letters en punten - Taalunieversum

tweede graad bso
De eindtermen zeggen zeer weinig in verband met schrijven, en niets over spellen of interpunctie.
Toch zijn er eindtermen die men met enige goede wil als relevant kan beschouwen:
de leerlingen
4 kunnen schriftelijk informatie aanvragen en meedelen in herkenbare en concrete situaties.
6 hanteren gepaste taal en omgangsvormen.
7 kunnen hulpmiddelen gebruiken om taalvaardig te handelen en hun communicatie te verbeteren.
derde graad bso
De eindtermen van PAV ‘functionele taalvaardigheid’ in de eerste twee jaar, en van ‘functionele
tekstgeletterdheid’ in het derde jaar 10 , zeggen niets in verband met schrijven, spellen of interpunctie.
Voor de eerste twee jaar van de derde graad vermelden de eindtermen alleen:
5 eenvoudige informatie schriftelijk formuleren.
Voor het derde jaar omvatten de eindtermen alleen 11 :
3 beknopt en duidelijk schriftelijk rapporteren.
2.3 Conclusies
Uit het voorgaande trekken we enkele conclusies.
1. schrijven
Spelling en interpunctie vormen geen opzichzelfstaand geheel. De eindtermen en ontwikkelingsdoelen
vormen een component binnen het domein ‘schrijven’.
2. vaardigheid
De eindtermen stellen hoge eisen aan de lagere school. Qua vaardigheid worden de leerlingen geacht
het spellingsysteem wezenlijk te beheersen aan het einde van de lagere school. Ze moeten
klankzuivere woorden en hoogfrequente niet-klankzuivere woorden (woorden met ei/ij en au/ou, en
leenwoorden) kunnen spellen, evenals enkele (verenkelde) ongedekte klinkers in open lettergreep
(meten, maten, muren, boten) versus dubbele klinkers in gesloten lettergreep (meet, maat, muur,
boot), dubbele (verdubbelde) medeklinkers (latten – laten), en niet-klankzuivere medeklinkers (heb,
hoed, heg). En ze moeten ook werkwoordsvormen en hoofdletters kunnen schrijven. Hoewel dat niet
uitdrukkelijk wordt gezegd, mag aangenomen worden dat het om hoofdletters in eigennamen gaat.
Ten slotte worden de leerlingen geacht de meest centrale interpunctietekens te kunnen gebruiken:
punt, komma, dubbelepunt, vraagteken en uitroepteken.
Voor leerlingen met een leerachterstand worden in de B-stroom van de eerste graad secundair
dezelfde elementen van het spellingsysteem als ontwikkelingsdoel voorgeschreven.
Het valt op dat de vaardigheidseindtermen in de tweede en derde graad van het secundair onderwijs
aso, kso en tso geen onderdelen van het spelling- en interpunctiesysteem meer toevoegen, en dat de
10 Nadat leerlingen in het tweede jaar van de derde graad hun bso-diploma hebben behaald, kunnen ze nog een
aanvullend derde jaar volgen. Wie dat gevolgd heeft krijgt toegang tot het hoger onderwijs. Het is niet
onbelangrijk dat voor ogen te houden omdat behoorlijke aantallen van die bso-afgestudeerden instromen in de
bachelorlerarenopleidingen in de hogescholen, terwijl de scholing in spelling en interpunctie van die aspirantleraren
erg beperkt kan zijn.
11 Een graad komt normaal gezien overeen met twee leerjaren. In het bso is in de derde graad een bijkomend
derde jaar mogelijk, waardoor wie dat gevolgd heeft door kan stromen naar het hoger onderwijs.
15