View/Open - UZSpace Home

11
Wat Afrikaans betref, is in die verlede met die begrip "standaardvarieteit" die
moedertaaivarieteit van sekere blanke sprekers bedoel en sprekers van ander varieteite is
deur die politieke stelsel van voor 1990tot niestandaardsprekers gedegradeer.
Een van die niestandaardvorme wat hier hoogs ter sake is, is SWartafrikaans. Van Wyk
(1983:163) meld dat SWartafrikaans 'n tipiesevormvanAfrikaans is watdeurSwartes gepraat
wordensodanig van Standaardafrikaans afwykdatditmoeilikverstaanbaar isvirdiegene wat
niedaarmee vertroud isnie.Dieafwykings watdaarinvoorkom, is dieresultaat vanversteuring
deur 'n Afrikataal, in hierdie gevalZoeloe. Dis belangrik omop te merkCiat Swartafrikaans nie
'n homogene sisteem is nie. Dit varieervan parsoon tot persoon, van plek tot plek en van
situasie tot situasie. Omdat Afrikatale onderling verskil, wordAfrikaans verskillend versteurin
die mond van Swarlafrikaanssprekers met verskillende moedertale.
Dit kan gesll word dat die einddoel met die onderrig van Afrikaans in hierdie geval
kommunikasie met moedertaalsprekers is; daarom word die moedertaaivarieteit as teiken
voorgestel. Maar watter moedertaalvarieteit moet dan geselekteer word om as realistiese
teiken te dien vir aanleerders wie se moedertaal Zoe/oe is? Watwordeintlikmet "Afrikaans"
bedoel? Grobler (1990:9) sll Afrikaans moetgesien word as
a collective noun depicting a number of varieties or dialects which can be
distinguished historically and geographically. The mostimportant varieties are
CapeAfrikaans (originally the Afrikaans of the slaves), Orange RiverAfrikaans
(originally the Afrikaans of the Khoi), and Eastern Frontier Afrikaans (originally
the Afrikaans of the Vryburghers and cattle-farmers). Standard Afrikaans is
basedon Eastern Frontier Afrikaans, the useofwhichexpanded to the Orange
FreeState andthe Transvaal.
Volgens 'n brosjure gebaseer op die 198D-sensus enopgestel deurdie ATKV in samewerking
met die RGN, beskou 5 miljoen Suid-Afrikaners Afrikaans as hullemoedertaal:
2 551 340 of 57% van aile blankes
2 297 011 of 85% van aile bruines
81 099 of 0,4% van aile swartes en
10 254 of 1,3%van aile Asiers
Dit is die primere taalgemeenskap. Daaris ook die sekondsre taalgemeenskap wat 8 miljoen
beslaan; hulleis nie-moedertaalsprekers wat die taal vir sekeredoeleindes gebruik.
Kroes (1979:28-29) verwys na die navorsingswerk van die Eenheid vir die Onderrig van
Afrikaans aan die RAU. Die Eenheid het onder meer gekyk na die gebruiksvaardigheid van
die Swartonderwyser, na sy onderrigtegnieke en oordie algemeen na dietaalaanleersituasie
in Swartskoleen Opleidingskolleges soverdit Afrikaans betref. Ookdiejongsteverwikkelinge
saver dit die medium van anderrig betref, het aandag geniet.
Hy verwys verder na die verskillende scorte Afrikaans waaraan die jong Swart leerling en
trouensoak die volwassene bloatgestel word.