letters en punten - Taalunieversum

acheloropleidingen in de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen bevraagd. Docenten uit
de professionele bacheloropleidingen signaleren problemen met de algemene spellingvaardigheid van
studenten. Sommigen zoeken de verklaring in het grote aantal instromers uit het technisch en het
beroepsonderwijs. Ook in de academische opleidingen wordt spellingvaardigheid als een probleem
gezien. In zowel de hogescholen als de universiteit van de genoemde Associatie wordt
werkwoordspelling als het meest frequent voorkomend probleem genoemd. Zo zegt een docent uit de
faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen:
“Tegenwoordig passeert er geen examen meer zonder d/t-fout. Je kan nu zeggen, die d/tfouten,
is dat nu zo belangrijk, maar voor mij is dat voor een stuk de weergave van de
aandacht waarmee iemand werkt.” (Berckmoes & Rombouts, 2009, p. 26)
In veel bachelorlerarenopleidingen van de Vlaamse hogescholen voor het kleuter-, lager en secundair
onderwijs zijn zowel docenten Nederlands als docenten andere vakken ervan overtuigd dat de grootste
zwakte in de taalvaardigheid van de instromende studenten gelegen is in hun spellingvaardigheid. In
die lerarenopleidingen spreekt men van meer dan 80% instromende studenten met een onvoldoende
spellingvaardigheid. Tal van opleidingen hoger onderwijs, onder meer heel wat lerarenopleidingen
van de hogescholen, toetsen hun studenten op spelling en andere taalaspecten en organiseren
aansluitende remediëring 4 .
1.2 Structuur van deze studie
Voor onze studie sluiten we aan bij een bekend model voor onderwijsonderzoek: het CIPO-model,
met zijn vier grote componenten: context, input, proces, output.
De context is die van de bestaande grote onderwijskoepels met hun scholen en organisatie: de koepel
van het Gemeenschapsonderwijs (GO!), de koepel van steden en gemeenten (OVSG), de koepel van
het provinciaal onderwijs (POV), en de koepel van het katholiek onderwijs (VSKO, onderverdeeld in
VVKBaO en VVKSO) 5 . Een ander belangrijk contextgegeven is de opdeling van het
leerplichtonderwijs in lager en secundair onderwijs, en in het secundair onderwijs de verdere
verdelingen in A- en B-stroom in de eerste graad (onderbouw), en in de onderwijsvormen aso, kso, tso
en bso in de tweede en derde graad (bovenbouw). Bij de bespreking van input en proces maken we
geregeld onderscheidingen naargelang van de verschillen in deze contextuele component.
Als input beschouwen we op de eerste plaats de decretaal bepaalde eindtermen of
ontwikkelingsdoelen voor Nederlands (hoofdstuk 2). Een tweede vorm van input zijn de leerplannen
die door de koepels ten behoeve van hun scholen ontwikkeld worden, en die het kader vormen voor
de pedagogische begeleiding van scholen (hoofdstuk 3).
Als proces beschouwen we de onderwijs- en leeractiviteiten die in de klassen ontplooid worden.
Daarvoor kijken we naar de taalmethodes (hoofdstuk 4). En verder ook naar de uitkomsten van
gesprekken met praktijkdeskundigen (hoofdstuk 5).
Voor de output kijken we naar de uitkomsten van het onderwijs in spelling en interpunctie (hoofdstuk
6).
4 Dat wordt gedocumenteerd in verschillende bijdragen in een boek over taalbeleid in de lerarenopleidingen dat
in het najaar 2010 gaat verschijnen (Van Hoyweghen, red., te versch.).
5 GO! = Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap; OVSG = Onderwijs Vlaamse Steden en Gemeenten; POV =
Provinciaal Onderwijs Vlaanderen; VSKO = Vlaams Secretariaat Katholiek Onderwijs; VVKBaO = Vlaams
Verbond Katholiek Basisonderwijs; VVKSO = Vlaams Verbond Katholiek Secundair Onderwijs.
8