View/Open - UZSpace Home

2
die oorname in moedertaalgebruik van aspekte van die grammatika van 'n
ander taal (Van Wyk 1976:142).
In 'n vroeere publikasie se hy (Van Wyk 1966:29-32): "Die toepassing van sisteemnorme van
'n primere taal op 'n sekondere taal kan ons versteurings van Ig. deur e.g. noern", Hy se ook
dat die versteuringsfrekwensie in iemand se gebruik van 'n taal afhang van die graad van
versteuring, m.a.w. die taal kan so versteur wees dat dit onverstaanbaar word vir die hoorder
of dit kan ongemerk by Ig.verbygaan. Die frekwensie van versteurings wissel ook van situasie
tot situasie. Versteuringsverskynsels is onstabiel en personaal omdat dit van persoon tot
persoon en van geleentheid tot geleentheid by dieselfde persoon wissel (Van Wyk 1976:142).
Verder kan dit deur psigo- of ander ekstra-Iinguistiese faktore beinvloed word, bv. aangebore
taalaanleg, die manier waarop die sekondere taal aangeleer is, die aard van die
gespreksituasie en die spreker se gemoeds- en Iiggaamstoestand. Die
versteuringsfrekwensie sal hoer wees by die parsoon wie se primere taalsisteem tipologies
die verste van die van die sekondere taal staan. Versteurings wat terugvoerbaar is na die
primere taal van die spreker noem hy basiese versteurings en die wat ander oorsake het,
noem hy addisionele versteurings, bv. ekstra-Iinguistiese addisionele versteurings wat
fisiologiese, psigologiese en ander nie-taalkundige oorsake het, en Iinguistiese addisionele
versteurings wat terugvoerbaar is na ander sisteme as die van die primere taal, 5005 kennis
van meer as een sekondsre taal. Verder onderskei hy tussen 'n algemeneversteuring waartoe
aile, of die meeste, sprekers van 'n taal neig, en 'n sporadiese versteuring wat by sekere
sprekers opgemerk word. Laastens noem hy hardnekkige versteurings wat by 'n spreker bly
voortbestaan al het hy die meeste ander versteurings geelimineer, en yerbygaande
versteurings, wat betreklik gou verdwyn wanneer 'n spreker se beheer oar 'n sekondere taal
verbeter.
Die begrip "Ieksikaal gedifferensieerd" beteken die gebruik van 'n woord in die primere taal
met sommige van sy kenmerke behorende tot die primere taal en die ander tot 'n sekondere
taal. Ek noem hier die voorbeeld van die Sothowoord "molekane", wat "eggenoot" beteken.
In Zoeloe bestaan die woord "umlingani", wat beteken "die ouer van my seun of dogter se
eggenoot", d.w.s. 'n gedeelte van die betekenis van die Afrikaans woord "swaer" of
"skoonsuster". Hierdie Zoefoewoord word in sekere gevalle met die Sotho-betekenis gebruik
en in daardie geval het dit die semantiese kenmerke van Sotho terwyl dit die fonologiese en
sintakties-morfologiese kenmerke van Zoeloe behou.
Daar moet onderskei word tussen primere en sekonders taalverwerwing. Die primere taal
word volgens Van Wyk verwerf
gedurende die kleuterstadium of voor die einde van die sesde lewensjaar,
gedurende die periode wanneer die mens se primere verwerwingsvermoe
aktief is en wanneer die kind intensief en langdurig, veral in die interaksie met
sy ma, blootgestel word aan die taal wat verwerf word (Ponelis 1978:119-149).
Gedurende hierdie fase word die primere taal volledig geintemaliseer en die taalvaardighede
volkome ontwikkel. Sekondere tale word hoofsaaklik deur formele onderrig geleer, wat