, <strong>2008</strong>b).Los informes seña<strong>la</strong>n que <strong>en</strong><strong>el</strong>año 2006 se incautaron<strong>en</strong> todo <strong>el</strong> mundo más <strong>de</strong> 11 ton<strong>el</strong>adas <strong>de</strong>efedrina ypseudoefedrina, precursores c<strong>la</strong>ve d<strong>el</strong>ametanfetamina.Aproximadam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> mitad <strong>de</strong>esa cantidad fueapreh<strong>en</strong>dida <strong>en</strong>China, seguida <strong>de</strong> Canadá yMyanmar. Los Estados miembros d<strong>el</strong>aUnión Europea(UE) (principalm<strong>en</strong>te Bélgica yHungría), junto con <strong>la</strong>Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Rusia yUcrania interceptaron únicam<strong>en</strong>te0,3 ton<strong>el</strong>adas, aunque Europol (<strong>2008</strong>) informa <strong>de</strong> unreci<strong>en</strong>te increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> exportación, <strong>el</strong> transbordo y<strong>el</strong><strong>de</strong>svío <strong>de</strong>estas sustancias químicas <strong>en</strong> <strong>la</strong> Unión Europea.Las incautaciones aesca<strong>la</strong> global <strong>de</strong> 1-f<strong>en</strong>il-2-propanona(P-2-P), que pue<strong>de</strong> utilizarse <strong>en</strong><strong>la</strong>fabricación ilegal tanto<strong>de</strong> anfetamina como <strong>de</strong> metanfetamina, <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>dieron <strong>en</strong>2006. Una excepción aesta t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia son los Estadosmiembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> UE (principalm<strong>en</strong>te Dinamarca, losPaíses Bajos yPolonia), junto con Turquía y<strong>la</strong>Fe<strong>de</strong>ración<strong>de</strong> Rusia, que <strong>en</strong>conjunto fueron responsables <strong>de</strong> <strong>la</strong>mayor parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s incautaciones aesca<strong>la</strong> global, quealcanzaron un volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> 2600 litros <strong>de</strong> P-2-P. Esteprecursor es principalm<strong>en</strong>te utilizado para <strong>la</strong> producción<strong>de</strong> anfetamina <strong>en</strong><strong>Europa</strong>, don<strong>de</strong> los fabricanteshabitualm<strong>en</strong>te compran <strong>el</strong> P-2-P apaíses asiáticos (China),aunque <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 2004 sehaobservado que seadquiere ysetrafica <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong>Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong>Rusia (Europol, 2007a).Las incautaciones globales <strong>de</strong> 3,4-metil<strong>en</strong>edioxif<strong>en</strong>il-2-propanona (3,2-MDP-2-P), utilizada <strong>en</strong> <strong>la</strong> fabricación<strong>de</strong> MDMA, <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>dieron <strong>en</strong> 2006 a7500 litros, todos<strong>el</strong>los incautados <strong>en</strong>Canadá, con excepción <strong>de</strong>105 litrosincautados <strong>en</strong>los Países Bajos. Las incautaciones <strong>de</strong>safrol,que pue<strong>de</strong> reemp<strong>la</strong>zar a<strong>la</strong>3,4-MDP-2-P <strong>en</strong> <strong>la</strong> síntesis <strong>de</strong>MDMA, siguieron si<strong>en</strong>do insignificantes <strong>en</strong>2006, con62 litros incautados <strong>en</strong>todo <strong>el</strong>mundo, <strong>la</strong>mayor parte <strong>en</strong>Australia. En<strong>Europa</strong>, únicam<strong>en</strong>te Francia informó sobreuna incautación <strong>de</strong>safrol (7litros).54( 62 ) ElCaptagon es una d<strong>el</strong>as <strong>de</strong>nominaciones <strong>de</strong>marca registrada para <strong>la</strong> f<strong>en</strong>etilina, unestimu<strong>la</strong>nte sintético d<strong>el</strong> sistema nervioso c<strong>en</strong>tral, aunque seha observado que <strong>la</strong>s pastil<strong>la</strong>s v<strong>en</strong>didas con este logotipo <strong>en</strong><strong>el</strong>mercado ilegal habitualm<strong>en</strong>te conti<strong>en</strong><strong>en</strong> una mezc<strong>la</strong> <strong>de</strong>anfetamina ycafeína.( 63 ) Encontrará <strong>la</strong>información sobre incautaciones <strong>de</strong>droga europeas m<strong>en</strong>cionada <strong>en</strong> este capítulo <strong>en</strong>los cuadros <strong>de</strong>SZR-11 aSZR-18 d<strong>el</strong> boletínestadístico <strong>de</strong> <strong>2008</strong>. Téngase <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que, <strong>en</strong> los casos <strong>en</strong> los que no había datos disponibles para 2006, seutilizó <strong>la</strong> informacióncorrespondi<strong>en</strong>te para <strong>el</strong>año 2005 para realizar estimaciones <strong>de</strong>totales europeos.
