letters en punten - Taalunieversum

Hoofdstuk 7. Algemene conclusies
7.1 Onderzoeksvragen
Hierna bespreken we de antwoorden die onze onderzoeksvragen uit het eerste hoofdstuk hebben
opgeleverd.
7.1.1 Tijdstip van verwerving
Spellingverwerving wordt volgens de Vlaamse eindtermen/ontwikkelingsdoelen en
leerplannen geacht voltooid te zijn op het einde van de onderbouw secundair onderwijs, daarna
vindt alleen nog occasionele remediëring plaats.
Is dat zo in de onderwijspraktijk? Is het niet zo dat in de bovenbouw ook wel cursorisch
spellingonderwijs plaatsvindt?
De verschillende elementen van spelling en interpunctie worden door de eindtermen wezenlijk als
verworven beschouwd aan het eind van het lager onderwijs. Wat er in het secundair onderwijs
bijkomt is aandacht voor strategieën bij het spellen (welke dat zijn wordt niet gezegd), en attitudes
(bereidheid om spelling te verzorgen, eigen tekst te reviseren, en over schrijven en spellen te
reflecteren). In de eerste graad B-stroom van het secundair onderwijs worden door de
ontwikkelingsdoelen de spelling- en interpunctie-inhouden van het lager onderwijs herhaald.
Ook de leerplannen van het secundair onderwijs beschouwen spelling en interpunctie als wezenlijk
verworven in het lager onderwijs. In het secundair is occasionele remediëring gewenst, met enige
uitbreiding van meer perifere spelling- en interpunctieonderdelen (bv. hoofdlettergebruik,
puntkomma), en staan onderhoud en versterking van spelling- en interpunctieregels, van strategieën
en van attitudes op het programma.
Blijkens de methodes vertoont de onderwijspraktijk een vergelijkbaar beeld. Spelling en interpunctie
vormen in het lager onderwijs een cursus op zich. In de verschillende jaren van het secundair
onderwijs komt dat in de methodes telkens terug bij wijze van herhaling, meestal niet geïntegreerd in
het schrijfonderwijs.
Volgens de geraadpleegde praktijkdeskundigen vindt er in de eerste graad A-stroom nog heel wat
systematisch, cursorisch onderwijs plaats over de spelling- en interpunctie-inhouden die al in het lager
onderwijs aan de orde waren, maar met enige toevoegingen. Volgens hen klopt het niet dat spelling en
interpunctie vrijwel verworven zouden zijn aan het eind van de lagere school of van de eerste graad
secundair. De centrale inhouden zijn weliswaar vroeger al aangeboden, maar de beheersing moet in
het secundair onderwijs nog verder versterkt worden, en dat betekent meer dan louter onderhoud van
het al vroeger verworvene.
7.1.2 Leerlijnen
Er is geen doorgaande spellingleerlijn, vanaf aanvankelijk spellen over basaal spellen in lager
onderwijs en onderbouw s.o. (gericht op de centrale aspecten van spelling), en meer gevorderd
spellen in de bovenbouw s.o. (ook gericht op meer perifere aspecten van spellen).
Leerlijnen worden vooral bepaald door de methode, veel minder door de eindtermen of de
leerplannen.
69