letters en punten - Taalunieversum

(woordvolgorde), tekstniveau (eenvoudige structuren). Spelling wordt daarbij niet uitdrukkelijk
vernoemd.
In dit onderdeel (ET 6.4) worden ook enkele taalbeschouwelijke termen opgesomd die de leerlingen
moeten kunnen gebruiken. Voor spelling, meer bepaald werkwoordspelling, zijn daarbij relevant:
werkwoord, stam, uitgang, onderwerp, persoonsvorm, zinsdeel. Eindterm 6.4 (taalbeschouwing) vermeldt
niet de termen ‘open lettergreep’ en ‘gesloten lettergreep’, maar eindterm 4.7 (schrijven) maakt wel
van dat begrip gebruik voor het benoemen van de verenkeling van ongedekte klinker en de
verdubbeling van de medeklinker na een gedekte klinker. Dat feit verklaart, vermoedelijk samen met
een lange traditie, dat de leerplannen van na 1995, evenals de voorlaatste generatie van taalmethodes,
eveneens de begrippen én termen open en gesloten lettergreep hanteren.
Bij al het voorgaande merken we op dat de herziene eindtermen taalbeschouwing, van kracht sinds 1
september 2010, meer expliciet zijn en uitdrukkelijk een twintigtal voor spelling relevante termen
opsommen 8 . Dat zijn termen die in de onderwijspraktijk sowieso veel gebruikt worden. Maar de
begrippen en termen open en gesloten lettergreep zijn hierin doelbewust 9 niet opgenomen. Doordat de
eindtermen voor schrijven nog niet aangepast zijn wordt daar nog wel het onderscheid open-gesloten
lettergreep gebruikt. (Zie ook verder 3.2.4.)
2.2.3 Eerste graad secundair onderwijs
2.2.3.1 A-stroom
Voor de A-stroom omvatten de eindtermen van het hoofdstuk ‘schrijven’ het volgende:
vaardigheid
16 Bij de planning, uitvoering en beoordeling van hun schrijftaken kunnen de leerlingen de middelen
gebruiken die in eindterm 20.4 opgesomd zijn.
Bij het schrijven houdt dat ook verzorging in van de geschreven tekst op het gebied van
handschrift, spelling, indeling en lay-out.
De ‘middelen’ die in 20.4, in de rubriek ‘taalbeschouwing’, genoemd worden zijn in feite strategieën
(zie hierna).
Het valt op dat de centrale spellinginhouden van het lager onderwijs bij de A-stroom, in tegenstelling
tot bij de B-stroom (zie verder), niet opnieuw genoemd worden:
klankzuivere en niet-klankzuivere woorden met vast woordbeeld,
woorden met veranderlijk woordbeeld,
hoofdletters,
interpunctietekens.
attitudes
17 De leerlingen ontwikkelen binnen de gepaste situaties [...] een bereidheid om:
te schrijven;
te reflecteren over hun eigen schrijven;
taal, indeling, spelling, handschrift en lay-out te verzorgen.
8 De volgende termen worden uitdrukkelijk genoemd: alfabet, letter, klinker, medeklinker, eindletter,
hoofdletter, kleine letter, koppelteken, apostrof, trema, accent, leesteken, punt, vraagteken, uitroepteken,
komma, dubbelepunt, spatie, aanhalingsteken, afkorting. Zie http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/.
9 We kunnen dit met stelligheid zeggen omdat Frans Daems voorzitter was van de commissie die het ontwerp
van geactualiseerde eindtermen taalbeschouwing heeft gemaakt.
13