Capítulo 4:Anfetaminas, éxtasis yLSDgrupo que indicaba niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong>pureza más <strong>el</strong>evados (25-47 %). Este último grupo normalm<strong>en</strong>te incluía aqu<strong>el</strong>lospaíses conocidos por t<strong>en</strong>er una mayor participación <strong>en</strong> <strong>la</strong>fabricación, <strong>el</strong> tráfico o<strong>el</strong>consumo <strong>de</strong> anfetamina (PaísesBajos, Polonia ypaíses bálticos ynórdicos). Alo<strong>la</strong>rgo d<strong>el</strong>os últimos cinco años, <strong>la</strong>pureza d<strong>el</strong>aanfetamina sehamant<strong>en</strong>ido estable osehareducido <strong>en</strong><strong>la</strong>mayoría <strong>de</strong> los19 países que cu<strong>en</strong>tan con sufici<strong>en</strong>te información sobre <strong>el</strong>tema como para realizar un análisis.En 2006, <strong>el</strong>precio típico <strong>de</strong>v<strong>en</strong>ta al por m<strong>en</strong>or para <strong>la</strong>anfetamina osci<strong>la</strong>ba <strong>en</strong>tre 10y15euros por gramo <strong>en</strong> <strong>la</strong>mitad d<strong>el</strong>os países que aportaron información. Durante<strong>el</strong> período 2001-2006, aexcepción <strong>de</strong> <strong>la</strong> RepúblicaCheca, España yRumanía, seindicó que <strong>el</strong> precio <strong>de</strong>v<strong>en</strong>ta alpor m<strong>en</strong>or <strong>de</strong> <strong>la</strong> anfetamina había disminuido<strong>en</strong> los 16países <strong>en</strong> los que <strong>la</strong> disponibilidad <strong>de</strong> datospermitía unanálisis.MetanfetaminaLa producción <strong>de</strong>metanfetamina está conc<strong>en</strong>trada <strong>en</strong>Norteamérica y<strong>en</strong><strong>el</strong>este y<strong>el</strong>sureste asiáticos. En 2006,<strong>la</strong> producción mundial <strong>de</strong> metanfetamina seestimó <strong>en</strong>266 ton<strong>el</strong>adas, lo cual supera los valores <strong>de</strong> producción<strong>de</strong> cualquier otra droga sintética ilegal. En todo <strong>el</strong> mundose recuperaron <strong>en</strong>2006 alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 15,8 ton<strong>el</strong>adas<strong>de</strong> metanfetamina; <strong>la</strong> mayoría d<strong>el</strong>as apreh<strong>en</strong>siones serealizaron <strong>en</strong> <strong>el</strong> este y<strong>el</strong>sureste asiáticos, seguidos <strong>de</strong>Norteamérica, ym<strong>en</strong>os d<strong>el</strong> 1%d<strong>el</strong>as incautaciones t<strong>en</strong>íasu orig<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>Europa</strong> (ONUDD, 2007, <strong>2008</strong>).No obstante, <strong>en</strong><strong>Europa</strong> también sefabrica ilegalm<strong>en</strong>temetanfetamina, aunque básicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> RepúblicaCheca, don<strong>de</strong> <strong>en</strong>2006 se<strong>de</strong>tectaron más <strong>de</strong> 400«cocinas» apequeña esca<strong>la</strong>. Asimismo, los informes rev<strong>el</strong>anque <strong>la</strong>droga también sefabrica <strong>en</strong>Eslovaquia y, <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ormedida, <strong>en</strong>Lituania (JIFE, <strong>2008</strong>a).En 17 países europeos se notificaron <strong>en</strong> 2006 alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>3000 incautaciones <strong>de</strong>metanfetamina, locual setraduce<strong>en</strong> una cantidad <strong>de</strong> 154kilogramos <strong>de</strong>dicha droga. EnNoruega se registró <strong>el</strong> mayor número <strong>de</strong>incautaciones y<strong>la</strong>smayores cantida<strong>de</strong>s apreh<strong>en</strong>didas, seguida <strong>de</strong> Suecia, <strong>la</strong>República Checa yEslovaquia. Enlos dos últimos países <strong>la</strong>sincautaciones t<strong>en</strong>dieron aser pequeñas, normalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>unos pocos gramos om<strong>en</strong>os. Entre 2001 y2006 han ido <strong>en</strong>aum<strong>en</strong>to tanto <strong>el</strong>número <strong>de</strong>incautaciones como <strong>la</strong> cantidad<strong>de</strong> metanfetamina apreh<strong>en</strong>dida <strong>en</strong> <strong>Europa</strong>, aunque <strong>la</strong>s cifrassigu<strong>en</strong> si<strong>en</strong>do bajas <strong>en</strong>comparación con otras drogas. D<strong>el</strong>a limitada información disponible se <strong>de</strong>duce que <strong>en</strong>2006<strong>la</strong> pureza típica <strong>de</strong> <strong>la</strong> metanfetamina sesituaba <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>20 %y<strong>el</strong>55%.