Tips voor tekstschrijvers - Leporello Uitgevers

Schiet met scherp, werk
met bullets. Zeker in
webteksten.
- Een paar gegevens over de
doelgroep op een rij:
35-55 jaar,
welstandsklasse AB1,
opleiding hbo+ en
een inkomen van 2 tot 3maal
modaal.
Deze doelgroep, zowel
alleenstaanden als gezinnen,
gaat 2 tot 3 maal per
jaar op vakantie en maakt
gemiddeld 1 stedentrip per
jaar.
- Dit is de doelgroep:
• 35-55 jaar
• welstandsklasse AB1
• opleiding hbo+
• inkomen 2 tot 3-maal
modaal
• alleenstaanden
en gezinnen
• 2 tot 3 vakanties per jaar
• gemiddeld 1 stedentrip
per jaar
- De kaasfirma wilde de partij kaas die minder pittig dan normaal
smaakte, niet terugnemen.
Ze hebben allebei een bijvoeglijke bijzin, die, heel kenmerkend,
midden in de zin staat, en terugslaat op het zelfstandig naamwoord
dat ervoor staat.
- , dat was omgeslagen,
- die minder pittig dan normaal smaakte,
Deze bijvoeglijke bijzinnen hebben allebei een komma aan het eind,
waar de hoofdzin weer verder gaat, maar niet allebei aan het begin,
waar ze zich van de hoofdzin losmaken. De ene zit namelijk qua
betekenis steviger vast aan de hoofdzin dan de andere, en verdraagt
daar geen komma. Het gaat niet zomaar om een partij kaas, maar om
die ene partij die niet lekker was. De bijzin beperkt de kaas tot die ene
partij. Je kunt het ook omkeren en zeggen dat je ‘dat was omgeslagen’
gewoon kunt weglaten, omdat het in feite te uitgebreide informatie is.
Hoofdzinnen
Tot nu hebben we steeds een hoofdzin en een bijzin aan elkaar gekoppeld.
Het is ook mogelijk om een samengestelde zin te maken met
twee hoofdzinnen. Daarvoor hebben we niet meer dan voegwoorden:
want, maar, en, of. Twee voorbeelden.
- De kast is in elkaar gezet, maar het is niet goed gedaan.
- De timmerman is een beunhaas of hij had zijn dag niet.
- Deze samengestelde zinnen kunnen in tweeën worden gehakt,
en de hoofdzinnen blijven apart bestaan. Dat is niet mogelijk bij
bijzinnen. Kijk eens naar de samengestelde zin waarin ‘of’ (helaas weer
een uitzondering) een bijzin inluidt:
- Hij vroeg zich af, of hij de schade op de timmerman kon verhalen.
Het deel na de komma, de bijzin, kan niet op zichzelf staan. In dit
voorbeeld kan de hoofdzin ook niet op zichzelf staan, omdat de bijzin
het lijdend voorwerp van de hoofdzin is. ‘Hij vroeg zich iets af.’
Beknopte bijzin
Mijn bewering dat elke zin een persoonsvorm moet hebben, is niet
juist. De beknopte bijzin kan het af met een infinitief of een deelwoord.
Er is wel een grammaticale voorwaarde: het impliciete onderwerp
8
moet gelijk zijn aan het onderwerp van de hoofdzin.
- Door te trainen word je sterk.
- Door te trainen wordt je conditie beter.
De laatste zin klinkt goed, maar ‘je conditie’ is het onderwerp van de
zin, en ‘je conditie’ is niet degene die traint.
- Binnensmonds vloekend ging de huurder akkoord met het voorstel van
de woningbouwvereniging.
Die zin klopt, het is de huurder die binnensmonds vloekt.
- De woningbouwvereniging zag de huurder binnensmonds vloekend akkoord
gaan.
Nu moet de woningbouwvereniging binnensmonds vloeken,
grammaticaal gezien.
Een makkelijker voorbeeld:
- Jodelend reed de bus door Tirol.
De bus jodelt hier. Je moet er een echte bijzin van maken, dat is de
beste oplossing als je de beknopte bijzin niet goed krijgt.
- Als je traint, wordt je conditie beter. bijwoordelijke
bijzin van tijd/voorwaarde
- De woningbouwvereniging zag de huurder,
die binnensmonds vloekte, akkoord gaan. bijvoeglijke bijzin
- We zaten te jodelen in de bus die door Tirol reed. bijvoeglijke bijzin
Tot besluit
Ontleden is een oefenmethode om zicht te krijgen op de mogelijkheden
van een zin. Er is een tijd geweest dat ik vrijwel alle zinnen
begon met ‘Hoewel…’ en dan doorborduurde. Dat is niet zo fijn voor
de lezer en ook niet voor mezelf, want de lezer valt in slaap.
- Hoewel je uiterst interessante dingen te melden hebt, zou ik het erg
prettig vinden als je een ogenblik je mond hield.
klinkt heel anders dan
- Bek houden!
Als je wilt dat je lezer doorleest, zul je hem zo nu en dan wakker
moeten schudden. Grove taal is een methode, maar er zijn er meer.
Korte zinnen kun je afwisselen met lange. Ja, je moet ook lange zinnen
schrijven, al mag dat vaak niet volgens de boekjes. Dat komt omdat de
boekjes het lastig vinden om je uit te leggen hoe je foutloos lange zinnen
9
Zijn laatste dagen
zijn geteld.
- Zijn dagen zijn geteld
of
- Zijn laatste dagen
zijn aangebroken.