ÉxtasisLa ONUDD (2007a)indica que <strong>la</strong> producción mundial <strong>de</strong>éxtasis <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>dió hasta unas 102 ton<strong>el</strong>adas <strong>en</strong>2006. Alparecer, <strong>la</strong> fabricación sehavu<strong>el</strong>to más geográficam<strong>en</strong>tedifusa, yactualm<strong>en</strong>te es más habitual <strong>la</strong>producción para<strong>el</strong> consumo local <strong>en</strong>Norteamérica y<strong>el</strong>este y<strong>el</strong>suresteasiáticos. Apesar <strong>de</strong> <strong>el</strong>lo, <strong>Europa</strong> sigue si<strong>en</strong>do <strong>el</strong> principalfoco <strong>de</strong> producción <strong>de</strong>éxtasis, con una fabricaciónconc<strong>en</strong>trada <strong>en</strong> los Países Bajos (don<strong>de</strong>, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>algunos años <strong>de</strong><strong>de</strong>clive, <strong>la</strong>producción podría haber vu<strong>el</strong>toacrecer <strong>en</strong>2006), Bélgica y, <strong>en</strong> m<strong>en</strong>or medida, Polonia y<strong>el</strong> Reino Unido.La r<strong>el</strong>ativa importancia <strong>de</strong> <strong>Europa</strong> como productor ycomoconsumidor <strong>de</strong> éxtasis se<strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> los datos sobreincautaciones <strong>de</strong>esta droga. <strong>Europa</strong> informó <strong>de</strong> más<strong>de</strong> 20 000 incautaciones que permitieron apreh<strong>en</strong><strong>de</strong>raproximadam<strong>en</strong>te 14 millones <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s <strong>de</strong>éxtasis <strong>en</strong>2006. Los Países Bajos seincautaron <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayor cantidad<strong>de</strong> éxtasis (4,1 millones <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s), seguidos por <strong>el</strong> ReinoUnido, Turquía, Francia yAlemania. En g<strong>en</strong>eral, <strong>el</strong>número<strong>de</strong> incautaciones <strong>de</strong>éxtasis disminuyó durante <strong>el</strong> período2001-2006, como también lohicieron <strong>la</strong>s cantida<strong>de</strong>sapreh<strong>en</strong>didas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> los niv<strong>el</strong>es máximos marcados<strong>en</strong> 2002 ( 64 ). De <strong>la</strong>s 4,5 ton<strong>el</strong>adas <strong>de</strong>éxtasis incautadas aesca<strong>la</strong> mundial <strong>en</strong> 2006, <strong>el</strong>43% correspondía a<strong>Europa</strong>Occi<strong>de</strong>ntal yC<strong>en</strong>tral; atítulo <strong>de</strong>comparación cabe <strong>de</strong>cirque <strong>el</strong>34% correspondía aNorteamérica (ONUDD, <strong>2008</strong>).La mayoría <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s analizadas <strong>en</strong>2006 <strong>en</strong><strong>Europa</strong>cont<strong>en</strong>ía MDMA uotras sustancias simi<strong>la</strong>res aléxtasis(MDEA, MDA) como única sustancia psicoactiva pres<strong>en</strong>te,y17países indicaron que este era <strong>el</strong>caso para más d<strong>el</strong>70 %d<strong>el</strong> total <strong>de</strong>pastil<strong>la</strong>s analizadas. España yPoloniaconstituían excepciones, seña<strong>la</strong>ndo que <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> <strong>la</strong>spastil<strong>la</strong>s comercializadas como éxtasis con frecu<strong>en</strong>ciahabía <strong>de</strong>tectado anfetamina ometanfetamina, am<strong>en</strong>udocombinada con MDMA ouna <strong>de</strong> sus sustancias análogas.En Letonia yMalta <strong>la</strong> mayoría d<strong>el</strong>as pastil<strong>la</strong>s analizadas nocont<strong>en</strong>ía ninguna sustancia contro<strong>la</strong>da.La mayor parte <strong>de</strong> los países indicó que <strong>el</strong>cont<strong>en</strong>ido típico<strong>de</strong> MDMA <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pastil<strong>la</strong>s <strong>de</strong>éxtasis se situaba <strong>en</strong>tre los 25ylos 65 miligramos, sibi<strong>en</strong> existía un grado <strong>de</strong> variaciónconsi<strong>de</strong>rable <strong>en</strong><strong>la</strong>s muestras analizadas (9-90 miligramos).A<strong>de</strong>más, algunos países (Bélgica, Dinamarca, Alemania,Francia, Países Bajos yNoruega) informaron sobre pastil<strong>la</strong>s<strong>de</strong> éxtasis <strong>de</strong>alta dosificación con cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong>MDMA( 64 ) Este cuadro <strong>de</strong> situación espr<strong>el</strong>iminar, dado que aún no se dispone <strong>de</strong> los datos <strong>de</strong>2006 para <strong>el</strong>Reino Unido, que fue <strong>el</strong> país que notificó <strong>el</strong>mayornúmero <strong>de</strong> incautaciones <strong>en</strong>2005.55